Арассыыйа импиэрийэтэ: Барыллар ыккардыларынааҕы ураты
к r2.7.1) (робот эптэ: ckb:ئیمپراتۆری ڕووسیا |
DarafshBot (ырытыы | суруйуу) к r2.7.1) (робот эптэ: pa:ਰੂਸੀ ਸਾਮਰਾਜ |
||
| 72 устуруока: | 72 устуруока: | ||
[[oc:Empèri Rus]] |
[[oc:Empèri Rus]] |
||
[[os:Уæрæсейы импери]] |
[[os:Уæрæсейы импери]] |
||
[[pa:ਰੂਸੀ ਸਾਮਰਾਜ]] |
|||
[[pl:Imperium Rosyjskie]] |
[[pl:Imperium Rosyjskie]] |
||
[[pt:Império Russo]] |
[[pt:Império Russo]] |
||
09:20, 9 Олунньу 2013 барыл
Арассыыйа импиэрийэтэ (нууч. Росси́йская импе́рия, Халыып:Lang-ru-dor) — 1721 сыллаахтан 1917 сыллааҕы Олунньутааҕы өрөбөлүүссүйэ буолан Арассыыйа өрөспүүбүлүкэтэ тэриллиэр диэри баар буола сылдьыбыт судаарыстыба.
Импиэрийэ аатын Арассыыйаҕа 1700—1721 сыллардааҕы Хотугу сэрии кэнниттэн Петр I иҥэрбитэ[1].
Аан бастаан импиэрийэ киин куоратынан Санкт-Петербург (1721—1728) буолбута, онтон Москуба (1728—1730), онтон эмиэ Санкт-Петербург (1730 буолбуттара (1914 сыллаахха Петроград диэн ааттаммыта).
Арассыыйа импиэрийэтэ урут үөскүү сылдьыбыт судаарыстыбалартан сирин иэнинэн үһүс миэстэҕэ турар: Британия уонна Монгуол импиэрийэлэрин кэнниттэн — Хотугу муустаах байҕалтан Хара муораҕа дылы, Баалтикаттан Чуумпу акыйааҥҥа дылы. Импиэрийэ баһылыга — бүтүн Арассыыйа императора 1905 сыллаахха дылы тугунан да хааччахтаммат былаастаах этэ.
1917 сыл балаҕан ыйын 1 (14) күнүгэр Арассыыйа Быстах бырабыыталыстыбата дойдуну өрөспүүбүлүкэ быһыытынан биллэрбитэ[2] (де факто Арассыыйа эрдэ, Олунньутааҕы өрөбөлүүссүйэ кэнниттэн өрөспүүбүлүкэ буолбута). Ол да буоллар импиэрийэ сокуон салаатын былааһа — Государственнай Дуума алтынньы 6 (19) күнүгэр эрэ ыһыллыбыта.