Прокопьев Николай Иванович

Бикипиэдьийэ диэн сиртэн ылыллыбыт

Прокопьев Николай Иванович1918 сыл муус устар 15 күнүгэр Ньурба улууһун I Бордоҥ нэһилиэгэр орто бааһынай кэргэнигэр төрөөбүтэ.

Маалыкайдааҕы начальнай норуодунай оскуоланы бүтэрэн, Куочайга колхозтаах ыччат оскуолатыгар үөрэнэн, начальнай кылаас учууталынан үлэлээбитэ, онтон салгыы Хатыы, Маалыкай сэттэ кылаастаах уонна Үөһээ Бүлүүгэ орто оскуола директорынан бэрт тахсыылаахтык үлэлээбитэ. Онтон дойдутугар 1952 сылтан кэлэн Чаппанда орто оскуолатыгар директордаабыта. 1953 сыллаахха Дьокуускайга көһөн тийэн, ол сахха республикаҕа соҕотох үрдүк үөрэх кыһатыгар – Дьокуускайдааҕы педагогическай институтка бастаан ассистенынан, онтон старшай преподавателинэн үлэлээбитэ. Ити кэмҥэ балайда уопутурбут педагог студеннары төрөөбүт тылларын уонна норуоттарын фольклорун таптыырга, умсугуйан туран үөрэтэргэ уһуйбута.

1959 сыллаахха Ньурба оройуонун салалтатын ыҥырыытын ылынан, бэйэтин баҕатынан, ол сахха хаалылааҕынан ааҕыллар, төрөөбүт Бордоҥун нэһилиэгэр кииннээх бөдөҥсүйбүт «Инники этэрээт» колхоз правлениетын председателинэн үлэлии кэлэр. Үрдүк үөрэхтээх, ыччаттары, дьону кытта үлэҕэ дьоҕурдаах Николай Иванович Прокопьев салалтатынан бөдөҥсүйбүт хаһаайыстыба сотору үүнүү-сайдыы суолугар үктэммитэ.

Ити сылларга колхоз совхоз буолбута уонна биллиилээх государственнай, советскай-партийнай, профсоюзнай деятель Степан Васильев аатын сүкпүтэ. Сотору буолаат колхоз, онтон совхоз производствота тупсан, хаһаайыстыба финансовай туруга бөҕөргөөн барбыта, республикаҕа биир бастакынан рабочайдар хамнастарын харчынан төлөөһүнү олохтообуттара, совхоз отделениеларын кытта ис хаһаайыстыбаннай расчету киллэрбиттэрэ, хаһаайыстыба сүнньүнэн ынах, сылгы этин оҥорууга идэтийэн барбыта. Прокопьев Н.И. хаһаайыстыба салайааччытынан үлэлиир бириэмэтигэр колхоз ССРС Норуотун хаһаайыстыбатын быыстапкатын (ВДНХ, СССР) I степеннээх дипломунан, онтон совхоз Бүтүн Союзтааҕы профсоюзтар Киин Советтарын (ВЦСПС) Бочуотунай грамотатынан наҕараадаламмыта.

Дойдутугар уон түөрт сыл колхоз председателинэн, совхоз директорынан үлэлээн хаалыылаах хаһаайыстыбаны бастыҥнар кэккэлэригэр таһааран баран, Николай Иванович 1979 сыллаахха союзнай суолталаах персональнай пенсияҕа тахсыбыта. Сол эрэн төһө да пенсияҕа таҕыстар үлэҕэ умсугуйбут киһи сүрэҕэ батарбатаҕа, салгыы тоҕус сыл устата совхоһугар юристконсультанынан үлэлээбитэ.

Талааннаах педагог, тыа хаһаайыстыбатын производствотын биллэр-көстөр тэрийээччитэ Прокопьев Н.И. үлэтэ Советскай правительствонан, республика салалтатынан үрдүктүк сыаналаммыта – кини Ленин, Үлэ Кыһыл Знамятын орденнарынан, элбэх медалларынан наҕараадаламмыта, Саха АССР Үрдүкү Советын Президиумун, РСФСР үөрэҕириитин министерствотын Бочуотунай грамоталарынан, «РСФСР тыатын хаһаайыстыбатын социалистическай куоталаһыыга туйгуна» знагынан бэлиэтэммитэ. Кини ССРС сэттис ыҥырыылаах Үрдүкү Советын депутатынан, партия Ньурбатааҕы райкомун чилиэнинэн уонна үлэһиттэр депутаттарын оройуоннааҕы советын депутатынан хаста да талыллан үлэлээбитэ.

Кини үлэтин уопутун түмэн, анализтаан хас да бэртээхэй кинигэлэри, дьоһуннаах ыстатыйалары суруйталаабыта: «Уроки литературного чтения в 5-ом классе» диэн учебнай пособиены, «По пути специализации» уонна «Олорон ааспыт олоҕум» диэн бэрт интэриэһинэй кинигэлэри суруйан хаалларбыта.

Кини аата Ленинскэй производственнай управление, Саха АССР тыатын хаһаайыстыбатын министерствотын уонна Степан Васильев аатынан совхоз Бочуотунай кинигэлэригэр киллэриллибитэ, кини аатын Ньурба улууһун Хатыы орто оскуолатыгар иҥэрбиттэрэ. В.И.Ленин төрөөбүтэ 100 сыла буоларынан сибээстээн кини аата Ньурба улууһун Бочуотун кинигэтигэр киллэриллэн үйэ-саас тухары үтүө өйдөбүнньүк быһыытынан улууһун дьонун-сэргэтин билиитигэр-көрүүтүгэр хаалла. Н.И.Прокопьев төрөөбүт-үөскээбит, үлэлээбит-хамсаабыт Бордоҥун нэһилиэгин Бочуоттаах олохтооҕо.