Гоголева (Яковлева) Евдокия Константиновна

Гоголева (Яковлева) Евдокия Константиновна - Саха тыйаатырын диэйэтэлэ, Алампа кэргэнэ.

1891 сыллаахха Нам улууһугар I Үөдэй нэһилиэгэр дьадаҥы кэргэҥҥэ төрөөбүтэ. Аҕыс саастааҕар төрөппүттэрэ Калинкин диэн саха атыыһытыгар Марха таһыгар баар сайыымкатыгар сүөһү көрөөччүнэн үлэлии киирбиттэрэ. Оттон Дуунньаны атыыһыт Дьокуускайга дьиэтигэр илдьэ киирбит, онно бэйэлэрин кыргыттарыгар дьүөгэ оҥорон, хамнастаах дьиэ үлэһитэ оҥостубуттар.

17-18 саастааҕар Василий Никифоров уонна Өксөкүлээх Өлөксөй этиилэринэн Бирикээсчиктэр кулууптарыгар "оонньууга" кыттар буолар. Онно көмөлөһөөччүнэн, сүппүлүөрүнэн "хара бараан, көссүө баҕайы" эдэр киһи Алампа Соппуруонап буолар. Кулуупка сахалыы испэктээктэргэ барытыгар араас оруоллары толорор, "ыллыыр да этим" диэн ахтар эбит. Түөрт сыл билсэн баран 1913 сыл муус устарыгар 28 күнүгэр эдэрдэр холбоспуттар. Алампа сайын аайы Кирилэ Дабыыдап диэн балыксыкка суруксуттаан Өлүөнэ төрдүгэр түһэр эбит. 1914 сыл сайыныгар эдэр ыал борокуотунан эмиэ хоту бараллар. Булуҥ аттыгар алдьархайдаах тыалга түбэһэллэр, тимирэн эрэр баарсаттан дьону быыһаары биэс ыйдаах ыарахан сылдьар Дуунньа дэҥнэнэр, оҕото куотар. Итинник Софроновтар ааттарын ааттатар оҕолоро суох хаалаллар.

1925 сыллаахха Саха тыйаатыра аһыллыаҕыттан ыла сүрүн оруоллары толорор артыыс буолар.

1938 сыллаахха атырдьах ыйыгар үлэтиттэн уһуллар, контреволюционнай үлэҕэ кыттыбыт диэн сэтинньи 1 күнүгэр хаайаллар. "Буржуазнай омугумсуйуу ис хоһоонноох айымньылардаах" Алампаны кытта алтыһа сылдьыбытынан, иккис кэргэнэ Гоголев С.Ф. "уҥа контреволюционнай омугумсуйар тэрилтэ чилиэнэ буоларынан", Ойуунускайдааҕы кытта билсэринэн киирэллэр. Ахсынньы ыйга буруйа дакаастамматаҕынан таһаараллар.

Бу кэнниттэн өр сылларга дьоҥҥо дьуккаах олоро сылдьыбыта. 1952 сылтан ыла уонтан тахса сыл Валентин Михайлович уонна Александра Хрисанфовна Слепцовтар диэн үтүө ыалга ийэлэрин кэриэтэ буолан олорбута. Бу кэмнэргэ тыйаатырга көстүүм сыаҕын сэбиэдиссэйинэн үлэлиир. 1971 сыллаахха тыйаатырдар кырдьаҕас үлэһиттэрэ 80 сааһын бэлиэтээбиттэрэ. Ол туһунан артыыс Анна Кузьмина маннык ахтар:

Сыанаҕа олорбута, кини туһунан тыйаатыр кылаабынай режиссера Ф.Ф. Потапов тыл эппитэ. Эҕэрдэлээбиппит. Туох эрэ кыра бэлэх туттарбыппыт. Онтон кини тыл эппитэ. "80 саас дьахтар киһиэхэ аҕыйаҕа суох саас. Араас үчүгэй да, ыарахан кэмнэр да бааллара. Хомолтом диэн төрөппүт оҕом суоҕа. Онтон Тойон таҥараттан биири эрэ көрдөһөбүн, ол дойдуга барарбар өр ыалдьан сыппакка эмискэ барбыт киһи диэн баҕалаахпын", - диэбитэ. Ити биһиги кинини бүтэһик көрүүбүт этэ.