Төмтөөннөөҕү сыккыс

Бикипиэдьийэ диэн сиртэн ылыллыбыт

Төмтөөннөөҕү (Тимптон) сыккыс уута элбэҕинэн, күүһүнэн аан дойдуга аатырбыта (10 000 л/с, эбэтэр сууккаҕа 860 тыһ. куб. м).

Сир аннынааҕы бу дьиктилээхэй сыккыс Чульмантан хотугулуу-илин, быһа холоон 66 км. Төмтөөн орто тардыытыгар баар. Сыккыс хаһан да быстыбат, иһэргэ олус үчүгэй, онон экэниэмикэҕэ да интэриэһи балачча көбүтэр. Төмтөөннөөҕү сыккыс сууккаҕа 500 мөл. лиитирэ үрдүк хаачыстыбалаах ууну биэрэр кыахтаах. Миллиардынан солкуобайдаах барыһы аа-дьуо баһан ылыахха сөп.

Мантын хаһан да бүппэтинэн, өссө эбиллэ турарынан уратылаах. Дьэ, маннык үтүө сиргэ бөһүөлэги тутуу, бырамыысыланнас эбийиэгин дьэндэтии, о.д.а. үлэни тэнитии бобуллуох тустаах. Аан дойдуга айылҕа бэрт сэдэх эбийиэктэрин, көстүүлэрин кытта төһө баҕарар күрэстэһэр кыахтаах – бу сыккыс. Быһата, Саха сирин баар-суох чөмчүүгэ, туохха да тэҥнэммэт кылаата буолар. Маннык үтүө сири, хаһан туттулларын күүтэ хайыы барбакка, сүбүгүҥҥүттэн харыстаан, харах далыгар киллэриэххэ наада. Ол эрээри биир саамай кутталлаах суол баар – Төмтөөн өрүскэ ГЭС тутуутун бырайыага. Бу бырайыак олоххо киирдэҕинэ, били дьиктилээхэй сыккыспыт, киэн туттуубут туох да туһата суох тимирэр кутталлаах[1].

Быһаарыылар[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]

  1. "Наука и Техника в Якутии" сурунаал 2 №, 2008 с.