1945 сыл: Барыллар ыккардыларынааҕы ураты
Ис хоһооно сотторолунна Ис хоһооно эбилиннэ
4 устуруока: | 4 устуруока: | ||
== Туох буолбута == |
== Туох буолбута == |
||
* [[Тохсунньу 10]] — [[Туурак тыла|Туурак тылыгар]] ''алтынньы'', ''сэтинньи'', ''ахсынньы'' уонна ''тохсунньу'' ыйдар ааттара уларытыллыбыттар. |
|||
* [[Кулун тутар 22]] — [[Араб Лигата]] тэриллэр |
* [[Кулун тутар 22]] — [[Араб Лигата]] тэриллэр |
||
* [[Муус устар 25]] — [[Эльба]] өрүскэ сэбиэскэй уонна америка армиялара үөрүүлээх көрсүүлэрэ буолбут. |
* [[Муус устар 25]] — [[Эльба]] өрүскэ сэбиэскэй уонна америка армиялара үөрүүлээх көрсүүлэрэ буолбут. |
08:50, 20 Тохсунньу 2022 барыл
Сыллар |
---|
1941 1942 1943 1944 — 1945 — 1946 1947 1948 1949 |
Уоннуу сыллар |
1910-с 1920-с 1930-с — 1940-с — 1950-с 1960-с 1970-с |
Үйэлэр |
XIX үйэ — XX үйэ — XXI үйэ |
1945 сыл.
Туох буолбута
- Тохсунньу 10 — Туурак тылыгар алтынньы, сэтинньи, ахсынньы уонна тохсунньу ыйдар ааттара уларытыллыбыттар.
- Кулун тутар 22 — Араб Лигата тэриллэр
- Муус устар 25 — Эльба өрүскэ сэбиэскэй уонна америка армиялара үөрүүлээх көрсүүлэрэ буолбут.
- Ыам ыйын 2 — Берлиҥҥа, Рейхстаг үрдүгэр ССРС былааҕа анньыллыбыт.
- Ыам ыйын 8 — Карлсхорст диэн Берлин куорат таһынааҕы сиргэ Германия сэриилэрэ бэринэллэрин туһунан Аактаҕа илии баттаммыт.
- Ыам ыйын 8 — Саха саллаата Донской Феодосий Рейхстаг таастарыгар сурук хаалларбыт: «Были и мы из Якутии». Бу Ньурба Маалдьаҕарыгар төрөөбүт киһи кэлин Саха араадьыйатыгар үлэлээбитэ, учуонай буолбута.
- От ыйын 5 — Советскай армияҕа сэрии бүппүтүнэн демобилизация саҕаламмыт.
- Бэс ыйын 24 күнүгэр Москубаҕа Кыайыы параада буолбута. Бу параадка Саха сириттэн 14 киһи кыттыбыта.
- Сэтинньи 16 — ЮНЕСКО төрүттэммит — Холбоһуктаах Нациялар үөрэххэ, билимҥэ уонна култуураҕа тэрилтэлэрэ (ааҥл. UNESCO; United Nations Educational, Scientific, and Cultural Organization). Тэрилтэ сүрүн сыала-соруга - аан дойдуга эйэни уонна куттал суох буолуутун үөрэх, билим уонна култуура сайдыытын көмөтүнэн хааччыйыы. Дойдулар үөрэҕэ суох буолууну утары охсуһууларын, босхо үөрэхтээһини өйүүр, санаа уонна билии атастаһар киин курдук үлэлиир.
Төрөөбүттэр
- Тохсунньу 4 — Николай Румянцев — РФ уонна СӨ үтүөлээх архитектора, Архитектураҕа РФ Судаарыстыбаннай бириэмийэтин лауреата.
- Тохсунньу 27 — Григорьев Марк Петрович — математик учуонай, төрүччү чинчийээччи (генеалог).
- Олунньу 10 — Решетникова Аиза Петровна, пианист, биллиилээх муусука диэйэтэлэ, Арассыыйа үтүөлээх артыыһа.
- Олунньу 15 — Атласов Василий Николаевич - саха култууратын пропагандииһа, Мэҥэ Хаҥалас улууһун Ытык олохтооҕо.
- Кулун тутар 13 — Николаев Владимир Тимофеевич, "Саха Омук" уопсастыба 1990-93 сс. салайааччыта, Ил Түмэн маҥнайгы ыҥыырыытын дьокутаата, аатырбыт хапсаҕайдьыт.
- Кулун тутар 28 — Федорова Евдокия Николаевна — география билимин доктора.
- Муус устар 13 — Винокуров Николай Егорович (Урсун) — поэт, литератураны ырытааччы, тылбаасчыт.
- Ыам ыйын 11 — Афанасий Ильич Тобонов — Саха сирин улуустарыгар ракеталар стуупеннарын түһэрии утары охсуспут саха киһитэ, уопсастыбаннай диэйэтэл, бэтэринээр.
- От ыйын 14 — И. П. Степанов, саха оператын артыыһа, баас, РФ народнай артыыһа, РСФСР үтүөлээх артыыһа, Ойуунускай аатынан Ил бириэмийэтин лауреата
- Атырдьах ыйын 9 — Иванов-Ороһуунускай Иван Еремеевич, поэт и публицист. Арассыыйа суруйааччыларын сойуустарын чилиэнэ.
- Алтынньы 20 — Неустроев Борис Федорович – Мандар Уус (1945), СР норуотун маастара, хомусчут, бөлүһүөк, спорстмен.
- Сэтинньи 12 — Георгий Родионов — муосчут, ювелир, СӨ норуодунай худуоһунньуга, РФ үтүөлээх худуоһунньуга, СӨ ускуустубатын үтүөлээх диэйэтэлэ, педагогика билимин хандьыдаата.
Өлбүттэр
- Бурнашев, Иннокентий Иванович — Тоҥ Суорун (1868 — 1945), олоҥхоһут, норуот ырыаһыта.
- Попов Иван Васильевич (07.05.1874—1945) — Саха АССР норуодунай худуоһунньуга, саха бастакы идэтийбит живописеһа.
- Франклин Делано Рузвельт
- Тохсунньу 6 — Владимир Вернадскай — учуонай, геохимия, биогеохимия, радиогеология үөрэҕин саҕалааччыта, биосфера, кини киhи дьайыытыттан ноосфераҕа (ол аата өй сфератыгар) кубулуйуутун уонна эволюциятын туһунан үөрэх айааччыта, Украина Билим Академиятын бастакы бэрэсидьиэнэ.
- Кулун тутар 30 — Миронов Алексей Афанасьевич (11.04.1912—30.03.1945) — Аҕа дойду Улуу сэриитин кыттыылааҕа, Сэбиэскэй Сойуус Дьоруойа.
- Муус устар 20 — Вацлав Серошевскай (1858 — 1945) — поляк, этнограф, суруйааччы, публицист.
- Муус устар 30 — Адольф Хитлер
- Ахсынньы 12 — Драверт Петр Людовикович — Сибиири чинчийээччи, поэт.