Агаат

Агат

Агаат — синньигэс утахтардаах халцедоннарга киирэр таас. Химия формулата SiO₂. Уратыта — араас өҥнөөх хаттыгастардаах (дьаарыстар, дьапталҕалар, сулуойдар). Бу хаттыгастара төгүрүк эбэтэр көнө быһыылаах буолаллар. Бу ойуулара сир иһинээҕи кураанах сирдэри — жеодтары — хатылыыллар, тоҕо диэтэххэ агааттар үксүн итинник сирдэргэ үөскээбиттэр.

Тоҕо маннык ааттамыттара биир барылынан Сицилияҕа баар Ахатес өрүс аатынан диэн, бу өрүскэ былыр агааттары хостууллар эбит. Иккис барыл: гириэк тылыттан ahates — дьоллоох диэнтэн. Биһиги эрабыт иннинээҕи IV үйэҕэ бу ааты Феофраст туттубута биллэр.

Агаат өҥө үүт маҥантан, араҕастан уонна от күөхтүҥүттэн ыас хараҕа дылы буолар. Араас өҥнөөх дьаарыстар биир туочука тула бэйэ-бэйэлэрин солбуйар буоллахтарына «харахтаах», «ачыкылаах» таастар диэн ааттаналлар. Сороҕор бу таастары «мэкчиргэ хараҕа» диэн ааттыыллар эбит.

Фантазиялаах дьон таас ойуутугар дьэрэкээн дойдулары кытта булаллар. Былыр Илин дойдуларга «муохтаах» агааттары сыаналыыллар эбит — ойуурдуҥу оһуордаах таастары. Билигин итинник таастары дендриттаахтар дииллэр. Туман быыһыттан көстөр курдук оһуордаах таастары «кырыалаах» агааттар дииллэр. Сорох таастар ойуулара муннуктаах буолар, онтуктара былыргы каарталарга ойууламмыт кириэппэстэр былааннарын майгыннатарын иһин «кириэппэс», «бастион» эбэтэр «фортификация» агааттара дииллэр.

Өссө ойуутуттан көрөн "былыттаах", "кустуктаах", "уот төлөннөөх" агааттар баар буолаллар.

Туһаныллыбыт сирдэр

• Всё о драгоценных камнях. Стоун Джаспер. СПб, ООО "СЗКЭО", 2009. - 176 с. ISBN 978-5-306-00346-7