Мыыла үллүүтэ
Мыыла үллүүтэ экономикаҕа (ааҥл. economic bubble) — термин, үксүн ханнык эрэ табаарга, акцияҕа эбэтэр облигациаҕа сыаната дьиҥ экономика балаһыанньатыттан аһары үрдүүрэ. Дьиҥнээх мыыла үллүгэ эстэрин курдук экономикаҕа мыыла үллүгэ эмиэ эстэр, ол эбэтэр фондовай рынок сууллуон сөп[1].
Эрдэ эбэтэр хойут ырыынагы көннөрүү буолар, актив сыаната сөптөөх суолтаҕа төннөр. Как корректирование происходится нашее первоначальное надо кучаю. Онон инвестордар ортолоругар паникаҕа тириэрдэр уонна актыып инники падкатын атыыга таһаарар. Сыана сыыйа үрдээһинин бытааннык кэтэн мыыла хабаҕын санатар, түргэнник көннөрүү процеһа «экономическай хабах»үөскээһинэ быһаарар.
Экономическай хабааттыылар инвестордарга дезинформациялыыллар, национальнай инвестиционнай быһаарыылар ассоциацияланаллар уонна тиһэҕэр, активтарга уонна сирэйдэргэ улахан хоромньуну аҕалаллар. Улахан кээмэйдээх хоромньу бүтүн салааларга, локальнай уонна глобальнай үп- харчы тиһиктэригэр кубулуйар.
Содула[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
Дьиҥнээх рынокка табаар дьиҥнээх сыанатын буларга ыарахан буолан, быраабыла курдук, соһуччу сыана эмискэ түһүүтүн кэнниттэн пост- фактум эрэ көстөллөр. Маннык охтуу «схлопение» хабахтааҕа биллэр. Уонна үүнүү, хабахтааһын үтүө холобурдарынан буолаллар, нормальнай рынок усулуобуйата буолар түбэлтэтигэр тирэҕирэн сыананы халбаҥнатыахха сөп. Экономика хабыллар сыаналара үксүгэр араас хабааннаах, ирдэбил уонна этии хабааннаһыыларыттан эрэ быһаарыллар кыахтара суох.
Экономическай хабахтар, уопсайынан, нефтэн түҥэтиигэ уонна ресурсалары ороскуоттааһыҥҥа тириэрдииттэн, экономикаҕа буортулаахтар диэн ааҕаллар. Ону таһынан экономическай хабаҕы ыытыыга, үгэс курдук, экономикаҕа олус элбэх капиталы суох оҥоруохха уонна уһун түһүүнү үөскэтиэххэ сөп. Бириискэлэр уһун кэмнэрэ спад кэмигэр уһатыллыан сөп, 1930- с сылларга уонна Японияҕа, хамсаабат баай- дуол буумун кэмигэр, 1990- с сыллардааҕы улахан депрессия кэмигэр. Хабах содула национальнай экэниэмикэни кураанахтыыр эрэ буолбакка, кыраныысса таһыгар хардарар кыахтаах.
Экэнэмиичэскэй хабахтары өссө биир дьоһун суолталаах аспект — кинилэри кытта бииргэ үлэлээһин үгэскэ кубулуйбут үгэскэ кубулуйда. Ырыынак кыттааччылара баай- дуол сыанатын толуйарга дьулуһаллар. Үгүс кэтээн көрөөччүлэр ордук Великобританияҕа, Австралияҕа, Испанияҕа уонна АХШ чаастарыгар баай- дуол ырыынактарыгар холобур буолбуттарын курдук. Хабах соһуччу хабахтаатаҕына, уларыйыылаах активтары тутааччылар бэйэлэрэ ороскуоттарын быһарга дьулуһаллар, ол түмүгэр экономическай үүнүүнү уонна кризиһи дириҥэтиигэ тиэрдэр.
Онон киин баан соруга-спектакль активтарын уонна активтарын сыаналааһын уонна ылынар дьаһаллары ылыы буолар. Итинник дьаһал үгэс курдук рефинансирование ставкатын элбэтии, ол аата иэс сыаната эмиэ үрдээһинэ буолар.
Хабах ырыынакка сайдар кэмигэр биржевай хабах диэн ааттанар. Быраабыла курдук, көннөрү «оҕус» биржатын эрдэттэн араарар уустук.
Хабаҕы таайыы[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
Хабаҕы тиэйдэххэ, үгэс курдук, урукку экономика модела (катастрофа) уонна оннооҕор саҥа модель биллэр буоллаҕына, чопчу билиллэр кыаҕа суох.