Чыҥыс Хаан: Барыллар ыккардыларынааҕы ураты
к робот эптэ: fiu-vro:Tšingis-khaan |
к робот уларытта: no:Djengis Khan; косметические изменения |
||
| 2 устуруока: | 2 устуруока: | ||
|name=Чыҥыс Хаан |
|name=Чыҥыс Хаан |
||
|title=Монгол Империятын Хаҕана<br /> (Монголлар Хааннара) |
|title=Монгол Империятын Хаҕана<br /> (Монголлар Хааннара) |
||
|image=[[ |
|image=[[Билэ:YuanEmperorAlbumGenghisPortrait.jpg|170px]] |
||
|caption= |
|caption= |
||
|reign=1206–1227 |
|reign=1206–1227 |
||
|coronation=1206 [[курултай|Курултайга]], [[Онон өрүс]], [[Монголия]] |
|coronation=1206 [[курултай|Курултайга]], [[Онон өрүс]], [[Монголия]] |
||
|othertitles=[[Хаан (титул)|Хаан]], [[Хаҕан]] |
|othertitles=[[Хаан (титул)|Хаан]], [[Хаҕан]] |
||
|full name=[[ |
|full name=[[Билэ:Cinggis qayan.png|right|24px]] Чыҥыс Хаан<br />(төрөөбүт аата: Тэмүдьин)<br />[[Монгол бичигэ|Монгол бичигинэн]]. |
||
|successor=[[Үгэдэй Хаан]] |
|successor=[[Үгэдэй Хаан]] |
||
|consort=[[Borte|Börte Ujin]]<br />[[Kulan]]<br />[[Yisugen]]<br />[[Yisui]]<br />others |
|consort=[[Borte|Börte Ujin]]<br />[[Kulan]]<br />[[Yisugen]]<br />[[Yisui]]<br />others |
||
| 27 устуруока: | 27 устуруока: | ||
Чыҥыс Хаан 1227 с. тангуттар сирдэрин баhылаан баран өлбүтэ. Кинини [[Чыҥыс Хаан көмүллүбүт Ытык сирэ|ханна эрэ Монголияҕа кистээн көмпүттэрэ]]. Кини туйаҕын хатарааччылара Монгол Империятыгар билиҥҥи [[Кытай]] уонна [[Россия]] үгүс сирдэрин, [[Соҕуруу Азия]], [[Илин Эуропа]] уонна [[Орто Илин]] дойдуларын бас билиннэрбиттэрэ. |
Чыҥыс Хаан 1227 с. тангуттар сирдэрин баhылаан баран өлбүтэ. Кинини [[Чыҥыс Хаан көмүллүбүт Ытык сирэ|ханна эрэ Монголияҕа кистээн көмпүттэрэ]]. Кини туйаҕын хатарааччылара Монгол Империятыгар билиҥҥи [[Кытай]] уонна [[Россия]] үгүс сирдэрин, [[Соҕуруу Азия]], [[Илин Эуропа]] уонна [[Орто Илин]] дойдуларын бас билиннэрбиттэрэ. |
||
[[ |
[[Билэ:onon.jpg|thumb|left|200px|Онон өрүс, [[Монголия]]. Тэмүдьин төрөөбүт уонна улааппыт сирэ.]] |
||
[[ |
[[Категория:Дьоннор алпабыытынан]] |
||
[[ |
[[Категория:Сахалар историялара]] |
||
[[af:Djengis Khan]] |
[[af:Djengis Khan]] |
||
| 97 устуруока: | 97 устуруока: | ||
[[nl:Dzjengis Khan]] |
[[nl:Dzjengis Khan]] |
||
[[nn:Dsjengis Khan]] |
[[nn:Dsjengis Khan]] |
||
[[no:Djengis |
[[no:Djengis Khan]] |
||
[[oc:Genghis Khan]] |
[[oc:Genghis Khan]] |
||
[[os:Чингисхан]] |
[[os:Чингисхан]] |
||
01:45, 8 Тохсунньу 2010 барыл
| Чыҥыс Хаан | |
|---|---|
| Монгол Империятын Хаҕана (Монголлар Хааннара) | |
 | |
| Reign | 1206–1227 |
| Coronation | 1206 Курултайга, Онон өрүс, Монголия |
| Full name |
 (төрөөбүт аата: Тэмүдьин) Монгол бичигинэн. |
| Titles | Хаан, Хаҕан |
| Born | c. 1162 |
| Birthplace | Khentii Mountains, Монголия |
| Died | 1227 (65 сааhыгар) |
| Successor | Үгэдэй Хаан |
Чыҥыс Хаан (1116-1227 cc.) диэн монголлары түмпүт хаан, бүтүн дьон историятын империяларыттан саамай улахан - Монгол Империятын - тэрийээччитэ уонна бастакы баhылыга. Төрөөбүт аата - Тэмүдьин (монг. Тэмүүжин). Чыҥыс Хаан аҕата, Дьөһөгөй-Баатыр, бөрдьигин ууhун баhылыга. Ийэтэ, Одьулуун, ольхунут ууhуттан төрүттээх.
Чыҥыс Хаан элбэх көс монгол уонна түүр үөрдэрин бииргэ түмэн Монгол Империятын тэрийбитэ. Ол кэнниттэн Илин уонна Орто Азия дойдуларыгар кимэн киирини саҕалаабыта. Кини олоҕун тухары монголлар Азия улахан өттүн баhылаабыттара.
Чыҥыс Хаан 1227 с. тангуттар сирдэрин баhылаан баран өлбүтэ. Кинини ханна эрэ Монголияҕа кистээн көмпүттэрэ. Кини туйаҕын хатарааччылара Монгол Империятыгар билиҥҥи Кытай уонна Россия үгүс сирдэрин, Соҕуруу Азия, Илин Эуропа уонна Орто Илин дойдуларын бас билиннэрбиттэрэ.
