Эргис Георгий Иустинович: Барыллар ыккардыларынааҕы ураты
Көннөрүү туһунан суруллубатах |
Көннөрүү туһунан суруллубатах |
||
| 9 устуруока: | 9 устуруока: | ||
[[1948]] с. филология наукатын хандьыдаата буолбут. Сахалар олоххо сыһыаннарын үөрэппит. |
[[1948]] с. филология наукатын хандьыдаата буолбут. Сахалар олоххо сыһыаннарын үөрэппит. |
||
== Айар-чинчийэр үлэтэ == |
|||
Бастакынан, Георгий Устинович институкка үлэлиэҕиттэн аан маҥнайгы күннэриттэн норуот айымньытын хомуйууга болҕомтотун туһаайбыта. «Спутник якутского фольклориста», «Памятка собирателям советского фольклора» диэн норуот айымньытын хомуйааччыларга сүбэ пособие суруйбута, улуустарынан институт корреспондентскай пууннарын тэрийтэлээбитэ. Онон С.И.Боло, А.А.Саввин, А.С.Порядин сэргэ улуустарга С.С.Бережнев, Е.И.Говоров, В.Н.Дмитриев, Д.Г.Жирков, М.Г.Наумовскай, П.Т.Степанов, Г.Е.Федоров, И.М.Николаев, Н.Т.Степанов курдук корреспонденнар норуот айымньытын хомуйууга көхтөөхтүк кыттыспыттара. Ол түмүгэр Научнай киин фольклорнай архива улаханнык байбыта. |
Бастакынан, Георгий Устинович институкка үлэлиэҕиттэн аан маҥнайгы күннэриттэн норуот айымньытын хомуйууга болҕомтотун туһаайбыта. «Спутник якутского фольклориста», «Памятка собирателям советского фольклора» диэн норуот айымньытын хомуйааччыларга сүбэ пособие суруйбута, улуустарынан институт корреспондентскай пууннарын тэрийтэлээбитэ. Онон С.И.Боло, А.А.Саввин, А.С.Порядин сэргэ улуустарга С.С.Бережнев, Е.И.Говоров, В.Н.Дмитриев, Д.Г.Жирков, М.Г.Наумовскай, П.Т.Степанов, Г.Е.Федоров, И.М.Николаев, Н.Т.Степанов курдук корреспонденнар норуот айымньытын хомуйууга көхтөөхтүк кыттыспыттара. Ол түмүгэр Научнай киин фольклорнай архива улаханнык байбыта. |
||
22:46, 16 Муус устар 2009 барыл
Эргис (Гермогенов) Георгий Иустинович (03.04.1908—09.06.1968) — Саха фольклориһа, лингвист, этнограф, философ; филология наукатын хандьыдаата, Саха АССР наукатын үтүөлээх диэйэтэлэ.
Г. У. Эргис отутус сыллар ортолоруттан И. Д. Новгородов салалтатынан фольклорнай комиссия чилиэнинэн ананыаҕыттан фольклору хомуйууну уонна үөрэтиини кэрэхсээн барбыта. Аан бастаан 1934 с. аатырбыт олоҥхоһут И. И. Бурнашев-Тоҥ Суорун «Сылгы уола Дыырай Бэргэн» олоҥхотун суруйбута. Олоҥхо тиэкистэрин ийэ олоҥхоһуттартан анаан суруйууга маҥнайгы холонуулартан биирдэстэрэ. Фольклорист кэлин 1944 с. Тоҥ Суорун «Ырыа-тойук» диэн бэртээхэй кинигэтин бэлэмнээн таһаарбыта. Бу кэмтэн ыла Георгий Устинович фольклорист буоларга идэтийэн дьарыктанан барбыта.
1931 с. Казаннааҕы пединституукка киирбит, биир сыл устата икки куурсу бүтэрбит, 1932 с. ССРС Наукатын Академиятын Языкознание институутугар аспирааннары бэлэмниир кууруһугар киирбит. 1939—1941 сс. Украина наукатын академиятын Фольклор уонна этнография институутугар аспирантураҕа үөрэммит. Академик А. Е. Крымскай курдук биллэр востоковед-фольклорист киниэхэ научнай салайааччынан анаммыта. Крымскай салалтатынан эдэр ученай научнай үлэ методологиятын билсибитэ. Хомойуох иһин, Аҕа дойду Улуу сэриитэ саҕаланан, дойдутугар төннөргө күһэллибитэ, үөрэх учебниктарын оҥорууга үлэлэспитэ, пединститукка фольклорга лекциялары аахпыта.
1943 с. П. А. Ойуунускай тэрийбит института Аҕа дойду Улуу сэриитин сылларыгар сабылла сылдьан баран иккиһин аһыллыбыта. Г. У. Эргис институкка фольклору үөрэтиигэ тускуллаах научнай сотруднигынан ылыллыбыта.
1948 с. филология наукатын хандьыдаата буолбут. Сахалар олоххо сыһыаннарын үөрэппит.
Айар-чинчийэр үлэтэ
Бастакынан, Георгий Устинович институкка үлэлиэҕиттэн аан маҥнайгы күннэриттэн норуот айымньытын хомуйууга болҕомтотун туһаайбыта. «Спутник якутского фольклориста», «Памятка собирателям советского фольклора» диэн норуот айымньытын хомуйааччыларга сүбэ пособие суруйбута, улуустарынан институт корреспондентскай пууннарын тэрийтэлээбитэ. Онон С.И.Боло, А.А.Саввин, А.С.Порядин сэргэ улуустарга С.С.Бережнев, Е.И.Говоров, В.Н.Дмитриев, Д.Г.Жирков, М.Г.Наумовскай, П.Т.Степанов, Г.Е.Федоров, И.М.Николаев, Н.Т.Степанов курдук корреспонденнар норуот айымньытын хомуйууга көхтөөхтүк кыттыспыттара. Ол түмүгэр Научнай киин фольклорнай архива улаханнык байбыта.
Иккиһинэн, норуот айымньытын бастыҥ айымньыларын академическай таһаарыыны икки тылынан бэчээттээн таһаарыыга үлэни туһаайбыта. Ол курдук Г.У.Эргис 1947с. К.Г.Оросин суруйбут «Дьулуруйар Ньургун Боотур» олоІхотун сахалыы-нууччалыы бэчээттээн таґаарбыта дьоґуннаах научнай µлэ быґыытынан сыаналаммыта. Ол да иґин Г.У.Эргис бу µлэтин иґин саха фольклористикатыгар аан маІнай учуонай степенин кімµскээбитэ. Национальнай эпоґы икки тылынан таґаарыыга бµтµн Советскай Союзка маІнайгы µтµі холобуру кірдірбµтэ. Кэлин «Эпос народов СССР» диэн серия тахсарыгар биґиги учуонайбыт са±алааґына µтµі холобур буолбута. Кэлин бу серия±а И.Г.Теплоухов-Тимофеев «Куруубай хааннаах Кулун Куллустуур» олоІхотун Г.У.Эргис, А.А.Попов бэлэмнээн киллэрбиттэрин эпосовед И.В.Пухов ситэрбитэ.
Георгий Устинович «Исторические предания и рассказы якутов» икки чаастаах, «Саха остуоруйалара» икки томнаах кинигэлэрин таґаарыыларын бэчээттэппитэ. «Саха народнай ырыаларын» тµірт кинигэнэн тахсыытын торумун оІорбутун µірэнээччилэрэ Н.В.Емельянов, С.П.Ойунская, П.Е.Ефремов ситэрбиттэрэ. Ґсµґµнэн, Г.У.Эргис саха фольклорун жанрдарын сиґилии научнайдык µірэтиини сµрµн сорук быґыытынан туруорбута. Бэйэтэ «Очерки по якутскому фольклору» диэн бэртээхэй µлэни суруйан хаалларбытын µірэнээччилэрэ Н.В.Емельянов, И.Е.Ефремов ситэрэн-хоторон туспа кинигэнэн таґаарбыттара. Г.У.Эргис µлэтин сал±ааччыларынан, µірэнээччилэринэн филологическай наука доктордара Н.В.Емельянов, В.Т.Петров, филологическай наука кандидата С.П.Ойунская, фольклористар П.Е.Ефремов, П.Н.Дмитриев буолаллар. Эргис оскуолатын утумнааччыларынан µґµс сµґµіх фольклористар В.В.Илларионов, С.Д.Мухоплева, В.М.Никифоров, Ю.Н.Дьяконова ааттарын анаан ааттыахха сіп.
Ылыллыбыт сирэ
 |
Бу киһи туһунан сиппэтэх ыстатыйа. Көннөрөн уонна эбэн биэрэн Бикипиэдьийэҕэ көмөлөһүөххүн сөп. |