1931 сыл: Барыллар ыккардыларынааҕы ураты
Ис хоһооно сотторолунна Ис хоһооно эбилиннэ
16 устуруока: | 16 устуруока: | ||
* [[Сэтинньи 7]] — [[Мао Цзэдун]] [[Кытай]]га сэбиэскэй өрөспүүбүлүкэни тэрийбит. Бу өрөспүүбүлүкэ хомуньуустар хонтуруоллуур Кытай сорох оройуоннарыгар үс сыл, 1934 сыллаахха диэри, үөскүү сылдьыбыт. Онтон хомуньуустар «Уһун Айаҥҥа» турунан хоту көспүттэрэ. |
* [[Сэтинньи 7]] — [[Мао Цзэдун]] [[Кытай]]га сэбиэскэй өрөспүүбүлүкэни тэрийбит. Бу өрөспүүбүлүкэ хомуньуустар хонтуруоллуур Кытай сорох оройуоннарыгар үс сыл, 1934 сыллаахха диэри, үөскүү сылдьыбыт. Онтон хомуньуустар «Уһун Айаҥҥа» турунан хоту көспүттэрэ. |
||
* [[Сэтинньи 13]] — «[[Дальстрой]]» тэриллибит — [[Халыма (өрүс)|Халыма өрүһүн]] үөһээ тардыытыгар хаайыылаахтары үлэлэппит, суол уонна бырамыысыланнас тутуутунан дьарыктаммыт трест. «Дальстрой» 1930—1950 сылларга [[ССРС]] Хотугулуу-Илиҥҥи өттүн туһаҕа киллэриинэн, чуолаан [[кыһыл көмүс]] хостооһунунан, дьарыктаммыта. [[Саха АССР]] хотугулуу-илиҥҥи оройуоннара «Дальстрой» территориятыгар киирэр этилэр. |
|||
* [[Ахсынньы 5]] — [[Москуба|Москубаҕа]] Киристиэс Өрүһүйээччи таҥара дьиэтэ (Храм Христа Спасителя) тоҕо тэптэриллибит. |
* [[Ахсынньы 5]] — [[Москуба|Москубаҕа]] Киристиэс Өрүһүйээччи таҥара дьиэтэ (Храм Христа Спасителя) тоҕо тэптэриллибит. |
21:07, 15 Тохсунньу 2022 барыл
Сыллар |
---|
1927 1928 1929 1930 — 1931 — 1932 1933 1934 1935 |
Уоннуу сыллар |
1900-с 1910-с 1920-с — 1930-с — 1940-с 1950-с 1960-с |
Үйэлэр |
XIX үйэ — XX үйэ — XXI үйэ |
1931 сыл.
Туох буолбута
- Олунньу 3 - 9 — Саха сирин сир үлэһиттэрин Бастакы сийиэстэрэ буолбут. Сири олохтооһун сүрүн боппуруостара көрүллүбүттэрэ.
- Олунньу 18 — Саха АССР Совнаркома тыа хаһаайыстыбаны мехснизациялыыр туһунан уураах ылбыт. МТСтары тэрийэргэ соруммуттар. Бу уурааҕынан маҥнайгы МТСтар Абаҕаҕа (Өлүөхүмэ) уонна Намҥа тэриллибиттэрэ. Нам МТС директорынан Винокуров И.Е. анаммыта.
- Муус устар 23 — Саха АССР Совнаркома "Өлүөнэттэн Бүлүүгэ диэри суол тутарга" диэн уураах ылбыта.
- Ыам ыйын 20 — ВЦИК уурааҕынан маҥнайгытынан:
…национальнай оройуоннар тэриллибиттэрэ: Аллайаха, киинэ Аллайыаха; Муома, киинэ Муома өрүс төрдүгэр; Өймөкөөн, киинэ Өймөкөөн; Саккырыыр, киинэ Дьандабыл үрэххэ; Төмтөөн, киинэ Нагорнай бөһүөлэк; Томпо, киинэ Томпо өрүскэ; Уус-Маайа, киинэ Уус-Маайа; Усуйаана, киинэ Хаһаачыйа; Учур, киинэ Учур өрүс төрдүгэр; Аллараа Халыма, киинэ Нижнеколымскай. …иккиһинэн Бүлүү-Марха оройуон киинэ Улуу Тоҕой диэн сиргэ көһөрүллүбүтэ. Тукулаан оройуонун киинэ Томмот куоракка көһөрүллүбүтэ уонна аата Томмот оройуона диэн буолбута. …үсүһүнэн: Саха АССР тас чэрчитэ бигэргэммит. …төрдүһүнэн: Илиҥҥи долгота 78° уонна 133° меридианнар икки ардыларыгар сытар Хоту океан арыылара Саха АССР сирдэринэн бигэргэммиттэрэ.
- Бэс ыйын 25 — Горнай улууһа үөскээбит.
- Сэтинньи 7 — Мао Цзэдун Кытайга сэбиэскэй өрөспүүбүлүкэни тэрийбит. Бу өрөспүүбүлүкэ хомуньуустар хонтуруоллуур Кытай сорох оройуоннарыгар үс сыл, 1934 сыллаахха диэри, үөскүү сылдьыбыт. Онтон хомуньуустар «Уһун Айаҥҥа» турунан хоту көспүттэрэ.
- Сэтинньи 13 — «Дальстрой» тэриллибит — Халыма өрүһүн үөһээ тардыытыгар хаайыылаахтары үлэлэппит, суол уонна бырамыысыланнас тутуутунан дьарыктаммыт трест. «Дальстрой» 1930—1950 сылларга ССРС Хотугулуу-Илиҥҥи өттүн туһаҕа киллэриинэн, чуолаан кыһыл көмүс хостооһунунан, дьарыктаммыта. Саха АССР хотугулуу-илиҥҥи оройуоннара «Дальстрой» территориятыгар киирэр этилэр.
- Ахсынньы 5 — Москубаҕа Киристиэс Өрүһүйээччи таҥара дьиэтэ (Храм Христа Спасителя) тоҕо тэптэриллибит.
Төрөөбүттэр
- Охлопков Василий Егорович - сүүрүк, Саха сирин рекордсмена
- Тохсунньу 10 — Кладкин Василий Михайлович (10.01.1931—27.05.2003) — Социалистическай Үлэ Геройа.
- Кулун тутар 6 — Кочнев Валерий Пантелеймонович — педагогическай наука доктора, профессор,
- Кулун тутар 19 — Кондратьев Аким Андреевич (19.03.1931—2001) — учуутал, поэт, суруналыыс.
- Ыам ыйын 1 — Корякин Иннокентий Дмитриевич - саха живописеһа,
- Ыам ыйын 1 — Ермолаев Рафаэль Дмитриевич - Баҕатаайыскай Рафаэль - саха суруйааччыта, поэт. Ойуунускай аатынан бириэмийэ лауреаата. ССРС суруйааччыларын сойууһугар 1962 с. киирбит.
- Атырдьах ыйын 15 — Таривердиев Микаэл — сэбиэскэй уонна российскай композитор РСФСР норуот артииһа (1986).
- Атырдьах ыйын 18 — Сивцева Надежда Сергеевна — саха уонна нуучча тыллара Саха сирин суруйааччыларын айар үлэлэригэр ирээттэрин, тыллар алтыһыыларын үөрэппит чинчийээччи, филология билимин кандидата.
- Балаҕан ыйын 14 — Егоров Семен Степанович, олоҥхоһут, ырыаһыт, чабыргахсыт
- Ахсынньы 18 — Босиков Николай Афанасьевич (18.12.1931—2008) — поэт, сэһэнньит.
Өлбүттэр
- Захаров Тимофей Васильевич — Чээбий (1866 — 1931), аатырбыт олоҥхоһут.
- Сэтинньи 12 — Виктор Васильев — Илин Сибиир омуктарын олохторун-дьаһахтарын чинчийбит этнограф, Аан дойду бастакы сэриитин кыттыылааҕа.