Кюсю: Барыллар ыккардыларынааҕы ураты

Бикипиэдьийэ диэн сиртэн ылыллыбыт
Ис хоһооно сотторолунна Ис хоһооно эбилиннэ
Көннөрүү туһунан суруллубатах
Көннөрүү туһунан суруллубатах
1 устуруока: 1 устуруока:
{{Нихонго|'''Кю́сю'''<ref>{{Книга:География|с=}}</ref>|九州|Кю:сю:|туруору тылб. «тоҕус провинция»}}([[Дьоппуон тыла|дьоп.]]&nbsp;<span lang="ja" style="font-size: 110%;">九州 — Дьоппуон архипелаагын кээмэйинэн үһүс арыыта. Иэнэ 40,6 тыс. км². Олохтоохторун ахсаана 12,0 мөл киһи. (2010); олохтоохторун плотноһа — 295,6 киһ./км². Сабаҕалааһын быһыытынан дьоппуон цивилизацията мантан тарҕаммыт.
{{Нихонго|'''Кю́сю'''<ref>{{Книга:География|с=}}</ref>|九州|Кю:сю:|туруору тылб. «тоҕус провинция»}} — Дьоппуон архипелаагын кээмэйинэн үһүс арыыта. Иэнэ 40,6 тыс. км². Олохтоохторун ахсаана 12,0 мөл киһи. (2010); олохтоохторун плотноһа — 295,6 киһ./км². Сабаҕалааһын быһыытынан дьоппуон цивилизацията мантан тарҕаммыт.


Кюсю арыы уонна [[Хонсү|Хонсю]] арыы ыккардыларыгар  [[Симоносекский пролив|Симоносэк силбэһии]] (Каммон силбэһии) сытар, ол аннынан хас да Каммон тоннель хаһыллыбыт (массыына, тимир суол уонна киһи хаамар), ону таһынан силбэһии үрдүнэн күргэлээх ([[Каммон (мост)|Каммон]] күргэтэ).
Кюсю арыы уонна [[Хонсү|Хонсю]] арыы ыккардыларыгар  [[Симоносекский пролив|Симоносэк силбэһии]] (Каммон силбэһии) сытар, ол аннынан хас да Каммон тоннель хаһыллыбыт (массыына, тимир суол уонна киһи хаамар), ону таһынан силбэһии үрдүнэн күргэлээх ([[Каммон (мост)|Каммон]] күргэтэ).


== Географията ==
== Географията ==
Кюсю илин өттүгэр [[Чуумпу океан|Чуумпу Далай]], хотугулуу-илин [[Дьоппуон Иһинээҕи байҕала]], арҕаа — [[Илиҥҥи-Кытай байҕала]] сыталлар.<center class="">
Кюсю илин өттүгэр [[Чуумпу океан|Чуумпу Далай]], хотугулуу-илин [[Дьоппуон Иһинээҕи байҕала]], арҕаа — [[Илиҥҥи-Кытай байҕала]] сыталлар.
Кытыла дэлби бысталаммыт ньуурдаах (или44и кытылыттан ураты). Хайа сир (дэхси сирдэр арҕаа уонна хотугулуу-арҕаа эрэ көстөллөр). Хотугулуу-арҕаа — үрдүгэ суох хайалар уонна мырааннар (үрдүктэрэ 1055 м диэри), соҕуруулуу-илин — орто үрдүктээх хайалардаах. Чыпчаала — Кудзю диэн умуллубут вулкан (1788 м). Хайалара сүнньүнэн вулкан төрүттээх боруодаттан тураллар, граниттан уонна сланецтан. Арыыга биир Япония саамай элбэхтик хамсыыр вулкаана — Асо баар (1592 м); ону тэҥэ куруук хамсыыр вулкааннар Кирисима, Сакурадзима. Элбэх итии уу дьүүктэтэтэ баар (ордук биллибиттэрэ — Бэппу куорат аттынааҕы арыы илин өттө уонна Асо вулкан таһыгар Кюсю үөһүгэр. Арыыга таас чох элбэх (ордук улахан таас чох дьапталаммыт сирдэрэ — Тикуго, Миикэ, Хидзэн). Кюсю арыы сир хамсыырынан кутталлаах сирдэр ахсааннарыгар киирэр.

Килиимэтэ субтропик, муссоннаах. Сөҥүүтэ сылга 3000 мм диэри (элбэхтик сайынын). Тохсунньутун орто температуурата хайаҕа 0 °C, кытылга 10 °C диэри, от ыйынааҕы орто температуурата — хайаҕа 15 °C, кытылга 26 °C. Кыһынын муссон кэмигэр температуурата биллэрдик хамсыыр; тайфун элбэхтик буолар. Кюсю аттынан икки сылаас сүүрээн ааһар — Куросио уонна Цусима.

Өрүстэрэ элбэх, түргэн сүүрүктээх, онон гидростанция тутарга табыгастаах. Арыы саамай уһун өрүһэ — Тикуго. Флоратыгар үрдүгүттэн тутулуктаах курдааһын чуолкайдык көстөр. Алын ярус (850 м диэри) үүнээйилэрэ — камелия, магнолия; үөһэ бэс, криптомерия үүнэр. Үрдүк хайа эниэлэригэр от уонна сэппэрээк үүнэллэр. Соҕуруу өттүгэр — тропик муссон ойуурдара, пальма уонна папоротник бииһин уустара баһылыыллар.
<center class="">
{| cellpadding="2" cellspacing="0" class="floatcenter" style="float: center; text-align:center; border: solid 1px grey; margin-left: 16px"
{| cellpadding="2" cellspacing="0" class="floatcenter" style="float: center; text-align:center; border: solid 1px grey; margin-left: 16px"
| colspan="2" style="font-size: smaller" |{{Карта Кюсю}}
| colspan="2" style="font-size: smaller" |{{Карта Кюсю}}

06:25, 30 Сэтинньи 2017 барыл

Кю́сю[1] (дьоп. 九州 Кю:сю:?, туруору тылб. «тоҕус провинция») — Дьоппуон архипелаагын кээмэйинэн үһүс арыыта. Иэнэ 40,6 тыс. км². Олохтоохторун ахсаана 12,0 мөл киһи. (2010); олохтоохторун плотноһа — 295,6 киһ./км². Сабаҕалааһын быһыытынан дьоппуон цивилизацията мантан тарҕаммыт.

Кюсю арыы уонна Хонсю арыы ыккардыларыгар  Симоносэк силбэһии (Каммон силбэһии) сытар, ол аннынан хас да Каммон тоннель хаһыллыбыт (массыына, тимир суол уонна киһи хаамар), ону таһынан силбэһии үрдүнэн күргэлээх (Каммон күргэтэ).

Географията

Кюсю илин өттүгэр Чуумпу Далай, хотугулуу-илин Дьоппуон Иһинээҕи байҕала, арҕаа — Илиҥҥи-Кытай байҕала сыталлар. Кытыла дэлби бысталаммыт ньуурдаах (или44и кытылыттан ураты). Хайа сир (дэхси сирдэр арҕаа уонна хотугулуу-арҕаа эрэ көстөллөр). Хотугулуу-арҕаа — үрдүгэ суох хайалар уонна мырааннар (үрдүктэрэ 1055 м диэри), соҕуруулуу-илин — орто үрдүктээх хайалардаах. Чыпчаала — Кудзю диэн умуллубут вулкан (1788 м). Хайалара сүнньүнэн вулкан төрүттээх боруодаттан тураллар, граниттан уонна сланецтан. Арыыга биир Япония саамай элбэхтик хамсыыр вулкаана — Асо баар (1592 м); ону тэҥэ куруук хамсыыр вулкааннар Кирисима, Сакурадзима. Элбэх итии уу дьүүктэтэтэ баар (ордук биллибиттэрэ — Бэппу куорат аттынааҕы арыы илин өттө уонна Асо вулкан таһыгар Кюсю үөһүгэр. Арыыга таас чох элбэх (ордук улахан таас чох дьапталаммыт сирдэрэ — Тикуго, Миикэ, Хидзэн). Кюсю арыы сир хамсыырынан кутталлаах сирдэр ахсааннарыгар киирэр.

Килиимэтэ субтропик, муссоннаах. Сөҥүүтэ сылга 3000 мм диэри (элбэхтик сайынын). Тохсунньутун орто температуурата хайаҕа 0 °C, кытылга 10 °C диэри, от ыйынааҕы орто температуурата — хайаҕа 15 °C, кытылга 26 °C. Кыһынын муссон кэмигэр температуурата биллэрдик хамсыыр; тайфун элбэхтик буолар. Кюсю аттынан икки сылаас сүүрээн ааһар — Куросио уонна Цусима.

Өрүстэрэ элбэх, түргэн сүүрүктээх, онон гидростанция тутарга табыгастаах. Арыы саамай уһун өрүһэ — Тикуго. Флоратыгар үрдүгүттэн тутулуктаах курдааһын чуолкайдык көстөр. Алын ярус (850 м диэри) үүнээйилэрэ — камелия, магнолия; үөһэ бэс, криптомерия үүнэр. Үрдүк хайа эниэлэригэр от уонна сэппэрээк үүнэллэр. Соҕуруу өттүгэр — тропик муссон ойуурдара, пальма уонна папоротник бииһин уустара баһылыыллар.

Халыып:Карта Кюсю
Физическая карта Кюсю

Демографията

Кюсю арыы олохтоохторун ахсаана — 12 000 000 киһи (2010), плотноһа — 295,6 киһ./км². Саамай улахан куората, Фукуока, 1,4 мөл. тахса киһилээх. Бу куорат Кюсю бэлиитикэҕэ уонна экэниэмикэҕэ киинэ буолар.  Мөлүйүөн аҥаарыттан тахса нэһилиэнньэлээх куораттар Кумамото уонна Кагосиме. Култуура кииннэринэн Нагасаки, Хирадо уонна Оита буолаллар.

Дьаһалтанан тыырыллыы

Кюсю 7 префектураҕа арахсар:

  • Фукуока
  • Сага
  • Нагасаки
  • Кумамото
  • Оита
  • Миядзаки
  • Кагосима

Эбии көр

Быһаарыылар

Сигэлэр

  • Биики ыскылаатын логотиибэ Биики ыскылаатыгар бу тиэмэҕэ миэдьийэ билэлэр бааллар Кюсю

Халыып:Ыстатыйаҕа эрэ баар категория