Хаан

Хаан - оһуобай, тыыннаах харамайдар тымырдарынан сүүрүгүрэр убаҕас. Тоноҕостоохторго хаан кыһыл өҥнөөх - эритроциттарга баар гемоглобинтан. Хаан сүрүн суолтата организмҥа "таһаҕас" таһааһын - хааҥҥа сылдьар клеткалары организм иһинэн тархатыы. Киһигэ, хаан уҥуох силиитигэр үөскүүр.

Састаап

Хаан сүнньүнэн икки көрүҥ эттиктэн турар: плазма (убаҕас) уонна онно уста сылдьар килиэккэлэр.

• Эритроциттар - хаан кыһыл клеткалара. Кислороду уорганнарга, килиэккэлэргэ таһаллар.
• Лейкоциттар - хаан үрүҥ клеткалара. Сүрүн үлэлэрэ - ыраастааһын уонна көмүскээһин (иммунитет)
• Тромбоциттар - тымыр быһыннаҕына ону бүөлүүр оруоллаахтар.

Хаан бөлөхтөрө

Киһи хаана антиген-антитело тиһигин көрүүтүнэн сүнньүнэн түөрт бөлөххө уонна эбии икки "резус факторга" араарыллар. Бу ис хоһооно маннык: эритроциттар плазмаҕа уста сылдьалларын быһыытынан атын киһи плазматыгар (хаан кутуутун түмүгэр) киирдэхтэринэ сороҕор сыстыһан хаалаллар, онон кыайан сүрүн үлэлэрин кислороду таһыыны толорбот буоллаллар, ону ааһан хаан бөлөхсүйэн тымырдары бүөлүөн сөп. Бу элбэх хаан кутуллубут түбэлтэтигэр киһини өлөрүөн да сөп. Тоҕо оннук буоларый? Бу хаан плазматыгар оһуобай эттиктэр - антителолар - баалларыттан тутулуктаах. Бу антителалар түөрт сүрүн бөлөххө арахсаллар. Холобур бастакы бөлөххө киирэр хааннаах киһи хаана иккис бөлөххө киирэр хааннаах киһи хаанын кытта буккустаҕына плазмаҕа баар антителалар эритроциттары силимнээн кэбиһэллэр. Оттон биир бөлөххө киирэр хааннаах дьоҥҥо силимнэһии тахсыбат.

Сигэлэр

• Дуонар буол!
• Хаан туһунан энциклопедия (нуучч.)