Бу сирэй Атырдьах ыйын 8 куодун көр

'''Атырдьах ыйын 8''' диэн [[Григориан халандаара|Григориан халандаарыгар]] сыл 220-с күнэ ([[ордук хонуктаах сыл]]га 221-c күнэ). Сыл бүтүө 145 күн баар.
== Бэлиэ күннэр ==
* '''Дьол күнэ'''. Аан дойдутааҕы дьоллоохтор кистэлэҥ уопсастыбалара 1999 сыллаахтан "дьоллоох буолууну билинэр күн" быһыытынан бэлиэтиир. Сыала-соруга — дьолу үллэстии, дьон дьол туһунан саныылларын уонна кэпсииллэрин көҕүлээһин. Сылын ахсын [[Түмэт-ситим|түмэт-ситимнэр]]гэ Дьол марафона (HappyThon) диэн ааттаах тэрээһиннэр буолаллар.
* [[Куоска күнэ]]
* Аан дойдуга [[альпинизм]] күнэ. Бу күн [[1786]] сыллаахха быраас идэлээх Мишель-Габриэль Паккард уонна кини сирдьитэ Жак Бальма [[Альпа хайалара|Альпа хайаларын]] чыпчаалыгар [[Монблан|Монблаҥҥа]] тахсыбыттар. Мантан ыла спорт көрүҥүн быһыытынан үөдүйэн барбыт
* [[Офтальмология]] аан дойдутааҕы күнэ


* {{флагификация|Бутан}} — [[Тутулуга суох буолуу күнэ (Бутан)|Тутулуга суох буолуу күнэ]] (1949 с. [[Ииндийэ|Ииндийэттэн]])
* {{Флагификация|Германия}} — [[Аугсбург]]а эйэ күнэ
* {{флагификация|Тайвань}} — [[Аҕалар күннэрэ (Тайвань)|Аҕалар күннэрэ]] (Ба Ба күнэ 爸爸 節, ол аата "аҕыс-аҕыс", ахсыс ый ахсыс күнэ)
* {{флагификация|Танзания}} — Нане Нане күнэ — фермердэр күннэрэ (суахили тылыгар "аҕыс-аҕыс")
* {{флагификация|Швеция}} — [[Швецияҕа былаах күнэ|Былаах күнэ]]

== Түбэлтэлэр ==
* [[1742]] — Уруккута [[Арассыыйа]] ис дьыалаҕа вице-канцлера уонна ''Манньыат кутар тэлгэһэ'' салайааччыта граф Михаил Головкин ойоҕунаан [[Орто Халыма]]ҕа көскө кэлбиттэр. Арассыыйа ыраахтааҕыларынан [[Анна Иоанновна]] уонна [[Иван VI]] олордохторуна Михаил Головкин Арассыыйа биир саамай кыахтаах киһитэ эбит, онтон судаарыстыбаннай переворот кэннитэн [[Елизавета Петровна]] былааска кэлбитигэр көскө ыытыллыбыт.
* [[1786]] — Жак Бальма уонна Мишель Паккард бастакынан [[Альпа хайалара|Альпа хайаларын]] саамай үрдүк чыпчаалларыгар Монблаҥҥа тахсыбыттар. Бу түгэн альпинизм төрүттэнниитинэн ааҕыллар.
* [[1899]] — [[АХШ]] айааччыта Альберт Маршалл холодильникка патент ылбыт.
* [[1901]] — [[Дьокуускай|Дьокуускайга]] телеграф үлэтин саҕалаабыт. Көмүс хостооччулар телеграф Саха Сиригэр кэлиитигэр 75 тыһ. солкуобайы сиэртибэлээбиттэрэ биллэр. Саха сирин олохтоохторо станцияларга анаан дьиэ уонна босхо 26 тыһ. баҕана кэрдэн биэрэр эбээһинэс ылыммыттарын туһунан этиллэр. 1896 с. атырдьах ыйыгар телеграф линията Битиимҥэ кэлбит, 1900 с. [[Өлүөхүмэ (куорат)|Өлүөхүмэ]] куоратыгар. Онтон 1901 с. бу күн — Дьокуускайга.
* [[1918]] — [[Аан дойду бастакы сэриитэ|Аан дойду бастакы сэриитигэр]] союзтаах [[Франция]], [[Улуу Британия]], [[АХШ]] уонна [[Бельгия]] ''Сүүс күннээх кимэн киириилэрэ'' саҕаламмыт, ол түмүгэр [[Германия]] сэриигэ кыайтарбыт. Оччотооҕу Германия аармыйатын баһылыга генерал Эрих Людендорф бу күнү "Германия аармыйатын хара күнэ" диэн ааттаабыт.
* [[1917]] — [[Санкт-Петербург|Петроград]]ка бассабыыктар баартыйаларын VI сийиэһэ саҕаламмыт. Бу сийиэскэ бассабыыктар ''Быстах кэмнээҕи бырабыыталыстыбаны'' утарарга быһаарыммыттар.
* [[1929]] — «Граф Цеппелин» дирижабль Сири эргийэ көтө АХШ-тан аттаммыт. Аара үс эрэ сиргэ тохтообута биллэр. Сталин Москуба үрдүнэн көтөн ааһара буоллар диэн баҕа санаатын эппитин үрдүнэн, хапытаан тыалы таба туһанаары батыммыт, ол эрээри көтүүнү көҥүллээбиттэр. Онон хараабыл Вологда, Пермь куораттар үрдүлэринэн ааспыт, Иртыш төрдүн уонна Алын Тунгуска үрдүлэринэн көппүт уонна [[атырдьах ыйын 18]] күнүгэр Дьокуускай үрдүнэн ааспыта биллэр<ref>https://sakhaday.ru/news/18-avgusta-1929-goda-nad-yakutskom-poyavilsya-dirizhabl-graf-ceppelin?from=copy</ref>.
* [[1945]] — [[Аан дойду иккис сэриитэ]] бүтүүтүн саҕана [[ССРС]] [[Дьоппуон]] импиэрийэтигэр сэрии биллэрбит.
* [[1966]] — Кытайга [[Кытайга култуура өрөбөлүүссүйэтэ|култуура өрөбөлүүссүйэтэ]] биллэриллибит. 
* [[1967]] — [[Бангкок]]ка [[ASEAN|Соҕуруулуу илин Азия иллэрин ассоциацията (АСЕАН)]] тэриллибит. Маҥнай ассоциацияҕа [[Индонезия]], [[Малайзия]], [[Сингапур]], [[Таиланд]] уонна [[Филиппины]] киирбиттэр. Онтон кэлин [[Бруней]] (1984), [[Вьетнам]] (1995), [[Лаос]] (1997), [[Мьянма]] (1997) уонна [[Камбоджа]] (1999) киирбиттэрэ.
* [[1974]] — Ричард Никсон АХШ бэрэсидьиэнин дуоһунаһыттан болдьоҕун иннинэ барарын туһунан биллэрбит ([[Уотергейт айдаана]]).
* [[1990]] — [[Ираак]] [[Кувейт]]ы аннексияларыырын туһунан биллэрбит.
* [[2000]] — Британия, АХШ уонна Италия учуонайдара киһини [[клоннааһын|клоннуур]] уопуту саҕалаабыттарын туһунан биллэрбиттэр. 
* [[2000]] — [[Москуба]]ҕа Пушкин болуоссатын анныгар уулуссаны туоруур холлорооҥҥо дэлби тэбии буолбут. 13 киһи өлбүт, 118 киһи бааһырбыт.
* [[2008]] — [[Пекин|Пекииҥҥэ]] XXIX сайыҥҥы Олимпиада саҕаламмыт, атырдьах ыйын 24 күнүгэр диэри буолбута.
* [[2010]] — Кытайга дохсун ардах кэмигэр хайа тааһа халҕаһалыы түһэн Ганьсу провинцияҕа 1400 киһи өлбүт.

== Төрөөбүттэр ==
* [[1877]] — [[Александр Ханжонков]] (1945 өлб.), нуучча бастакы киинэ промышленнига.
* [[1949]] — [[Лукина Ангелина Григорьевна|Ангелина Лукина]], искусствоведение дуоктара, [[Саха_үҥкүүтүн_чинчийээччилэрэ|саха үҥкүүтүн чинчийбит учуонай]].
* [[1958]] — [[Ким-Кимэн Александр Николаевич|Александр Ким-Кимэн]], Саха сирин уопсастыбаннай диэйэлэ.

== Өлбүттэр ==
* [[1900]] — Эмиль Шкода (1839 төр.), чиэх инженерэ уонна урбаанньыта, массыына оҥорор Škoda собуоту олохтооччу.
* [[1991]] — [[Кожедуб Иван Никитович|Иван Кожедуб]] (1920 төр.), аатырбыт лүөччүк, Сэбиэскэй Сойуус үс төгүллээх дьоруойа.


{{ыйдар}}

[[Категория:Атырдьах ыйын 8]]