Болугур нэһилиэгэ (Чурапчы улууһа)

Амма өрүс Болугур нэһилиэгэр

Болугур нэһилиэгэ. Чурапчы улууһун нэһилиэгэ, киинэ Мындаҕаайы. Амма өрүс кытыытыгар турар.

Нэһилиэнньэтин ахсаана 1 116 киһи (2007 сыл), ол иһинэн Мындаҕаайыга — 1 106, Кыстык-Кугдаҕа — 11 киһи.

Улуус кииниттэн илин диэкки 70 км Амма өрүскэ сытар. 1963 сыллаахха Болугур нэһилиэк диэн аата төннөрүллүбүт. Онтон "Мындаҕаайы" диэн аата аттыгар баар күөлтэн тахсыбыт. Чурапчы улууһун нэһилиэгэ сынньалаҥҥа сөбүлүүр сирэ, сайын аайы Чурапчы улууһун бары нэһилиэктэриттэн оҕолор лааҕырдарга сынньана кэлэллэр, уонна дьон өрөбүллэргэ игин Чурапчыттан сөтүөлүү уонна кыраһыабай сиргэ салгын сии Мындаҕаайыга кэлэр.

Историята

1930 сыллаахха Чурапчы оройуонугар киирии туһунан боппуруос турбут, онно нэһилиэк главата Х. И. Егоров, уонна Н. О. Босиков уонна Д. Г. Аверинскай аккастаабыттар, ол иһин Дьокуускайга хаайыыга ыыппыттар. Ол кэнниттэн 1932 сыллаахха Чурапчы улууһугар холбоммут. 1932 сыллаахха бастакы оскуола арыллыбыт. 1937 сыллаахха бастакы медпункт үлэтин саҕалаабыт (фельдшер А. Д. Морозов эбит). 1940 сыллаахха өрүһүнэн ыытар таһаҕаһы ылар пристань тутуллубут. Онтон 1942 сыллаахха бастакы самолет сиргэ олорон ааспыт.

Сэрии бириэмэтигэр Болугур нэһилиэгиттэн 104 киһи сэриигэ барбыт. 47 киһи төннүбэтэх. Сорох дьон орденнаах төннүбүттэр, ол курдук С. Ф. Абрамов, Г. Я. Попов, М. Г. Васильев уонна да атыттар.

Экономиката

Болугур нэһилиэгин олохтоохторо сүнньүнэн сүөһүнү иитиитигэр, оҕуруот, туорах аһын үүннэриитигэр үлэлиир. Нэһилиэккэ кэлин кэмҥэ спортивнай саала, пекарня, оскуола мастерскойа, оҕо сэллиги эмтиир санаторийа, 150 киһиэхэ анаммыт культура дьиэтэ уонна сайын үлэлиир уу системата тутуллубуттар.

Нэһилиэктэн төрүттээхтэр

• Саввин Иосиф Моисеевич — Кыппыайап — XX-с үйэ саҕаланыытыгар аатырбыт Саха Сиригэр Сэбиэскэй былааһы утары охсуспут киһи.
• Сэһэн Боло (дьиҥнээх аата Дьячковскай Дмитрий Иванович) (1905—1948), биллиилээх фольклорист.
• Кузьмин Николай Фомич «Фрунзе» колхозка бэрэссэдээтэллиир сылларыгар (1948) Саха Сиригэр бастакы Үлэ Геройа Константинов Роман Иннокентьевич үүммүтэ.

Нэһилиэк ытыктабыллаах дьонноро

Константинов Роман Иннокентьевич (1896—1994) — Социалистическай үлэ Геройа, Фрунзе аатынан колхоз сылгыһыта.

Павлов Иван Михайлович — Аҕа дойду Улуу сэриитин бэтэрээнэ, Саха АССР оскуолатын үтүөлээх учуутала.

В. А. Абрамов — «Бочуот Бэлиэтэ» уордьан кавалера.

В. Н. Диодорова — Үлэ Кыһыл Знамятын уордьанын кавалера.

А. В. Кожурова — «Бочуот Бэлиэтэ» уордьан кавалера.

М. Г. Сивцева — «Үлэ Албан Аата» III ст. уордьан кавалера.

М. М. Павлов — «Үлэ Албан Аата» III ст. уордьан кавалера.

Д. М. Ноев — Саха Өрөспүүбүлүкэтин государственнай бириэмийэтин лауреата.

Сигэлэр

«Энциклопедия Якутии». — М., 2000.