Хотугу Ирландия
.svg)
Хотугу Ирландия (ирл. Tuaisceart Éireann, ааҥ. Northern Ireland) — Улуу Британия холбоһуктаах чааһа. Ирландия арыы хотугу-илиҥҥи чааһыгар турар. Арҕаа өттүттэн Ирландия өрөспүүбүлүкэтэ, илин өттүттэн Ирлаан байҕала[1]. Киин куората — Белфаст.
Устуоруйа
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]Дьон аныгы Хотугу Ирландия сиригэр муустаах период бүтүүтүгэр кэлбиттэрэ[2].
1169 сыллаахха. Нормааннар уонна ааҥллар Ирландияҕа саба түспүттэрэ, ол иһин Ааҥылыйа дьаһалтатын анныгар киирбитэ. Ааҥылыйа дьаһалтатын кэмигэр элбэх ирлаан норуотун өрөбөлүссүйэлэрэ буолар этилэр. Ааҥылыйа дьаһалтата де-факто Дублин уонна аттынааҥҥы дойдулары эрэ хонтуруоллур этэ. Ол иһин 1593 сыллаахха Генри VIII саҥаттаан Ирландия дойдуларыгар саба түспүтэ[2].
XIX уонна XX үйэлэргэ улаханнык бырамыысаланас өттүнэн сайдыы барар этэ. Хотугу Ирландияҕа ол кэмҥэ үксүн хараабыллары тутуунан дьарыктанар этилэр. Ол кэмҥэ өссө Ирландия национализм санаалара улаатан эрэллэрэ.[3]
1920 сыллаахха Ирландия уонна Хотугу Ирландия атын-атын Улуу Британия доминионнара буолбуттара.[4]
Киэгирээпийэ
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
Хотугу Ирландия Ирландия арыы хотугу-илиҥҥи чааһыгар турар. Дойду иэнэ — 14 130 км2[1]. Үксүн дэхси сирдээх, улахан хайалар уонна хайалар системалара суох. Ордук уһун хайата — Слив-Донард (байҕал үрдүнэн 848 м.).
Клиимат
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]Атлантика тыалларын салтаан, клиимата үксүн далай буолар. Элбэх ардах түһэр, 4 дьыл кэмэ баар.
Олохтоохторо
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]Олохтоохтор ахсааннара — 1 882 000 киһи[1]. Үксүн ааҥллар уонна шотлааннар (1 мөл. киһи) өссө ирлааннар (500 тыһ. киһи). Үксүн протестааннар.
Быһаарыылар
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]- ↑ 1,0 1,1 1,2 WorldAtlas: Norhern Ireland.
- ↑ 2,0 2,1 Toleration and State Institutions: British Policy Toward Catholics in Eighteenth Century Ireland and Quebec — Руан Джосип.
- ↑ The Making of Ireland: From Ancient Times to the Present — Джеймс Ф. Лайдон.
- ↑ Government of Ireland act (1920)
| |||||
.svg){kind=small}
