Ааҥыл тыла

Ааҥл тыла
Саҥарыы:	/ˈɪŋɡlɪʃ/
Кэпсэтэллэр :
Регион:	—
Бары кэпсэтээччилэр:	Төрөөбүт тыл: 309–400 млн ; Иккис тыл: 199–1,400 млн; Бүтүннүүтэ: 1.8 млрд
Тыл ууhа:	Индо-Эуропа; Герман; Арҕаа Герман; Ааҥл-Фриз; Ааҥл; Ааҥл тыла
Суруга:	Латин (Ааҥл вариана)
Ил суолталаах
Ил статустаах:	53 дойду; Холбоһуктаах Нациялар; Эуропа Холбоhуга; Билэ:Flag of the Commonwealth of Nations.svg Нациялар Доҕордоhуулара
Салайыллар:	no official regulation
Тыл кодтара
ISO 639-1:	en
ISO 639-2:	eng
ISO 639-3:	eng
	Countries where English is a majority language are dark blue; countries where it is an official but not a majority language are light blue. English is also one of the official languages of the European Union.
	Note: This page may contain IPA phonetic symbols in Unicode.

Ааҥыл тыла (ааҥл. the English language, аҥылычааннар тыллара) диэн ииндийэ-европа тылларын герман салаатын арҕаа бөлөҕөр киирэр тыл. Билиҥҥи туругунан аан дойдуга ордук улахан суолтаны ылар тыл. Элбэх түөлбэ тыллаах.

Ааҥыл Сиригэр орто үйэлэргэ герман биистэрэ көһөн кэлиилэригэр үөскээбитэ. Сыыйа Улуу Британия омуктарын үксүлэрин төрөөбүт тыллара буолбута, кэлин импиэрийэ кэҥиирин кытта аан дойдуга тарҕаммыта. Холбоhуктаах Хоруоллук, Холбоhуктаах Штааттар, Канаада, Австралия, Саҥа Зеландия, Ирландия уонна Кариб регионун сорох дойдутун бастыҥ тыла. Аан дойду элбэх дойдутугар (бастатан туран Доҕордоhуу дойдуларыгар) уонна араас омуктар икки ардыларынааҕы тэрилтэлэригэр иккис уонна официаллык тыллара.

Грамматика английскай тыл грамматиката диэн английскай тыл грамматическай тутула уонна ол грамматическай тутулун научнай чинчийиитэ. Саха тылын грамматикатын предметтэрэ английскай тыл морфологията уонна синтаксиһа буолаллар.

Английскай тыл грамматическай тутула үйэттэн ыла балачча уларыйыылар таҕыстылар: флективнай синтетическэй былыргы күүһүнэн аналитическай буолбут. Бу уонна да атын уларыйыылар английскай тыл историятын чинчийэллэр уонна английскай тыл историческай грамматикатын араараллар. Бу ыстатыйаҕа билиҥҥи английскай тыл сүрүн грамматиката көрүллэр.

Аналитическай чертардаах. Уларыйыы систиэмэтэ толору сүтэн эрэр, сорох солбуйар солбуйар ааттарга баар. Туохтуурдары холбуур системата ордук аналитическай формаларынан көрүллэр, онтон синтетическэй формаларынан кенуллэнэр (иккилэрэ билиҥҥи кэмҥэ уонна биир буолан ааспыт), аналитическай туохтуурдар ис хоЬооннорун кытта ситимниир буолан, аналитическай туохтуурдары кытта туттуллаллар. Быһаарыы инники быһаарыллыбыт уонна морфологическай көрдөрүүлэргэ сөп түбэспэт. Биллибэт уонна тустаах артыыстар бааллар.

Тарҕаныыта

Ааҥыл тыла — 335 мөл киһи төрөөбүт тыла (2003 сыл), төрөөбүт тыл быһыытынан аан дойдуга үһүс тыл (кытай уонна испаан тылын кэннэ)^[1]^[2]. 1.3 млрд киһи саҥарар (2007). ХНТ алта тылыттан биирдэстэрэ.

54 дойдуга судаарыстыба тылын быһыытынан билиниллэр^[3] — Улуу Британияҕа, АХШ (отут биир штаакка), Австралияҕа, Ирландияҕа (ирландия тылын кытта), Канаадаҕа (боронсуус тылыныын) уонна Маальтаҕа (мальта тылын кытта), Саҥа Зеландияҕа (маори уонна илии тылларын кытта). Официальнай тыл быһыытынан Азия (Индия, Пакистан уо.д.а.) уонна Африка (сүнньүнэн Британия импиэрийэтин урукку холуонньалара) сорох судаарыстыбаларыгар туттуллар.

Суруга-бичигэ

Суруга-бичигэ VII үйэттэн латыын буукубаларыгар олоҕурар. Аныгы алпаабытыгар 26 буукуба баар^[4].

Таба суруйуута атын тылларга холоотоххо уустугунан ааҕыллар. Тыл Барҕарыы үйэтин кэминээҕи туругар сөп түбэһэн оҥоһуллубут буолан аныгы саҥаҕа сөп түбэспэт. Элбэх тылга саҥарыллыбат буукубалардаах, сорох дорҕооннор буоллаҕына сөп түбэһэр буукубалара суох. Ааҕыы быраабылата наһаа элбэх быраабылаттан туорааһыннаах.

Быһаарыылар

Бу аан дойду тылларыттан биирдэстэригэр туһунан сиппэтэх ыстатыйа. Көннөрөн уонна эбэн биэрэн Бикипиэдьийэҕэ көмөлөһүөххүн сөп.

[1] Карточка английского языка в базе Ethnologue(ааҥл.)

[2] Summary by language size(ааҥл.)

[3] Countries with English as an Official Language and the Language of Instruction in Higher Education

[4] Английскай алфавит: 17 интэриэһинэй чахчылар

[1]

[2]

[3]

[4]