Бу сирэй Атырдьах ыйын 15 куодун көр

'''Атырдьах ыйын 15''' диэн [[Григориан халандаара|Григориан халандаарыгар]] сыл 227-с күнэ ([[ордук хонуктаах сыл]]га 228-c күнэ). Сыл бүтүө 138 күн баар.

== Бэлиэ күннэр ==
* {{Флагификация|Бангладеш}} — Дойду үрдүнэн кутурҕан күнэ
* {{Флагификация|Индия}} — [[Тутулуга суох буолуу күнэ]]. Британияттан 1947 сыллаахха
* {{Флагификация|Кытай}} — [[Аччык иччилэр бэстибээллэрэ]]
* {{Флагификация|Канада}}, [[Саҥа Шотландия]] — Акадия ({{lang-en|National Acadian Day}})
* {{Флагификация|Конго}} — [[Тутулуга суох буолуу күнэ]]. Францияттан 1960 сыллаахха
* {{Флагификация|Лихтенштейн}} — Дойду күнэ
* {{Флагификация|Панама}} — [[Панама-Вьехо күнэ]]
* {{Флагификация|Парагвай}} — Асунсьон олохтоммут күнэ
* {{Флагификация|Польша}} — Сэбилэниилээх күүстэр күннэрэ
* {{Флагификация|Хотугу Кэриэйэ}}, {{Флагификация|Соҕуруу Кэриэйэ}} — [[Босхолонуу күнэ (Кэриэйэ)|Босхолонуу күнэ]]
* {{Флагификация|Экватор Гвинеята}} — Конституция күнэ
* {{Флагификация|Эгиипэт}} — Нил өрүс халаанныыр күнэ ({{lang-en|Flooding of the Nile}}, Вафаа эль-Нил)

* {{Флагификация|Арассыыйа}} — [[Археолог күнэ]]

== Түбэлтэлэр ==
* [[1281]] — [[Дьоппуон|Дьоппуоҥҥа]] байҕалынан устан тиийбит [[Монголлар|монгол]] сэриитин иккис төгүлүн тайфун ыспыт. Бу тайфуну дьоппуоннар ''камикадзе'' диэн ааттаабыттар, ол аата — "айыы тыала".
* [[1643]] — [[Аллараа Халыма улууһа|Аллараа Халымаҕа]] [[Походскай|Походскай]] сэлиэнньэ үөскээбит.
* [[1717]] — Арассыыйа, Франция уонна Пруссия Амстердамнааҕы сөбүлэҥи түһэрсибиттэр.
* [[1723]] — Петергоф аһыллыбыт, Арассыыйа импэрээтэрдэрин сайылыктара.
* [[1835]] — Эргийэр барабаннаах таҥас сууйар массыынаҕа патент ылыллыбыт.
* [[1876]] — [[Александр II]] ыраахтааҕы [[Ориенталистар аан дойдутааҕы кэҥгириэстэрэ|Аан дойдутааҕы ориенталистар кэҥгириэстэригэр]] быыстапка оҥоро кэлэ сылдьар сахалары уонна бүрээттэри кытта көрсүбүт. Онно Арҕаа Хаҥаластан икки саха киһитэ (Дьэр нэһилиэгин кинээһэ [[Боппосов Петр Михайлович|Боппосов]] уонна тылбаасчыт [[Слепцов Георгий Николаевич|Слепцов]]) бааллара.
* [[1882]] — Дьокуускайга үс кылаастаах [[Дьокуускайдааҕы дьахтар прогимназията|дьахтар прогимназията]] аһыллыбыт (1884 сылтан — 4 кылаастаах). Дьиэни саха атыыһыта [[Захаров Петр Илларионович|Петр Захаров]] сиэртибэлээбит. 1900 с. гиманзия буолбута, 1902 с. саҥа икки этээстээх дьиэни туппуттара. 1920 с. дылы үлэлээбитэ. 
* [[1893]] — [[Третьяковскай галерея]] аһыллыбыт («Павел уонна Сергей Михайлович Третьяковтар Москуба куораттааҕы галереялара»).
* [[1908]] — [[Пруссия]]ҕа дьахталлар үрдүк үөрэххэ киирэллэрэ көҥүллэммит.
* [[1914]] — Бастакы аал [[Панаама ханаала|Панаама ханаалынан]] ааспыт.
* [[1918]] — [[АХШ]] уонна [[Сэбиэскэй Арассыыйа (судаарыстыба)|Сэбиэскэй Арассыыйа]] дипломаттыы сыһыаннары тохтоппуттар. Ол күн уонна сарсыныгар АХШ сэриилэрэ [[Владивосток]]ка түспүттэр, [[Антанта]] дойдуларын интервенциялара саҕаламмыт. 
* [[1920]] — [[Польша]] [[Варшаватааҕы кыргыһыыга]] кыайбыт (Сэбиэскэй Арассыыйа уонна Польша 1919—1921 сс. сэриитэ).
* [[1921]] — [[Женева]]ҕа [[Нансен Фритьоф|Фритьоф Нансен]] салалтатынан Арассыыйа хоргуйааччыларыгар көмөнү тэрийэр кэмпириэнсийэ саҕаламмыт.
* [[1946]] — [[ССКП]] Киин кэмитиэтин пленумугар [[Жданов Андрей Александрович|А. Жданов]] «[[Космополитизмы утары охсуһуу|Арҕаа дойдуларга сүгүрүйүүнү]]» утары охсуһууну саҕалаабыт.
* [[1947]] — [[Ииндийэ]] уонна [[Пакистан]] тутулуга суох буолбуттар. 190 сыл устата [[Улуу Британия]] баһылаабыт Ииндийэтин дьон итэҕэлинэн көрөн икки судаарыстыбаҕа араарбыттара. Арахсыы кэнниттэн саҥа судаарыстыбалар икки ардыларыгар улахан миграциялар саҕаламмыттара.
* [[2012]] — Саха литэрэтиирэтин төрүттээччилэртэн биирдэстэрэ [[Алампа]] көмүс уҥуоҕа, Таатта улууһун олохтоохторун уонна бэйэтин аймахтарын көрдөһүүлэринэн, Ытык-Күөлгэ Хадаайы диэн сиргэ («Таатта» уус-уран литэрэтиирэ түмэлин аттыгар) иккистээн көмүллүбүтэ.

== Төрөөбүттэр ==
* [[1891]] — [[Пепеляев Анатолий Николаевич|Анатолий Пепеляев]], XX үйэ саҕаланыытыгар Саха Сиригэр гражданскай сэрии кыттыылааҕа, үрүҥ генераала, амнистияҕа түбэһэн Новосибирскайга үлэлээбитэ, 1937 сыллаахха хаайыллыбыта, 1938 сыллаахха ытыллыбыта.
* [[1917]] — [[Пестерев Семен Николаевич|Семен Пестерев]] (1983 өлб.), худуоһунньук, муосчут.
* [[1921]] — Саха АССР үтүөлээх учуутала, фольклорист [[Степанов Николай Тарасович|Николай Степанов]] (1989 өлб.)
* [[1929]] — [[Павлов Владимир Гаврилович|Владимир Павлов]] (12.08.1999 өлб.) — Дьокуускай горисполкомун салайааччыта буола сылдьыбыт, 1980-90 сылларга «Сахамебель» Холбоһук салайааччыта.
* [[1931]] — [[Таривердиев Микаэл|Микаэл Таривердиев]] (1996 өлб.) — композитор, РСФСР норуодунай артыыһа (1986).
* [[1949]] — [[Буслаев Юрий Николаевич|Юрий Буслаев]], тутааччы, 1998 - 2003 сыллардаахха Саха Өрөспүүбүлүкэтин тутуу уонна архитектура миниистирэ.
* [[1954]] — [[Борисов Егор Афанасьевич|Егор Борисов]] — биллэр саха бэлиитигэ, 2003—2010 СӨ бырабыыталыстыбатын салайааччыта, [[2010]] с. [[от ыйын 17]] күнүттэн 2018 сыл ыам ыйын 28 күнүгэр диэри Саха Өрөспүүбүлүкэтин бэрэсидьиэнэ (дуоһунас 2012 сыл бэс ыйын 8 күнүгэр Ил Дархан (Глава) диэн ааттаммыта).
* [[1988 сыл|1988]] — Нам улууһун Бастакы Хомустаах нэһилиэгэр [[Баишев Кэскил Гаврильевич|Кэскил Баишев]], саха эстрадатын артыыһа.

== Өлбүттэр ==
* [[1980]] — [[Никифоров Семен Осипович|Семен Никифоров]] (27.08.1923 төр.) — саха суруйааччыта, Аҕа дойду сэриитин кыттыылааҕа.
* [[1990]] — [[Виктор Цой]] (1962 төр.), бэйиэт уонна ырыаһыт, «Кино» рок-бөлөх салайааччыта.


{{ыйдар}}

[[Категория:Атырдьах ыйын 15]]