Бикипиэдьийэ:Үчүгэй ыстатыйалар

Саҕалааччыга · Түмсүү · Портааллар · Наҕараадалар · Бырайыактар · Көрдөбүллэр · Сыанабыл

БП:ҮЧҮГЭЙ
БП:ҮЫ

Үчүгэй ыстатыйалар — ыстатыйалартан барыларыттан тупсаҕай, толору ыстатыйалар. Үчүгэй ыстатыйа — кичэйэн, тиэмэтин дириҥник арыйан суруллубут ыстатыйа. Ол гынан баран кини бастыҥ ыстатыйа таһымыгар ханнык эрэ өрүтүнэн тиийбэт.

Аан бастаан ыстатыйа Бикипиэдьийэ:Үчүгэй ыстатыйаларга хандьыдааттар диэн сиргэ сүүмэрдээһини ааһар. Онно кини чуолкайын, ким да өттүгэр буолбатын, толорутун уонна истиилэ энциклопедияҕа сөп түбэһэрин ырыталлар.

Үчүгэй ыстатыйа уҥа үөһээ муннугар маннык бэлиэлээх буолар , оттон аллараа өттүгэр анал халыып олордуллар.
Саха бикипиэдьийэтин үчүгэй ыстатыйаларын ахсаана — Халыып:Счётчик ХС.

Соторутааҕыта үчүгэй ыстатыйа аатын ылбыттар[биики-тиэкиһи уларытыы]

Кыталык (Grus leucogeranus) — сэдэх көтөр, туруйа көрүҥэр киирэр.

1 м 40 см үрдүк кыталык ыйааһына 6 киилэ буолар. Атыырын ыйааһына тыһытынааҕар ыарахан. Кыталык дьүһүнэ кылбаа маҥан, сирэйэ түүтэ суох, уот кыһыл. Атахтара кытархайдар. Кынатын төбөтө харалаах. Кыталык оҕото төбөтө, кэтэҕэ кытархай кугас, атын түүтэ сырдык кугас. Сымыыттан тахсарыгар хараҕа халлаан күөҕэ өҥнөөх, алта ыйыгар араҕас буолар.

Аан дойду кыталыга үс популяциялаах: илиҥҥи, киин уонна арҕаа. Кыталык илиҥҥи популяцията Саха сиригэр Халыма намталыгар сайылыыр, кыстыыр сирэ — Янцзы өрүс орто тардыыта, Кытай соҕуруулуу-илин өттө.

(өссө…)

Исландия — Европа уонна Хотугу Америка икки ардыларыгар сытар арыы дойду. Республика. Киһитин ахсаана — 307 261. Муора арыыта. Соҕуруу өттүттэн Атлантическай океанынан суураллар, арҕаа уонна хоту — Гренландскай муоранан, илин - Норвежскай муоранан. Сирин иэнэ 103125 км². Арыы үгүс өттө хайалар. Дэхси сир а5ыйах. Муора биэрэгэр фьордар бааллар. Исландия гейзердарынан, геотермальнай ууларынан уонна вулканнарынан аатырар.

(өссө…)

Тыаһыт, Николай Николаевич Павлов — репрессияҕа түбэһэн өр сылларга умнууга хаалбыт сэбиэскэй кэмҥээҕи саха суруйааччыта.

1922 сыллаахха Саха уобалаһа Сэбиэскэй автономнай өрөспүүбүлүкэҕэ кубулуйуутугар куораттан төннөн иһэн эмиэ үрүҥнэргэ түбэһэн ытылла сыһар, хата аймаҕа этэрээккэ баар буолан быыһыыр. Онтон үрүҥнэртэн күрээн куоракка киирэн педтехникумҥа ылаллар. Техникум ячейкатын бюротун чилиэнинэн талыллар.

(өссө…)

Аттила (395 сыл саҕаттан – 453 сыллаахха диэри олорбута) Гунн принца, 434 сылтан ыла гуннар улуу хааннара, Хотугу император.

(өссө…)