Ыам ыйын 13: Барыллар ыккардыларынааҕы ураты

Бикипиэдьийэ диэн сиртэн ылыллыбыт
Ис хоһооно сотторолунна Ис хоһооно эбилиннэ
Көннөрүү туһунан суруллубатах
13 устуруока: 13 устуруока:
* [[1888]] — [[Бразилия]]ҕа кулуттааһыны суох оҥорбуттар.
* [[1888]] — [[Бразилия]]ҕа кулуттааһыны суох оҥорбуттар.
* [[1918]] — Арассыыйаҕа оробуочайдары, аармыйаны, дьадаҥылары аһынан хааччыйар соруктаах Аска-үөлгэ диктатура саҕаланар. Ону аныыр ВЦИК уонна совнарком дэкириэттэрэ тахсыбыт.
* [[1918]] — Арассыыйаҕа оробуочайдары, аармыйаны, дьадаҥылары аһынан хааччыйар соруктаах Аска-үөлгэ диктатура саҕаланар. Ону аныыр ВЦИК уонна совнарком дэкириэттэрэ тахсыбыт.
* [[1925]] — ССРС Сэбиэттэрин III сийиэһэ аһыллыбыт.
* [[1934]] — ССРС суруйааччыларын сойууһун бастакы мунньаҕар Максим Горькайга бастакы нүөмэрдээх билиэт туттарыллыбыт.
* [[1934]] — ССРС суруйааччыларын сойууһун бастакы мунньаҕар Максим Горькайга бастакы нүөмэрдээх билиэт туттарыллыбыт.
* [[1945]] — штурмовик сөмүлүөккэ сулууспалаабыт таба ытарынан биллибит стрелок-радист [[Колесов Иннокентий Дмитриевич|Иннокентий Колесов]] эдьиийигэр [[Суотту нэһилиэгэ (Уус-Алдан улууһа)|Суотту]]га сурук суруйбут, Кыһыл Сулус, Албан Аат III степеннээх уордьаннарынан уонна «Хорсунун иһин» мэтээлинэн наҕараадаламмытын кэпсээбит. Аҕыйах хонон баран кыргыһыыга өлбүт.
* [[1945]] — штурмовик сөмүлүөккэ сулууспалаабыт таба ытарынан биллибит стрелок-радист [[Колесов Иннокентий Дмитриевич|Иннокентий Колесов]] эдьиийигэр [[Суотту нэһилиэгэ (Уус-Алдан улууһа)|Суотту]]га сурук суруйбут, Кыһыл Сулус, Албан Аат III степеннээх уордьаннарынан уонна «Хорсунун иһин» мэтээлинэн наҕараадаламмытын кэпсээбит. Аҕыйах хонон баран кыргыһыыга өлбүт.
* [[1980]] — [[Ойуунускай аатынан Судаарыстыбаннай бириэмийэ]] икки киһиэхэ туттарыллыбыт: "Былыргы Бүлүү уоттара" оратория ааптарыгар композитор [[Берестов Николай Савельевич|Николай Берестовка]] уонна опера ырыаһытыгар [[Степанов Иван Прокопьевич|Иван Степановка]].
* [[1980]] — [[Ойуунускай аатынан Судаарыстыбаннай бириэмийэ]] икки киһиэхэ туттарыллыбыт: "Былыргы Бүлүү уоттара" оратория ааптарыгар композитор [[Берестов Николай Савельевич|Николай Берестовка]] уонна опера ырыаһытыгар [[Степанов Иван Прокопьевич|Иван Степановка]].
* [[1986]] — ССРС киинэ устааччыларын V сийиэһэ аһыллыбыт, бастакы сэкиритээринэн режиссёр Элем Климов талыллыбыт. Урут бобуулаах киинэлэр көстөр буолбуттар.
* [[1992]] — Риим Паапата [[Иоанн Павел II]] [[Ыарыһах күнэ|Ыарыһах күнүн]] бэлиэтииргэ ыҥырбыта. Бу күн онтон ыла сыл ахсын [[олунньу 11]] күнүгэр бэлиэтэнэр буолбута.
* [[1992]] — Риим Паапата [[Иоанн Павел II]] [[Ыарыһах күнэ|Ыарыһах күнүн]] бэлиэтииргэ ыҥырбыта. Бу күн онтон ыла сыл ахсын [[олунньу 11]] күнүгэр бэлиэтэнэр буолбута.
* [[2000]] — Арассыыйаҕа [[Арассыыйа федераальнай уокуруктара|федеральнай уокуруктар]] тэриллибиттэр.
* [[2000]] — Арассыыйаҕа [[Арассыыйа федераальнай уокуруктара|федеральнай уокуруктар]] тэриллибиттэр.
* [[2005]] — [[Узбекистан]] Андижан куоратыгар сэбилэниилээх өрө турууну хам баттааһыҥҥа тыһыынчаҕа тиийэр киһи өлбүт.


== Төрөөбүттэр ==
== Төрөөбүттэр ==

23:08, 12 Ыам ыйын 2021 барыл

Ыам ыйын 13 диэн Григориан халандаарыгар сыл 133-с күнэ (ордук хонуктаах сылга 134-c күнэ). Сыл бүтүө 232 күн баар.

Бэлиэ күннэр

  • Бразилия Бразилия — Претос Велхос бэстибээл — 1888 сыллаахха дойдуга кулуттааһыны суох гыммыт Көмүс сокуон ылыллыбыт күнэ
  • Колумбия Колумбия — Сибэтиэй Мария күнэ
  • Конго Өрөспүүбүлүкэтэ Конго Өрөспүүбүлүкэтэ, Нигерия Нигерия — Гарланд күнэ
  • Арассыыйа Арассыыйа — Черноморскай флот күнэ[1]
  • Арассыыйа Арассыыйа — МВД харабыллыыр-хонбуойдуур сулууспатын күнэ

Түбэлтэлэр

  • 1846 — АХШ Техас штааты былдьаһан Миэксикэҕэ сэриини биллэрбит. Бу сэрии түмүгэр билиҥҥи Калифорния, Нью-Мексико, Аризона, Невада уонна Юта штааттар сирдэрэ уонна Техас АХШ састаабыгар киирбиттэр.
  • 1888 — Бразилияҕа кулуттааһыны суох оҥорбуттар.
  • 1918 — Арассыыйаҕа оробуочайдары, аармыйаны, дьадаҥылары аһынан хааччыйар соруктаах Аска-үөлгэ диктатура саҕаланар. Ону аныыр ВЦИК уонна совнарком дэкириэттэрэ тахсыбыт.
  • 1925 — ССРС Сэбиэттэрин III сийиэһэ аһыллыбыт.
  • 1934 — ССРС суруйааччыларын сойууһун бастакы мунньаҕар Максим Горькайга бастакы нүөмэрдээх билиэт туттарыллыбыт.
  • 1945 — штурмовик сөмүлүөккэ сулууспалаабыт таба ытарынан биллибит стрелок-радист Иннокентий Колесов эдьиийигэр Суоттуга сурук суруйбут, Кыһыл Сулус, Албан Аат III степеннээх уордьаннарынан уонна «Хорсунун иһин» мэтээлинэн наҕараадаламмытын кэпсээбит. Аҕыйах хонон баран кыргыһыыга өлбүт.
  • 1980Ойуунускай аатынан Судаарыстыбаннай бириэмийэ икки киһиэхэ туттарыллыбыт: "Былыргы Бүлүү уоттара" оратория ааптарыгар композитор Николай Берестовка уонна опера ырыаһытыгар Иван Степановка.
  • 1986 — ССРС киинэ устааччыларын V сийиэһэ аһыллыбыт, бастакы сэкиритээринэн режиссёр Элем Климов талыллыбыт. Урут бобуулаах киинэлэр көстөр буолбуттар.
  • 1992 — Риим Паапата Иоанн Павел II Ыарыһах күнүн бэлиэтииргэ ыҥырбыта. Бу күн онтон ыла сыл ахсын олунньу 11 күнүгэр бэлиэтэнэр буолбута.
  • 2000 — Арассыыйаҕа федеральнай уокуруктар тэриллибиттэр.
  • 2005Узбекистан Андижан куоратыгар сэбилэниилээх өрө турууну хам баттааһыҥҥа тыһыынчаҕа тиийэр киһи өлбүт.

Төрөөбүттэр

  • 1859 — Кэтт Марсден — араҥ ыарыыны утары охсуспут, XIX үйэ бүтүүтүгэр Саха сиригэр кэлэ сылдьан Бүлүүтээҕи лепрозорийы арыйбыт Англия дьахтара.
  • 1922 — Орто Бүлүү улууһун Өргүөтүгэр (билигин Бүлүү улууһун Арыылаах нэһилиэгэ) Николай Степанов (1992 өлб.) — Сэбиэскэй Сойуус Дьоруойа. Пулеметчик Украина, Молдова, Румыния, Югославия, Венгрия, Австрия уонна Чехословакия босхолооһуннарыгар кыттыбыт. Соҕуруу Бууг өрүһү туорааһыҥҥа хорсун быһыытын иһин дьоруой аатыгар түһэриллибит, ол эрээри докуомуоннара сүтэн, наҕараадатын ылбакка хаалбыт. 1990 сыллаахха Кириэмилгэ баран бэйэтэ туппута.
  • 1925 — Кириэс-Майыар нэһилиэгэр (билигин Абый улууһа) Николай Абыйчанин) — суруйааччы
  • 1946 — Ньурба улууһун Сүлэ нэһилиэгэр уустук дьылҕалаах бэйиэт Варвара Потапова төрөөбүтэ (1979 өлб.)

Өлбүттэр

  • 1930 — аатырбыт айанньыт Фритьоф Нансен. Хотугу Полюска айаннарынан ордук биллэр эрээри, дьиҥэр бөдөҥ учуонай уонна элбэх үтүөнү оҥорбут гуманист диэйэтэл этэ. Норвегия тутулуга суох буолуутун туруорсубута, Сэбиэскэй Арассыыйаны атын дойдулар билинэллэригэр элбэх сыратын уурбута, Волгаҕа хоргуйуу буолбутугар Европаттан көмө тэрийбитэ. Аан дойду бастакы сэриитин кэнниттэн тыһыынчанан дьону дойдутугар төннөрбүтүн, күрээбит дойдуларыгар олохсуйарга көмөлөспүтүн, дьылҕатын тупсарбытын иһин 1922 с. Нобель Эйэҕэ бириэмиэйтин ылбыта.


  1. День Черноморского флота — 13 мая.