COVID-19: Барыллар ыккардыларынааҕы ураты

Бикипиэдьийэ диэн сиртэн ылыллыбыт
Ис хоһооно сотторолунна Ис хоһооно эбилиннэ
Көннөрүү туһунан суруллубатах
Тиэктэр: Мобиилаттан уларытыы Мобиил барылын нөҥүө уларытыы
YiFeiBot (ырытыы | суруйуу)
к Перемещение 1 интервики на Викиданные, d:q84263196
24 устуруока: 24 устуруока:


[[ru:COVID-19]]


== COVID 19 ыалдьыбыттар ==
== COVID 19 ыалдьыбыттар ==

05:19, 9 Ыам ыйын 2020 барыл

COVID-19 (ол эбэтэр COrona VIrus Disease 2019) - ыарахан респираторнай ыарыы, киһи уонна кыыл тыынар уорганнарын дьаҥныыр инфекция. COVID-19 киһи уонна кыыл бронхатын, тыҥатын уонна атын органнарын бастатан туран алдьатар, устунан "тыҥа сытыйыытыгар, некроз" тириэрдиэн сөп (пневмония), ол эбэтэр саҥа коронавируһанан ыалдьыбыт кыыл эбэтэр киһи өлөр кутталга киирэр. Бу саҥа ыарыыга COVID-19 кыыллар даҕаны, дьон даҕаны иммунитета суох.

Бу COVID-19 инфекцианы 2019 сыллаахха бастаан Ухань куоратка булбуттара. Бу ыарыынан сибээстээн Аан Дойдуга Улуу карантин бара турар (236 араас омук дойдуларыгар, 97% планета олохтооҕо уонна 100% кыыллар зоопаркаларыгар) ,Пандемия COVID-19.

COVID-19 ыарыыны көбүтэр саҥа коронавирус штамма SARS-CoV-2.


Дьаҥныыр уорганнара

  • тыҥа - киһи уонна кыыл тыҥатын альвеолатын коронавирус сиир уонна онно төрөөн уһаан барар. Ол түмүгэр тыҥа салгын тыынар уонна кислород ылар функциатын сүтэрэн, пневмония ыарыыга ылларар. Ыалдьыбыт киһи эбэтэр кыыл өлөр турукка киирэр куттала үөскүүр. Киһи эбэтэр кыыл олоҕор ыксаллаах быһыы майгы үөскүүр. Коронавирус тыҥаҕа тарҕанан баран хаан нөҥүө атын уорганнарга тарҕанар, бастатан туран быарга.


  • быар - коронавирус киһи эбэтэр кыыл быарыгар тарҕанар түгэнигэр араас кутталлаах түгэннэр үөскүүллэр, олор ахсааннарыгар быар искэнэ. Иммунитет уопсайа алдьаныыта, ол түмүгэр атын туора бактериалар уонна вирустар сыстыахтарын сөп.
  • күөмэй - бастатан туран коронавирус тыҥаҕа киириэн иннинэ күөмэйгэ үөскүүр, тарҕанар. Ол түмүгэр күөмэйгэ баар уорганнар функциалара уларыйар, холобур мунну сыты билбэт буолуута, тыл амтаны билбэт буолуута.







COVID 19 ыалдьыбыттар

Сиһилии: https://www.bbc.com/russian/news-52184310 (COVID 19 обнаружили у львов и тигров в зоопарке Нью Йорка, заразились от людей)


https://www.rbc.ru/rbcfreenews/5ea5ce5b9a79472b08cfb79c (в Нидерландах заразились от людей новым коронавирусом норки)

Симптомнара

  • Бастаан грипп ыарыыга майгынныыр


  • сыты уонна амтаны сүтэрии


  • наар сылайыы


  • сөтөллүү (хаппыт сөтөл)


  • пневмония "тыҥа сытыйыыта" (ыарыы аһары көбөр түгэнигэр)


  • температура 38°C дылы тахсыы
  • күөмэйгэ наар утатыы курдук курдук кураан таҥалайга туруута

клиническай көрдөрүүтэ

Киһи эбэтэр кыыл COVID-19 сыстар түгэнигэр бастакы симптомнар 6 хонугунан биирдэ биллэллэр, сороҕор инкубационнай период 21 хонук барыан сөп. Ол бириэмэҕэ ыарыһах симптомнара суох доруобайбын диэн сананыан сөп, атын дьонҥо уонна кыылларга ыарыыны тарҕатыан сөп.

Симптомнарын кэнниттэн 70% ыарыһахха альвеолалар тыҥаҕа алдьанан бараллар. Устунан пневмония стадията саҥаланар. Ыарахан респираторнай дистресс синдром саҥаланар, киһи олоҕуттан (өлөр) туоруур куттала үөскүүр.

Коронавирус тыҥаны алдьатан сиэн баран дальше атын уорганнарга барар, үксүн тымыр нөҥүө сүрэххэ, мэйиигэ, быарга. Ол түмүгэр ол уорганнар эмиэ алдьанан бараллар, коронавирус клеткаларын сиир, онно төрүүр ууһуур. Киһи өлөр куттала 85% тиийэр.

Кыыл эбэтэр киһи иммуннай системата COVID-19 тохтотоору эмискэ вируһу утары күүстээх сэрии биллэрэр, билимҥигэ биллэрин курдук цитокин шторма (Гиперцитокинемия). Ол түмүгэр организм вируһу кытта туох баарынан охсуһар түмүгэр организм бары энергиятын барыыр, төттөрүтүн организм бэйэтин алдьатар процеһа саҕаланар. Киһи өлөр кутталын 99% тириэрдэр, тоҕо диэтэххэ организм коронавируһу өлөрө сатаан температуратын эмискэ 39°C-47°C таһаарар, ол түмүгэр вирус өлөр. Ол эрэн организм клеткалара эмиэ өлөллөр, үксүн төттөрү көммөт алдьаныыны сүрэх уонна быар ылар. Цитокин шторматын кэнниттэн дьон өлөр эбэтэр инбэлиит буолар.

эмптэнии

Эмп бу саҥа ыарыыга суох. Эмптээһин көрүллүбэт. Өскөтүн кыыл эбэтэр киһи пневмониялыыр түгэнигэр ИВЛ (тыҥаны үрдэрии аппараты) холбуохтарын сөп.