Донской Семен Николаевич (иккис): Барыллар ыккардыларынааҕы ураты
Көннөрүү туһунан суруллубатах |
Көннөрүү туһунан суруллубатах |
||
| 10 устуруока: | 10 устуруока: | ||
1922—1923 сс. — Саха АССР үөрэххэ уонна доруобуйа харыстабылыгар бастакы наркома. 1923—1924 сс. ВЦИК-ка ЯЦИК бэрэстэбиитэлин солбуйааччы, член Саха АССР СНК Президиумун уонна ЦИК чилиэнэ, 1924—1926 сс. ССРС норуоттарын Центриздатыгар Саха секциятын редколлегиятын бэрэстээтэлэ, 1925—1926 сс. — студент организационно-инструкторского факультета Академии коммунистического воспитания им. Н. К. Крупской. 1926—1927 сс. Наркомпросздрав отедлын сэбиэдиссэйэ, 1927—1928 сс. Үөрэх уонна доруобуйа харыстабылын наркомун эбээһинэһин толорооччу, 1928—1931 сс. үөрэх наркомаатын отделларны салайбыта. Кини кыттыылаах өрөспүүбулүкэ үөрэҕириитин бырайыага оҥоһуллубута. Кини салалтатынан сахалыы бастакы учебниктар, босуобуйалар уонна үөрэх бырагырааммалара суруллубуттара уонна таһаарыллыбыттара, оскуолаларга үөрэнэр кылаастар, кабинеттар, мастарыскыайдар, библиотекалар аһыллыбыттара, улахан дьону үөрэтии киэҥник тарҕаммыта. Босуобуйалар уонна учебниктар бастакы тылбаасчыттартан биирдэстэрэ. |
1922—1923 сс. — Саха АССР үөрэххэ уонна доруобуйа харыстабылыгар бастакы наркома. 1923—1924 сс. ВЦИК-ка ЯЦИК бэрэстэбиитэлин солбуйааччы, член Саха АССР СНК Президиумун уонна ЦИК чилиэнэ, 1924—1926 сс. ССРС норуоттарын Центриздатыгар Саха секциятын редколлегиятын бэрэстээтэлэ, 1925—1926 сс. — студент организационно-инструкторского факультета Академии коммунистического воспитания им. Н. К. Крупской. 1926—1927 сс. Наркомпросздрав отедлын сэбиэдиссэйэ, 1927—1928 сс. Үөрэх уонна доруобуйа харыстабылын наркомун эбээһинэһин толорооччу, 1928—1931 сс. үөрэх наркомаатын отделларны салайбыта. Кини кыттыылаах өрөспүүбулүкэ үөрэҕириитин бырайыага оҥоһуллубута. Кини салалтатынан сахалыы бастакы учебниктар, босуобуйалар уонна үөрэх бырагырааммалара суруллубуттара уонна таһаарыллыбыттара, оскуолаларга үөрэнэр кылаастар, кабинеттар, мастарыскыайдар, библиотекалар аһыллыбыттара, улахан дьону үөрэтии киэҥник тарҕаммыта. Босуобуйалар уонна учебниктар бастакы тылбаасчыттартан биирдэстэрэ. |
||
1931—1932 сс. — Саха АССР ВЦИК-ка бэрэстэбиитэлистибэтин консультана. 1932—1935 сс. — Москубаҕа Педагогика Киин чинчийэр институутун аспирана. 1935 с. Саха педагогическай институтун дириэктэрэ, норуот үөрэҕириитин уонна история секторын сэбиэдиссэйэ, онтон бастакы саха ноуукаҕа тэрилтэтин — Тыл уонна култуура чинчийэр институутун — учуонай |
1931—1932 сс. — Саха АССР ВЦИК-ка бэрэстэбиитэлистибэтин консультана. 1932—1935 сс. — Москубаҕа Педагогика Киин чинчийэр институутун аспирана. 1935 с. Саха педагогическай институтун дириэктэрэ, норуот үөрэҕириитин уонна история секторын сэбиэдиссэйэ, онтон бастакы саха ноуукаҕа тэрилтэтин — [[Тыл, литератуура уонна устуоруйа институута|Тыл уонна култуура чинчийэр институутун]] — учуонай сэкиритээрэ. 1936 с. — Саха АССР Москубаҕа бастайааннай бэрэстэбиитэлэ. |
||
Саха сирин Сэбиэттэрин I, V сийиэстэрин делегаата, ЯЦИК I, II, IV, V ыҥырыыларын чилиэнэ, ЯЦИК Президиумун I уонна IV ыҥыыыларын чилиэнэ. РСФСР Сэбиэттэрин XI, XII сийиэстэрин делегаата, ССРС Сэбиэттэрин II, III сийиэстэрин делегаата, ССРС ситэриилээх киин кэмитиэтин Омугун Сүбэтин чилиэнэ. «Ыраас олох» уопсастыба бырабылыанньатын бэрэстээтэлэ, үөрэхтээһин үлэһиттэрин сойууһун бырабылыанньатын чилиэнэ, [[Саха омук (уопсастыба)|«Саха омук» уопсастыба]] бырабылыанньатын чилиэнэ. |
Саха сирин Сэбиэттэрин I, V сийиэстэрин делегаата, ЯЦИК I, II, IV, V ыҥырыыларын чилиэнэ, ЯЦИК Президиумун I уонна IV ыҥыыыларын чилиэнэ. РСФСР Сэбиэттэрин XI, XII сийиэстэрин делегаата, ССРС Сэбиэттэрин II, III сийиэстэрин делегаата, ССРС ситэриилээх киин кэмитиэтин Омугун Сүбэтин чилиэнэ. «Ыраас олох» уопсастыба бырабылыанньатын бэрэстээтэлэ, үөрэхтээһин үлэһиттэрин сойууһун бырабылыанньатын чилиэнэ, [[Саха омук (уопсастыба)|«Саха омук» уопсастыба]] бырабылыанньатын чилиэнэ. |
||
| 20 устуруока: | 20 устуруока: | ||
[[Категория:Дьоннор алпабыытынан]] |
[[Категория:Дьоннор алпабыытынан]] |
||
[[Категория:1938 сыллаахха репрессияламмыттар]] |
|||
[[Категория:1895 сыллаахха төрөөбүттэр]] |
|||
[[Категория:1938 сыллаахха өлбүттэр]] |
|||
[[Категория:Саха салайааччылара]] |
|||
00:35, 31 Ахсынньы 2012 барыл
Донской Семен Николаевич (иккис) — саха судаарыстыбаннай уонна уопсастыбаннай диэйэтэлэ, доруобуйа харыстабылын бастакы наркома, сахалыы бастакы учебниктар ааптардара (1895—1938).
Бүлүү уокуругун Ньурба улууһугар, Малдьаҕарга төрөөбүт.
Дьокуускайдааҕы духуобунай семинарияны бүтэрбит. Петербурдааҕы психоневрологическэй институукка онтон Юрьев университетын медициинискэй факультетыгар үөрэммит. 1916—1918 сс. Финляндияҕа эмтэммит.
Дойдутугар 1918 с. алтынньыга төннүбүт, учууталлаабыт. 1919—1920 сс. — Бүлүүтээҕи уезд исполкомун норуот үөрэҕириитин инструктора, сэбиэдиссэйэ. 1920—1922 сс. — Бүлүү кыраайы үөрэтэр музейын дириэктэрэ, уокуруктааҕы исполком пленумун чилиэнэ.
1922—1923 сс. — Саха АССР үөрэххэ уонна доруобуйа харыстабылыгар бастакы наркома. 1923—1924 сс. ВЦИК-ка ЯЦИК бэрэстэбиитэлин солбуйааччы, член Саха АССР СНК Президиумун уонна ЦИК чилиэнэ, 1924—1926 сс. ССРС норуоттарын Центриздатыгар Саха секциятын редколлегиятын бэрэстээтэлэ, 1925—1926 сс. — студент организационно-инструкторского факультета Академии коммунистического воспитания им. Н. К. Крупской. 1926—1927 сс. Наркомпросздрав отедлын сэбиэдиссэйэ, 1927—1928 сс. Үөрэх уонна доруобуйа харыстабылын наркомун эбээһинэһин толорооччу, 1928—1931 сс. үөрэх наркомаатын отделларны салайбыта. Кини кыттыылаах өрөспүүбулүкэ үөрэҕириитин бырайыага оҥоһуллубута. Кини салалтатынан сахалыы бастакы учебниктар, босуобуйалар уонна үөрэх бырагырааммалара суруллубуттара уонна таһаарыллыбыттара, оскуолаларга үөрэнэр кылаастар, кабинеттар, мастарыскыайдар, библиотекалар аһыллыбыттара, улахан дьону үөрэтии киэҥник тарҕаммыта. Босуобуйалар уонна учебниктар бастакы тылбаасчыттартан биирдэстэрэ.
1931—1932 сс. — Саха АССР ВЦИК-ка бэрэстэбиитэлистибэтин консультана. 1932—1935 сс. — Москубаҕа Педагогика Киин чинчийэр институутун аспирана. 1935 с. Саха педагогическай институтун дириэктэрэ, норуот үөрэҕириитин уонна история секторын сэбиэдиссэйэ, онтон бастакы саха ноуукаҕа тэрилтэтин — Тыл уонна култуура чинчийэр институутун — учуонай сэкиритээрэ. 1936 с. — Саха АССР Москубаҕа бастайааннай бэрэстэбиитэлэ.
Саха сирин Сэбиэттэрин I, V сийиэстэрин делегаата, ЯЦИК I, II, IV, V ыҥырыыларын чилиэнэ, ЯЦИК Президиумун I уонна IV ыҥыыыларын чилиэнэ. РСФСР Сэбиэттэрин XI, XII сийиэстэрин делегаата, ССРС Сэбиэттэрин II, III сийиэстэрин делегаата, ССРС ситэриилээх киин кэмитиэтин Омугун Сүбэтин чилиэнэ. «Ыраас олох» уопсастыба бырабылыанньатын бэрэстээтэлэ, үөрэхтээһин үлэһиттэрин сойууһун бырабылыанньатын чилиэнэ, «Саха омук» уопсастыба бырабылыанньатын чилиэнэ.
1938 с. сымыйанан буруйданан репрессияҕа түбэспитэ; 1957 с. реабилитацияламмыта.