1923 сыл: Барыллар ыккардыларынааҕы ураты
Ис хоһооно сотторолунна Ис хоһооно эбилиннэ
Көннөрүү туһунан суруллубатах |
|||
6 устуруока: | 6 устуруока: | ||
* [[Олунньу 2]] — Полковник Рейнгард баһылыктаах пепеляевецтар офицерскай батальоннара соһуччу саба түһэн [[Амма (улуус киинэ)|Амма солобуодатын]] ылбыт. Кыргыһыыга үрүҥнэртэн 20 киһи өлбүт, 32 киһи бааһырбыт, кыһыллартан 3 киһи өлбүт, 49 киһи билиэҥҥэ түбэспит. Бу буолуон 4 күн иннинэ [[Строд Иван Яковлевич|Иван Строд]] кыһыл этэрээтэ [[Амма (улуус киинэ)|Амматтан]] [[Уус-Майа улууһа|Уус-Майа]] диэки үрүҥнэргэ утары айаннаабыт эбит. |
* [[Олунньу 2]] — Полковник Рейнгард баһылыктаах пепеляевецтар офицерскай батальоннара соһуччу саба түһэн [[Амма (улуус киинэ)|Амма солобуодатын]] ылбыт. Кыргыһыыга үрүҥнэртэн 20 киһи өлбүт, 32 киһи бааһырбыт, кыһыллартан 3 киһи өлбүт, 49 киһи билиэҥҥэ түбэспит. Бу буолуон 4 күн иннинэ [[Строд Иван Яковлевич|Иван Строд]] кыһыл этэрээтэ [[Амма (улуус киинэ)|Амматтан]] [[Уус-Майа улууһа|Уус-Майа]] диэки үрүҥнэргэ утары айаннаабыт эбит. |
||
* [[Олунньу 13]] — [[Строд Иван Яковлевич|Иван Строд]] кыһыл этэрээтэ [[Амма (өрүс)|Амма өрүһүн]] хочотугар киирэн [[Саһыл Сыһыы]] диэн сиргэ үрүҥнэри кытары кыргыспыт. Аатырбыт 18 хонуктаах ''Саһыл Сыһыы көмүскээһинэ'' саҕаламмыт. |
* [[Олунньу 13]] — [[Строд Иван Яковлевич|Иван Строд]] кыһыл этэрээтэ [[Амма (өрүс)|Амма өрүһүн]] хочотугар киирэн [[Саһыл Сыһыы]] диэн сиргэ үрүҥнэри кытары кыргыспыт. Аатырбыт 18 хонуктаах ''Саһыл Сыһыы көмүскээһинэ'' саҕаламмыт. |
||
* [[Олунньу 27]] — [[Чурапчы]]ттан [[Амма (улуус киинэ)|Амма]]ҕа айаннаан иһэр [[Ефим Курашов]] кыһыл этэрээтэ генерал Ракитин уонна полковник Худояров үрүҥ этэрээтин 3 чаастаах кыргыһыы түмүгэр кыайбыт. |
* [[Олунньу 27]] — [[Чурапчы]]ттан [[Амма (улуус киинэ)|Амма]]ҕа айаннаан иһэр [[Ефим Курашов]] кыһыл этэрээтэ генерал [[Ракитин Василий Александрович|Ракитин]] уонна полковник Худояров үрүҥ этэрээтин 3 чаастаах кыргыһыы түмүгэр кыайбыт. |
||
* [[Кулун тутар 2]] — Үрүҥ [[Пепеляев Анатолий Николаевич|генерал Пепеляев]] күүстэрин кытары быһаарыылаах кыргыһыы буолбут. 6 чаастаах хапсыһыы кэнниттэн [[Байкалов Карл Карлович|Карл Байкалов]] кыһыл этэрээтэ [[Амма (улуус киинэ)|Амма солобуодатын]] ылбыт. |
* [[Кулун тутар 2]] — Үрүҥ [[Пепеляев Анатолий Николаевич|генерал Пепеляев]] күүстэрин кытары быһаарыылаах кыргыһыы буолбут. 6 чаастаах хапсыһыы кэнниттэн [[Байкалов Карл Карлович|Карл Байкалов]] кыһыл этэрээтэ [[Амма (улуус киинэ)|Амма солобуодатын]] ылбыт. |
||
* [[Кулун тутар 3]] — [[Курашов]] уонна [[Мизин]] этэрээттэрэ [[Саһыл Сыһыы]] осадатын устубуттар. |
* [[Кулун тутар 3]] — [[Курашов]] уонна [[Мизин]] этэрээттэрэ [[Саһыл Сыһыы]] осадатын устубуттар. |
16:32, 26 Олунньу 2021 барыл
Сыллар |
---|
1919 1920 1921 1922 — 1923 — 1924 1925 1926 1927 |
Уоннуу сыллар |
1890-с 1900-с 1910-с — 1920-с — 1930-с 1940-с 1950-с |
Үйэлэр |
XIX үйэ — XX үйэ — XXI үйэ |
1923 сыл.
Туох буолбута
- Олунньу 2 — Полковник Рейнгард баһылыктаах пепеляевецтар офицерскай батальоннара соһуччу саба түһэн Амма солобуодатын ылбыт. Кыргыһыыга үрүҥнэртэн 20 киһи өлбүт, 32 киһи бааһырбыт, кыһыллартан 3 киһи өлбүт, 49 киһи билиэҥҥэ түбэспит. Бу буолуон 4 күн иннинэ Иван Строд кыһыл этэрээтэ Амматтан Уус-Майа диэки үрүҥнэргэ утары айаннаабыт эбит.
- Олунньу 13 — Иван Строд кыһыл этэрээтэ Амма өрүһүн хочотугар киирэн Саһыл Сыһыы диэн сиргэ үрүҥнэри кытары кыргыспыт. Аатырбыт 18 хонуктаах Саһыл Сыһыы көмүскээһинэ саҕаламмыт.
- Олунньу 27 — Чурапчыттан Аммаҕа айаннаан иһэр Ефим Курашов кыһыл этэрээтэ генерал Ракитин уонна полковник Худояров үрүҥ этэрээтин 3 чаастаах кыргыһыы түмүгэр кыайбыт.
- Кулун тутар 2 — Үрүҥ генерал Пепеляев күүстэрин кытары быһаарыылаах кыргыһыы буолбут. 6 чаастаах хапсыһыы кэнниттэн Карл Байкалов кыһыл этэрээтэ Амма солобуодатын ылбыт.
- Кулун тутар 3 — Курашов уонна Мизин этэрээттэрэ Саһыл Сыһыы осадатын устубуттар.
- Кулун тутар 4 — Семен Канин үрүҥ этэрээтэ Орто Халыманы ылбыт.
- Кулун тутар 16 — Кыһыллар генерал Ракитин үрүҥ этэрээтин тобоҕун кытары кылгас хапсыһыы кэнниттэн Мүрү сэлиэнньэтин (билиҥҥитэ Бороҕону) ылбыттар.
- Муус устар 6 — Саха АССР бырабыыталыстыбата Алдаҥҥа Томмот уонна Орто Салаа үрэхтэригэр Вольдемар Бертин уонна хайа маастара Кузьма Низковских баһылыктаах көмүс көрдүүр бөлөҕү ыыппыт. Аны сайын Вольдемар Бертин уонна бу эргин олохсуйбут саха Михаил Тарабукин Незаметнай үрэҕэр кыһыл көмүс булбуттара, Алдан куората олохтоммута.
- Муус устар 18 — Ф. Э. Дзержинскэй ыйыытынан «Динамо» спортуопсастыба тэриллибит.
- Бэс ыйын 17 — Степан Вострецов кыһыл этэрээтэ Айаан пордун ылбыт. Кыһыллар генерал Пепеляев этэрээтин эмискэччи төгүрүйэн охсуһуута суох 103 офицеры, 230 саллааты, ону кытары Анатолий Пепеляевы бэйэтин билиэн ылбыттар.
- Бэс ыйын 19 — Алдан куората олохтоммут. Бу күн Незаметнай үрэҕэр аҕыйах билэр дьонун кытары көмүс сууйа сылдьар саха Михаил Тарабукин уонна Дьокуускайтан кэлбит трудовой артель салайааччыта латыш Вольдемар Бертин кыһыл көмүс булбуттар.
- Ыам ыйын 29 — ССРС-ка Кыһыл Кириэс уонна Кыһыл Ый Сойуустара тэриллибит.
- Бэс ыйын 25 — Саха сирин идэлээх сойуустарын бастакы сийиэстэрэ саҕаламмыт. 32 делегат кыттыбыт.
- Атырдьах ыйын 26 — Владивостоктан "Ставрополь" борохуотунан кэлбит кыһыл этэрээт Орто Халыманы үрүҥнэртэн босхолообут. Сотору кэминэн үрүҥнэр тобохторо хотугу улуустарга барыларыгар кэйгэллэммиттэрэ.
- Балаҕан ыйын 30 — Москубаҕа Бүтүн Арассыыйатааҕы тыа хаһаайыстыбатын I быыстапкатыгар Саха АССР павильона аһыллыбыт. Тэрийээччи В.В. Никифоров-Күлүмнүүр тыл эппит. Онно 40-ча экспонаат кыттыбыт. Онтон сороҕо эһиилигэр Рим куоракка буолбут Аан дойдутааҕы быыстапкаҕа ыытыллыбыт.
- Алтынньы 29 — Туурсуйа Өрөспүүбүлүкэтэ тэриллибит.
- Сэтинньи 15 — "Кыым" хаһыат маҥнайгы нүөмэрэ тахсыбыт.
Төрөөбүттэр
- Павлов Семён Павлович — Аҕа дойду улуу сэриитин кыттыылааҕа, разведчик.
- Тохсунньу 15 — Каратаев Игнатий Иванович, үөрэх кинигэлэрин ааптардара, Аҕа дойду Улуу сэриитин кыттыылааҕа.
- Кулун тутар 4 — Шепелева Надежда Семеновна, Саха Өрөспүүбүлүкэтин норуодунай артыыһа (2013).
- Муус устар 1 — Габышев Лев Михайлович, саха худуоһунньуга, Саха АССР ускуустубатын үтүөлээх диэйэтэлэ.
- Муус устар 18 — Апросимов Георгий Ефимович, Аҕа дойду Улуу сэриитин кыттыылааҕа, учуутал.
- Ыам ыйын 6 — Владимир Абрамович Этуш төрөөбүт, театр уонна киинэ артыыһа, педагог («Кавказская пленница», «Иван Васильевич меняет профессию»).
- Атырдьах ыйын 27 — Никифоров Семен Осипович (1923—1980), саха суруйааччыта, Аҕа дойду сэриитин кыттыылааҕа.
- Балаҕан ыйын 1 — Николаев Семен Иванович (Сомоҕотто) (1923—2004), история билимнэрин кандидата.
- Ахсынньы 5 — Копырин Николай Захарович, Саха Өрөспүүбүлүкэтин культуратын үтүөлээх үлэһитэ, тыл үөрэҕин билимнэрин кандидата, литератураны ырытааччы. Аҕа дойду Улуу сэриитин кыттыылааҕа.
Өлбүттэр
Литература
- Калашников А. А. Якутия. Хроника, факты, события: 1917-1953 г. ч.2. — Дьокуускай: Бичик, 2004.