Иһинээҕитигэр көс

Сон

Бикипиэдьийэ диэн сиртэн ылыллыбыт

Сон - саас-күһүн, кыһын тымныыга кэтиллэр, былыр тирииттэн (түүтэ иһирдьэ гына тигиллибит), билигин араас матырыйаалтан тигиллибит уһун таҥас. Тиктэриигэ үгэс буолбут түү таһынан твид, драп, кашемир, кириэп, буукуба, хлопатоумаж таҥастар туһаныллыахтарын сөп. Таҥас, таҥас сезонугар дьайар. Кини биир эбэтэр дубортнай буолуон сөп. Биир суортаах сон 3- тэн 5 тимэхтээхтэр, дворотнай сон — 4- тэн 8- ка диэри.[1]

Соно орто үйэтээҕи таҥас илиинэн уонна сиэҕинэн тэлэн, эмиэ тыһыынчанан сыллар усталарыгар универсальнай плащадканан бүрүллүбүт, дьиҥнээх түүттэн тигиллибит, капюшоннаах, булуупканан бүрүллүбүт. Плащ уһун уонна ыарахан суолларга дойдулар кырдьыктаах спутник этэ, манна туох да буруйа суох, ардах кураан содуллаах дьыала буолара.

Сон бастакы прототиба XVII үйэҕэ Испанияҕа тутуллубут. Манна кини капюшон диэн ааттаах бааһынай таҥаһа этэ. Маннык аат тылы «киэҥ- куоҥ плащ» уонна токи («төбөтө хомуура») диэн тылы дьүөрэлээһинтэн үөскээбитэ. Голландияҕа бу кэмҥэ испаан хонтуруолугар сылдьар, ол плащ-Саргылаана (palastrock) буолар. Францияҕа бэйэтин паллетоттара кытталлар эрээри, билигин Үөһээ армейскай таҥас курдук буолла.

Классик сон прототиба — XVIII үйэ ортотун диэки айаҥҥа туруммут сэдэх буолла. Кини тимэхтэригэр сон сиэҕин, саҕатын уонна лацкан тимэхтэригэр тэлгэммит, муостатын билигин да классическай эр киһи таҥаһын атрибуната буолар. Сэдэхтик биллибитинэн, күннээҕи сонуннары кэтэр буолбуттара. XIX үйэҕэ сонун- нуомас араас көрүҥнэрэ үөскээн эрэллэр. Историялара биллиилээх аристократтар индивидуальнай дизайн сакаастаан муодаҕа киирбитэ. Ол эпоха соно уһун уонна тобуктардаах — перепостепеннай оҥоһуктар, хаһаайыны ититэргэ, ардахтан уонна тыалтан көмүскүүргэ кыах бэриллибитэ.

Былыргы сахалар соннорун көрүҥнэрэ[2]

[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
  1. Түү таҥас: хаачыстыба, тупсаҕай уонна стиль
  2. Саха ойуута-бичигэ: альбом / Мандар Уус. Дьокуускай: Бичик, 2007. - 288 с.: ил. ISBN 978-5-7696-2696-8