Ууһааһын
Ууһааһын — бары тыыннаах организмнарга сыһыаннаах, олоҕу утумнуур уонна быыстала суох бэйэҕэ маарынныыры оҥорон таһаарар ньыма буолар. Ууһааһын икки көрүҥҥэ арахсар: буоһаабакка ууһааһын уонна буоһатан ууһааһын. Клеткалартан турар организмнар ууһуулларыгар клетка үллэһиллиитэ төрүт буолар.
Буоһаабакка ууһааһын[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
Соматическай клеткалартан гаметалар-репродуктивнай клеткалар кыттыыта суох саҥа көлүөнэ сайдан тахсар ууһааһын көрүҥүнэн буоһаабакка ууһааһын буолар. Буоһаабакка ууһааһын биир клеткалаах организмнарга киэҥник тарҕаммыт уонна түҥ былыргы, олус судургу ууһааһын ньымата буолар.
Буоһатан ууһааһын[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
Буоһатан ууһааһыҥҥа ууһатар процесс (клеткалар холбоһуулара) үөскүүр. Каноническай түбэлтэҕэ икки бэйэ-бэйэни ситэрсэн биэрэр ууһуур хаттыгастар бииргэ тыыннаах сылдьаллар (эр киһи уонна дьахтар организмнара). Буоһатан ууһааһыҥҥа гаметалар, половой клеткалар үөскүүллэр.
Эволюцията[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
Ууһааһын тас буоһатыыттан төрүөҕүн туһугар кыһанар ис иһинээҕи буоһатыыга, ууһатыыга кыттар бары клеткалар соматическай уонна половой клеткаларга арахсыыларыгар, изогамияттан анизогамияҕа, буоһаабакка ууһааһынтан буоһатан ууһааһыҥҥа диэри сайдан кэллэ.