Бикипиэдьийэ:Түргэнник саҕалыырга көмөлөһөр ыстатыйа: Барыллар ыккардыларынааҕы ураты

Бикипиэдьийэ диэн сиртэн ылыллыбыт
Ис хоһооно сотторолунна Ис хоһооно эбилиннэ
Kaganer (ырытыы | суруйуу)
Көннөрүү туһунан суруллубатах
79 устуруока: 79 устуруока:


[[Категория:Бикипиэдьийэ:Көмө]]
[[Категория:Бикипиэдьийэ:Көмө]]
[[Категория:Аналлаах сирэйдэр]]
[[Категория:Бикипиэдьийэ:Аналлаах сирэйдэр]]

11:48, 4 Ыам ыйын 2018 барыл

Бу бастаан Бикипиэдьийэҕэ киирбит дьоҥҥо аналлаах, кылгас көмөлөһөр ыстатыйа. Бастакы ыстатыйаны суруйарга төһүү буолуо.
Бу бырайыакка кыттаҥҥыт бэйэҕит да улаханнык астыныаххыт диэн эрэнэбит

Яковлев Василий Семенович "Далан" "Дьыл5ам миэнэ" 11-с ыстатыйа. суруйааччы сиьилиир ньымата: Ойуулааьын

Иккис хардыы. Ыстатыйаҕыт аатын сөпкө талыҥ.

Бикипиэдьийэ ыстатыйаларын ааттарын төрүт падежка биир ахсааҥҥа туруоруллар, холобур: Бууктаах сон, Нам улууһа. Сахалыы юникодовай буукубалар тутуллуохтаахтар, холобур: сахалыы "һ" оннугар английскай "h" суруллара сатаммат, эбэтэр "ҕ" оннугар "5" сыыппараны суруйуо суохтааххын, ол гынан баран бу эмиэ булгуччулаах быраабыла буолбатах, ким да ыстатыйаҕын Ҕ буукубата суох диэн сотон кэбиһэр бырааба суох. Кэлин ким эмит, баҕар бэйэҥ, көннөрөн биэриэ буоллаҕа, кылаабынайа - ыстатыйа ис хоһооно, уонна сахалыы суруллубута. Аат хас да суолталаах буоллаҕына скобкаҕа туох туһунан суруйаргытын быһааран биэриҥ, холобура: Нам (улуус киинэ), Динамо (футбол кулууба). Дьон туһунан ыстатыйа киһи араспаанньатыттан (фамилиятыттан) саҕаланар уонна толору аата суруллар. Суруйааччы псевдонима эбэтэр биллибит аата суруллар, холобур, Петр Тобуруокап, толору аата ыстатыйа иһигэр бэриллэр: Тобуроков Петр Николаевич. Икки киһи туһунан биир ыстатыйа суруллубат.
Сиһилии көр. манна, дьон туһунан манна.

Үһүс хардыы. Маннык ыстатыйа урут суруллубут дуу суох дуу билиҥ.

Ыстатыйа аатын "Көрдөбүлгэ" киллэриҥ уонна "Көрдүөххэ" тимэҕи баттааҥ. Суруйбут тылларгыт ханнык эрэ ыстатыйа аатыгар баар буоллахтарына, тута көрдөрүөҕэ. Өскөтүн суруйуоххутун баҕарбыт ыстатыйаҕыт уруккуттан баар буоллаҕына онно киириҥ, үөһэ "көннөрөргө" диэн кыбытыгы (вкладканы) талыҥ уонна тугу эбэргитин эбиҥ, көннөрөргүтүн көннөрүҥ.
Сиһилии көр. манна.

Төрдүс хардыы. Саҥа ыстатыйаны оҥоруҥ.

Оттон көрдөөбүт ыстатыйаҕыт суох буоллаҕына, дьэ суруйуҥ. Саҕалыыр судургу: суруйуоххутун баҕарар ыстатыйаҕыт аатын "Көрдөбүлгэ" киллэриҥ уонна "Киириэххэ" тимэҕи баттааҥ. Саҥа сирэй тахсыаҕа. Онно саҥа ыстатыйаҕытын суруйбутунан барыҥ.
Сиһилии көр. манна.

Бэһис хардыы. Сөпкө саҕалааҥ.

Ыстатыйа аатыттан уонна быһаарыыттан саҕалааҥ, холобур: «Диалекти́ческай материали́зм — философскай үөрэх, кини…», «Хе́ллоуин — аатырбыт киинэ…». Скобка иһигэр термин хантан кэлбитин быһааран суруйуохха сөп. Дьон туһунан ыстатыйаҕа киһи аатын кэнниттэн төрөөбүт уонна өлбүт сылларын (күннэрин-ыйдарын) суруйуллар: «Луи́ Жан Люмье́р (алтынньы 5 күнэ 1864, Безансон — бэс ыйын 6 күнэ 1948 с., Бандоль) — кинематогравы айбыт киһи, изобретатель…». Ааттарын уонна төрөөбүт-өлбүт сирдэрин бэйэлэрин омуктарын тылынан хатылыыргыт ордук (судургу буоллун диэн холобурга көстүбэт).
Разметка уонна стиль туһунан манна көр, типографика туһунан манна, дьоҥҥо аналлаах ыстатыйалар тустарынан манна, киинэлэр тустарынан манна көр.

Алтыс хардыы. Ыстатыйа ис хоһооно, тутула.

Ыстатыйа суругун бэлиэтин ахсаана 500-тэн тахса буолара ордук. Ыстатыйа ноуука стилинэн сурулла сатыахтаах, ол гынан баран өйдөнөр гына нууччалыы эттэххэ "научно-популярнай" стили тутуһуҥ, улгум соҕустук суруйуҥ. Бу икки сүрүн принциптэри хайаан да тутуһуҥ:

  1. Бэйэ да сыһыанын, атын да сыһыаны көрдөрбөт буолуу (Кытыга суох сыһыан, КСС). Ыстатыйа ис хоһооно толору буолуохтаах уонна ким да сыһыанын ончу көрдөрүө суохтаах. Биир эмит өйдөбүл хас да быһаарыылаах, мөккүөрдээх буоллаҕына, бары өрүттэр санаалара толору бэриллиэхтээхтэр.
  2. Бас билиини ытыктааһын (Соблюдение авторских прав). Вики-сообщество соруга — көҥүл туһаныллар, босхо энциклопедияны суруйуу уонна сайыннарыы. Ол иһин Бикипиэдьийэҕэ ким эрэ бас билэр ыстатыйаларын, ойууларын уонна да атын эттиктэрин киллэриллиэ суохтаах. Ким бас билэрэ биллибэт буоллаҕына ону эмиэ киллэриллибэт. Бикипиэдьийэ бэйэтин ис хоһоонун «GNU FDL» лицензияннан туһаныллар.

КСС туһунан сиһилии манна көр, бас билии туһунан манна.

Сэттис хардыы. Информацияны хантан ылбыккытын суруйуҥ.

Ыстатыйаны суруйан бүтэн баран аллара «Туһаныллыбыт литература» диэн түһүмэхтэ оҥоруҥ, уонна онно бэчээккэ тахсыбыт источниктаргытын испииһэктээҥ (аата, ааптардара, кинигэ кыһата, тахсыбыт сыла, сирэйин ахсаана, ISBN нүөмэрэ суруллар). Онтон «Өссө маны көр» диэн ааттаан чугас ис хоһооннох ыстатыйалары испииһэктээҥ. Онтон бүтэһигэр «Сигэлэр» диэн разделга темаҕа сыһыаннаах интэриниэт саайтарын аадырыстарын испииһэктээҥ (туһаммыт эрэ сирдэргитин буолбакка, сыһыаннах диэбиккитин барытын).
Сиһилии манна, уонна манна көр.

Ахсыс хардыы. Ыстатыйаҕытын сөпкө суруйуҥ, үчүгэйдик көстөрүн ситиһиҥ.

Биики-разметка олус судургу:

  1. Тыллары модьу бичигинэн суруйаргытыгар икки өттүттэн үс биирдии хабыычыкаҕа кыбытыҥ (хабыычыкалааҥ), бу курдук '''модьу бичик'''. Модьу бичигинэн ыстатыйа аата уонна сүрүн тиэрминнэр, өйдөбүллэр эрэ суруллаллар;
  2. Иҥнэри бичигинэн суруйаргытыгар икки биирдии хабыычыканы (две одинарные кавычки) туһаныҥ: ''иҥнэри''. Иҥнэри бичиги сөбүн көрөн, тугу эрэ чорботон көрдөрөргө эбэтэр араарарга эрэ туһаныҥ. Элбэхтик туһанымаҥ - ааҕарга тупсаҕай буолуо.
  3. Түһүмэхтэр (разделлар) ааттара икки өттүттэн иккилии тэҥнэһии бэлиэтигэр, подразделлар ааттара үстүү тэҥнэһии бэлиэтигэр кыбытыллаллар, холобур: «=== 8 хардыы. ===».
  4. Абзаастары оҥорорго икки абзац ыккардыгар кураанах строката кыбытыҥ.
  5. Тиһик (испииһэк) маннык оҥоһуллар: хас биирдии строка саҥатыгар «#» бэлиэ турар. Нүөмэрэ суох испииһэккэ «#» бэлиэ оннугар «*» бэлиэ туттуллар, холобур: «* Бастакы;[саҥа строка]* Иккис;[саҥа строка]* Үһүс.»
  6. Ис сигэлэр (Внутренние ссылки - Википедия атын ыстатыйаларыгар сигэлэр) икки хос квадратнай скобкаҕа кыбытыллаллар (ылыллаллар), маннык «[[сигэнэр ыстатыйаҕыт аата|эһиги ыстатыйаҕытыгар көстөр тыллар]]», холобур [[Гипертекст|ис сигэлэр]]. Сигэ тиэкиһэ ыстатыйа аатын кытта сөп түбэһэр буоллахтарына судургутук маннык гыныахха сөп: В [[XX үйэ]]ҕэ элбэх уларыйыы таҕыста…. Үчүгэй, толору ыстатыйа биир абзааһыгар үстэн аҕыйаҕа суох ис сигэ туттуллуохтаах.
  7. Тас сигэлэр (Интэриниэт атын саайтарыгар сигэлэр) маннык оҥоһуллаллар:[http://URL-аадырыс Сигэ көстөр тыллара]. Холобур: [http://gramota.ru Портал «Грамота.ру»]. Википедияҕа төлөбүрдээх ресурсаларга сигэнэр табыллыбат (сатаммат), арбааһын (реклама) бобуллар.

Бүтэһигэр хайаан да ыстатыйаҕыт таба суруйуутун (орфографиятын) бэрэбиэркэлээҥ. Ыстатыйаҕа илии баттыыр көҥүллэммэтин умнумаҥ.
Вики-разметка туһунан сиһилии манна көр, стиль туһунан манна, анал бэлиэлэр (спец символлар) тустарынан манна.

Тохсус хардыы. Ыстатыйаҕытын ханнык эмэ категорияҕа киллэриҥ.

Көрдүүргэ кэбэҕэс буоллун диэн Бикипиэдьийэ ыстатыйалара категорияннан (анал бөлөхтөрүнэн) сааһыланаллар (арахсаллар). Биир ыстатыйа хас да категорияҕа киириэн сөп. Ыстатыйаны ханнык эмэ категорияҕа киллэрэргэ кэннигэр («Сигэ» анныгар) квадратнай скобка иһигэр «Категория:» диэн тыл кэнниттэн категория аатын суруйуҥ. Категориятын эбэр буоллаххытына саҥа строкаттан суруйуҥ.

Холобурдар: [[Категория:Математика]] эбэтэр [[Категория:Саха суруйааччылара]]. Дьон туһунан ыстатыйа хайаан да хас да категорияҕа киирэр: бастакытынан «Дьоннор алпабыытынан» категорияҕа ([[Категория:Дьоннор алпабыытынан]]), иккиһинэн, төрөөбүт-өлбүт сылларынан, күннэринэн категорияларга, холобур, [[Категория:ыам ыйын 2 төрөөбүттэр]] эбэтэр [[Категория:1890 сыллаахха өлбүттэр]], үсүһүнэн, идэтинэн уонна дойдутунан, холобур, [[Категория:Арассыыйа суруйааччылара]]. Киинэлэр, көмпүүтэр оонньуулара, кинигэлэр тахсыбыт сылларынан уонна жанрдарынан категорияҕа арахсаллар, холобур, [[Категория:1910 сылга тахсыбыт кинигэлэр]], [[Категория:1977 сыл киинэлэрэ]] эбэтэр [[Категория:Боевик киинэлэр]].
Сиһилии көр. манна.

Онус хардыы. Атын омуктуу Бикипиэдьийэҕэ сигэниҥ.

Бикипиэдьийэ элбэх тылынан суруллар эрээри биир тиэмэҕэ суруллубут ыстатыйалары бэйэ-бэйэлэрин ыккардыгар сибээстиэххэ (сигиэххэ) наада (сигиир куолу). Инньэ гынарга ыстатыйа аатын тылбаастааҥ, категориялар анныларыгар саҥа строкаттан маннык суруйуҥ — [[тыл кода:тылбаастаммыт аат]], тыл кода диэн холобур маннык: en английскай тыл, de ньиэмэс тыла. «Квантовай механика» диэн ыстатыйаҕа маннык буолуо: [[en:Quantum mechanics]] эбэтэр [[de:Quantenmechanik]]. Манан ыстатыйаны суруйан бүттүгүт.
Сиһилии көр. манна.

Түмүк

Барытын сатыаххыт диэн эрэнэбит! Харса суох түһүнэн кэбиһиҥ!


Өссө маны көр:

Википедияны сэргээбит буоллаххытына доҕотторгутугар, аймах-билэ дьоҥҥутугар кэпсээҥ!