Остеопороз

Бикипиэдьийэ диэн сиртэн ылыллыбыт

Остеопороз[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]

Остеопороз диэн ыарыыга киьи уҥуоҕар кыра-кыра көҥдөй дьөлөҕөстөр үөскүүллэр ("поры"). Уҥуох көмуруө эбэтэр, "гуупка" курдук буолар. Оччоҕо кыратык да оҕуттахха, уҥуҕоун тостор.

Алтынньы 20 кунэ- Остеопорозтан сэрэнии күнэ.

Төрүөтэ[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]

Сэрэтии[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]

Хомойуох иьин, дьон остеопороз диэн тугун, туох содуллааҕын үчүгэйдик өйдүү иликтэр, - диир Виктор Владимирович, - Аан дойдутааҕы доруобуйа харыстабылын тэрилтэтин (ВОЗ) дааннайынан, бу суостаах ыарыы сүрэх-тымыр, онкология, саахардаах диабет кэнниттэн төрдус миэстэҕэ турар. Эмчиттэр остеопороһу өссө куускэ тэнийиэ дииллэр.

Ол төрүөтэ- бу ыарыы киһини биллибэккэ эрэ кэрбиирэ, киһи туга да быһыта тутан ыалдьыбата. Быһата, киһи "ол уҥуохпар туох эрэ уларыйыы бара турара буолуо" диэн сэрэйбэт даганы. Ыарыы бэйэтин биллэрэрин саҕана эмтэнэр хойутуон да сөп. Остеопороз эмкэ ыараханнык бэринэр.

20-30 сааска дылы  киһи уҥуоҕа саамай муҥутуурдук сайдар, кытаатар, "оннун булар" кэмэ.

Оҕо эрдэхтэн хамсана, эти-сиини, быччыҥы эрчийэ сылдьар, уҥуох сайдарыгар  наадалаах элэмиэннэри сөбүгэр ылар, аһыыр аска болҕомто уурар буолахха, остеопороз тумнар. Оннук гымматахха, киһи уҥуоҕуттан кальций, фосфор суураллан, уҥуоҕа кэбирээн барар.

Арассыыйаҕа 50 сааьын ааспыт 14 мөлуйүөн киьи остеопорозтаан эрэйдэнэр. 20 мөлуйүөн киһи уҥуоҕар туох эрэ кэһиллиилээх. Ол- хас 5-с эр киьи уона 3-с дьахтар.

Саамай куттала остеопороз бэйэтэ буолбатах. Иэдээнэ- кини содолугар. Уҥуох тостуута.

Остеопороз бэлиэтэ[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]

Десинтометр диэн аныгы ультразвугунан чинчийэн уҥуох кытаанаҕын бэрэбиэркэлиир аппарат баар. Хомойуох иьин, биһиэхэ ол агыйах, улуустарга отой да суох. Онон эрэнгиэнинэн быһаарыахха сөп. Аны туран, эрэнгиэн уҥуох кэьиллиитэ 30% буолбутун кэннэ биирдэ көрөр. Остеопороһу  туох бэлиэнэн сирдэтиэххэ сөбуй: 1) Урукку көнө уҥуох быһыы-таһаа уларыйдаҕына. 2) Сис ыарыыта. Буут, сото, бэрбээкэй уҥуоҕа ыарыйдаҕына. 3) Киһи сылайар, ногуруусканы тулуйбат. 4) Баттах эрдэ маҥхайара, атагын иҥиирэ тардар, сурэгэ куускэ тэбэн кэлэр, пародонтозтуур, тыҥырага тостумтуо буоллаҕына. 5) Сиһин тоҥоҕоһо «грыжалаах».

Бу бэлиэлэртэн биирэ эмэ баар буоллаҕына, киьи хайаан даҕаны бырааска тиийиэн наада.

Остеопорозтан сэрэнии[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]

Остеопорозка туьалаах бородуукталар[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]

  1. Хаппыыста, брокколи.
  2. Эриэхэ.
  3. Туорахтаах уонна бобтуҥу култууралар.
  4. үүт ас.
  5. Сухофрукталар, курага, чернослив.
  6. Күөх от, шпинат.
  7. Сибиэhэй оҕуруот аьа уонна фрукта.

Ханнык чинчийиини барар нааданый[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]

  • Уҥуоҕун кыччабыт, бөкчөччү түспүт, сиһиҥ ыалдьар буоллаҕына эрэнгиэннэтэр (рентгенография) наада.
  • Дессинтометрия. Остеопороз саҥа саҕаланнаҕына көрдөрөр.
  • Биохимия анаалыьа.

Уҥуох тостуута[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]

Саамай ыарахан тостуу- өттук уҥуоҕун (тазобедренная кость) тостуута. Киһи өр кэмҥэ кыаммат ыарыhахха кубулуйар. Оннук тостуулаах 24% инбэлиит буолаллар. 19% эрэ урукку ологор төннөр. Сорохторо олөллөр- остеопорозтан буолбакка, атын ыарыыттан. Киьи уҥуоҕун тоhутан баран, сэрэнэн сылдьыахтаах, бэйэтин харастаныахтаах.

Охтубат туhугар сүбэлэр[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]

  1. Охтубат буоларга, сүhүөххун сутэрбэт инниттэн анал эрчиллииллэри оҥорор наада.
  2. Киhи куhаҕаннык истэрэ уонна көрөрө эмиэ охтууга тириэрдиэн соп. Хараҕы, кулгааҕы окулиска уонна лор-бырааска куруук көрдөрө сылдьар наада.
  3. Халтараан кэмигэр торуоска, учугэй подошвалаах атах таҥаhа наада.

Остеопороз киинэ[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]

Уулуссаҕа кэнники кэмҥэ ыарахханнык хаамар, торуоскалаах дьон элбээбитэ харахха быраҕыллар. Дьиӊинэн бу аhара кырдьаӄас дьон буолбатахтар, 60-нарын, 70-нарын нөҥүөлээбит дьон.

Бу дьон хана баралларын, тугу гыналларын билбэттэр, балыыhаӄа уочарат бөӄө, исписэлиис тиийбэт. Онон бу, кырдьык, кыайтарбат улахан кыhалҕа буолаары гынна диэн, «уҥуох хаттаан тостуутун сэрэтии» бырагырааманы олоххо киллэлрэн эрэллэрин В.Епанов эттэ.