Мохначевскай Владимир Иванович

Бикипиэдьийэ диэн сиртэн ылыллыбыт

Владимир Иванович Мохначевскай – Махно — Саха Өрөспүүбүлүкэтин үтүөлээх артыыһа, "Чороон" бөлөх мусукаана, ырыаһыта.

1952 с. сэтинньи 9 кунугэр. Чурапчыга төрөөбүтэ. Кини Чурапчыга ансаамбылы тэрийсибит, оло5ун айар улэ5э анаабыт, «Чороон» туллар тутаа5а. Саха Ереспуубулукэтин утуелээх артыыьа , сэдэх талааннаах мускуаан, ырыаьыт. Владимир Мохначеский кыра эрдэ5иттэн олус сэмэй, эйэ5эс майгылаах, уйан дууьаллах, эмиэ да кытаанах,харса суох санаалаах, кырдьык туьугар охсуьарын да кэрэйбэт этэ. Барыга-бары мындыра, сыстыьа5аьа: олус учугэйдик уруьуйдуура, кемус кутан, сиэдэрэй оноьуктары айан таьаарара. Чугас дьонун, до5отторун куруук кырдьыкка, сырдыкка угуйар, сирдиир буолан, бары олус итэ5эйэллэрэ. Оскуоланы бутэрэн иьэн муусуканан, гитаранан табаарыстарын кытта улуьуйэн турбут. Оскуола5а, онтон кулуупка ВИА тэринэн, «таансыга» оонньуур буолбут. Ол са5ана «хотуобай» электро-гитара, аппарута суо5а. Онуоха Владимир Мохначеский сатабылынан, салалтытынан электрогитаралары, барабааннары, аппаратура оностон ВИА быьыытынан септеех сыанабылы, сэнээриини ылбыттар. Оччолорго ССРС эстрадатын ырытыттан, ордук ВИА-лар айымньыларын кэрэхсээн истэр буоланнар кинилэртэн уерэнэ сатаабыттар. Онноо5ор, быыс-хайа5ас булан омук белехтерун кытта истэллэрэ. Ол курдук, оччолорго ССРС ыччакка суумэрдэммит тустуу хамаандатын чилиэнэ Прокопий ШестаковКубаттан улуу «Битлзтар» диискэлэрин (оригиналлары) а5алан иьитиннэрбтэ.

Дьэ итинник са5алыммыта Владимир Мохначевский муусукамодун долгуннарын кытары ере тустар,айар улэ кэрэ, олус уустук, ыарахан эйгэтигэр киириитэ. 1972 с. куьун, Сахабыт сирин эстрадатын ускуустубатын сайдыытыгар улахан суолталаах бэлиэ тугэн буолбута. Ол курдук, оччотаа5ы Култуура министиэристибэ ейебулунэн, Саха тыйаатырын иьинэн (дир. В.А. Босиков) улэлиир кэнсиэрэ-эстрада буруетэ (КЭБ) эстрада артыыьа буолуон септеех, талааннаах ыччатты суумэрдээн, «Чороон» диэн 20-чэ киьилээх айар беле5у тэрийбитэ уонна Москуба5а анал уерэххэ ыыппыта. 1972 с. «Чороон» бастакы беле5ер кыттар дьолломмуттар. Москуба5а уерэнэ сыльан «Песняры», «Веселые ребята» курдук ааттаах-суоллаах Виа-лары кытары билсибиттэр. Валерий Леонтьевы кытта бииргэ уерэммиттэр, бастакы ырыаларын дьарыгар муусуканан до5уьуоллаьан таьаарбыттар.

Владимир уерэ5эр уьулуччу кыьамньылаах, дьаныардаах этэ. Тыа о5ото кулумурдэс Москуба5а тиийэн «мэйиитэ эргийбэтэ5э».Керу-куулэйи батыспата5а, араас дьаллыкка чугаьаабата5а. Ейе-санаата барыта итэ5эли толорууга, ылсыбыт ситиьиигэ этэ. Тумугэ биллэр. «Махно» Саха сирин биир бастын мусукаана, ырыаьыта буола ууммутэ, «Чороон» белех чулуута буолбута. Оччотоо5уга куускэ сайдыбыт эстрада муусукатын таьымын бары уктэлин баьылаабыта. Олох эдэр, 20-лээх сылдьан, до5отторугар субэьит, учуутал, салайааччы, ча5ылхай холобур буолбута. «Чороон» бары келуенэлэрин ситиьиилэригэр олук уурбута. Владимир Иванович ханна да улэлээтэр, дирин ытыктабылы ылара. Дьиэтигэр-уотугар эрэллээх кэргэн, амарах а5а этэ.

Саха эстрадатыгар кэлиннинэн саханы уердэр ча5ылхай талааннаах ырыаьыттар, мусукааннар уунэн эрэллэр. Олортон угустэрин Владимир Иванович таба керен, бэйэтигэр чугаьатан, «Чороонугар» тумэн уерэппитэ уерэппитэ, дьо5урдарын арыйбыта. Кинилэр Саха Ереспуубулукэтин норуодунай, утуелээх артыыстара буоллулар, дьон-сэргэ махталын, сугуруйуутун ыллылар. Ол курдук, холобур, Екатерина, Алексей Егоровтар, Татьяна, Георгий Сергучевтар, Виталий Власов, Асколон Павлов уо.д.а «Чороон» оскуолатын, Владимир Иванович такайыытын ааспыттара. Ону таьынан угус ВИА, Рок белех уунэн тахсыытгыар Махно «Чорооно» холобур буолбута. Дьэ, ити буолар Владимир Иванович Мохначескай сирдээ5и оло5ор бутун норуотун иннигэр туохха да тэннэммэт утуетэ-енете. Владимир Мохначескай ыар ыарыыга ылларбытыарахан куннэригэр кини ттапталлаах кэргэнэ, Намтан теруттээх, СЕ утуелээх артыыьа Валентина Ивановна Чиркова кэннинэн кэхтибэт модун санаалаа5ын кердерен, Владимир туьугар ааннаабыт алдьархайы утары тугу да кэрэйбэккэ, хасрса суох утарыласпыта, охсуспута. Хомойуох иьин, Владимир Иванович Мохначеский 2016 с. атырдьах ыйын 18 кунугэр суох буолахтаабыта.


Ыстатыйа: «Кырдьыкка,сырдыкка сирдиирэ. Владимир Иванович Мохначескай – Махно тереебутэ 65 сылыгар». Ааптара: Вячеслав Романович Саввин (субэьитэ – «Чороон» ВИА бастакы беле5ун ункууьутэ ССРС култууратын туйгуна Раиса Захаровна Саввина (Николаева). «Кыым» хаьыат 2017 с. сэтинньи 9 кунэ, чэппиэр 44№ (22341).