Антоним: Барыллар ыккардыларынааҕы ураты

Бикипиэдьийэ диэн сиртэн ылыллыбыт
Ис хоһооно сотторолунна Ис хоһооно эбилиннэ
SandraSid (ырытыы | суруйуу)
Көннөрүү туһунан суруллубатах
SandraSid (ырытыы | суруйуу)
Көннөрүү туһунан суруллубатах
24 устуруока: 24 устуруока:
Ханнык да омук тылыгар антонимнар бааллара саарбаҕалааһыны үөскэппэт. Ол гынан баран антоним тула ситэ быһаарылла илик утарсыылаах суоллар бааллар. Холобур, антоним утары суолталаныыга олоҕоруута диэн хайдаҕын, туоҕун арыйыыга мөккүөр тахсар. Итиниэхэ сорохтор антонимнары туттуллар өйдөбүллэригэр логическай өттүнэн эрэ туспатыйыылаах тыллар курдук көрөллөр. Холобур, М.Д. Лесник этэринэн, антонимнар диэн тосту утарыта өйдөбүллээх тыллар эрэ буолар кыахтаахтар: ''үрүҥ'' уонна ''хара'', ''хоту полюс'' уонна ''соҕуруу полюс'' курдуктар.
Ханнык да омук тылыгар антонимнар бааллара саарбаҕалааһыны үөскэппэт. Ол гынан баран антоним тула ситэ быһаарылла илик утарсыылаах суоллар бааллар. Холобур, антоним утары суолталаныыга олоҕоруута диэн хайдаҕын, туоҕун арыйыыга мөккүөр тахсар. Итиниэхэ сорохтор антонимнары туттуллар өйдөбүллэригэр логическай өттүнэн эрэ туспатыйыылаах тыллар курдук көрөллөр. Холобур, М.Д. Лесник этэринэн, антонимнар диэн тосту утарыта өйдөбүллээх тыллар эрэ буолар кыахтаахтар: ''үрүҥ'' уонна ''хара'', ''хоту полюс'' уонна ''соҕуруу полюс'' курдуктар.
Антонимнар аат тылынан уонна даҕааһын аатынан, ахсаан уонна солбуйар ааттарынан, туохтуурунан, сыһыатынан уонна дьүһүннүүр тылынан бэриллэллэр. Дэлэйдик даҕааһын уонна сыһыат туттуллар.
Антонимнар аат тылынан уонна даҕааһын аатынан, ахсаан уонна солбуйар ааттарынан, туохтуурунан, сыһыатынан уонна дьүһүннүүр тылынан бэриллэллэр. Дэлэйдик даҕааһын уонна сыһыат туттуллар.
Антоним буолар тыллартан биирдэстэрэ сүрүн, тутаах антонимнаһыытыттан ураты, атын тылы кытта ойоҕос антонимнаһыыта баар. Холобур, чычаас уу – дириҥ уу диэн сүрүн антонимнаһыытыттан тэйэн, ойоҕос антонимнастаҕына, чычаас сылгы – тэһии сылгы дэнэр (чычаас – дирин – тэһии).
Бөлөх тыллары уустаан-ураннан туттууга антонимнар дэлэйдик туттуллаллар. Маннык түбэлтэ өс хоһоонугар, үгэҕэ ордук хойуутук туһаныллар. Холобур, хабдьытааҕар хара, тураахтааҕар маҥан; үрүҥ тураах хара, хара тураах үрүҥ буолуо; курдаттыыбын диэн төгүрүйүөҥ, тиэтэйэбин диэн бытаарыаҥ; кулгаах ырааҕы истэр, харах чугаһы көрөр; кырдьык үрдүгэр сымыйа ыттыбат; тоҥнот толлубат, ириэнэхтэн иҥнибэт; ылар илии билбэт, биэрэр илии билэр.
Антоним тыллар бииргэ туттуллар буола олохсуйуулара – антоним кэккэтэ хайдах оҥоһуллуутун таба билэргэ көмөлөөх. Ол курдук, антоним тыллар этиигэ биир уустаах чилиэн быһыытынан киэҥник туттуллаллар. Холобур: бүгүн итии дуу, тымныы дуу?



Туһаныллыбыт литэрэтиирэ:
Туһаныллыбыт литэрэтиирэ:

00:53, 21 Балаҕан ыйын 2016 барыл

Антонимия — лингвистикаҕа лиэксикэ биирдэмнэрэ суолталарынан утарыта туруулара.

Антонимнар – утарыта өйдөбүллэри, тыллары тэҥҥэ туруоран туттуу. Араас көстүү ис утарсыыларын арыйаары, холобур, үрүҥ-хара, аһыы-ньулуун, үтүө-мөкү курдук өйдөбүллэри утарыта туруоран тутталлар:

Ахсааннаах даҕаны сылга

Аан ийэ дайдым

Аһыытыны-ньулуунун,

Айыылааҕын-алгыстааҕын,

Алдьархайдааҕын-абыраллааҕын

Амсайбахтаан баран,

Аан дайдыттан арахсбыппыт

Аҥарынан астылаҥнаах.

(А. Кулаковскай «Өй, сүрэх икки мөккүөрэ»)


Ханнык да омук тылыгар антонимнар бааллара саарбаҕалааһыны үөскэппэт. Ол гынан баран антоним тула ситэ быһаарылла илик утарсыылаах суоллар бааллар. Холобур, антоним утары суолталаныыга олоҕоруута диэн хайдаҕын, туоҕун арыйыыга мөккүөр тахсар. Итиниэхэ сорохтор антонимнары туттуллар өйдөбүллэригэр логическай өттүнэн эрэ туспатыйыылаах тыллар курдук көрөллөр. Холобур, М.Д. Лесник этэринэн, антонимнар диэн тосту утарыта өйдөбүллээх тыллар эрэ буолар кыахтаахтар: үрүҥ уонна хара, хоту полюс уонна соҕуруу полюс курдуктар. Антонимнар аат тылынан уонна даҕааһын аатынан, ахсаан уонна солбуйар ааттарынан, туохтуурунан, сыһыатынан уонна дьүһүннүүр тылынан бэриллэллэр. Дэлэйдик даҕааһын уонна сыһыат туттуллар. Антоним буолар тыллартан биирдэстэрэ сүрүн, тутаах антонимнаһыытыттан ураты, атын тылы кытта ойоҕос антонимнаһыыта баар. Холобур, чычаас уу – дириҥ уу диэн сүрүн антонимнаһыытыттан тэйэн, ойоҕос антонимнастаҕына, чычаас сылгы – тэһии сылгы дэнэр (чычаас – дирин – тэһии). Бөлөх тыллары уустаан-ураннан туттууга антонимнар дэлэйдик туттуллаллар. Маннык түбэлтэ өс хоһоонугар, үгэҕэ ордук хойуутук туһаныллар. Холобур, хабдьытааҕар хара, тураахтааҕар маҥан; үрүҥ тураах хара, хара тураах үрүҥ буолуо; курдаттыыбын диэн төгүрүйүөҥ, тиэтэйэбин диэн бытаарыаҥ; кулгаах ырааҕы истэр, харах чугаһы көрөр; кырдьык үрдүгэр сымыйа ыттыбат; тоҥнот толлубат, ириэнэхтэн иҥнибэт; ылар илии билбэт, биэрэр илии билэр. Антоним тыллар бииргэ туттуллар буола олохсуйуулара – антоним кэккэтэ хайдах оҥоһуллуутун таба билэргэ көмөлөөх. Ол курдук, антоним тыллар этиигэ биир уустаах чилиэн быһыытынан киэҥник туттуллаллар. Холобур: бүгүн итии дуу, тымныы дуу?


Туһаныллыбыт литэрэтиирэ:

1.     Васильев Г.М. Нууччалыы-сахалыы поэтическай тылдьыт. – Дьокуускай: Саха Сиринээҕи кинигэ издательствота, 1976. – 25 с. 2. Ааллаа5ыскай Н.А. Саха тылын антонимнарын тылдьыта. - Дьокуускай: Саха Сиринээ5и кинигэ издательствота, 1976. - 54 с.