Моос шкалаата

Бикипиэдьийэ диэн сиртэн ылыллыбыт
Навигацияҕа көс Көрдөбүлгэ көс

Моос шкалаата — таастар кытаанахтарын тэҥнээн сыаналыыр уон бааллаах шкала.

Ниэмэс учуонайа Фридрих Моос (Ф. Мос; F. Mohs) 1811 с. онорбут. 10 эталонтан турар: тальк — 1; гиипсэ — 2; кальцит — 3; флюорит — 4; апатит — 5; ортоклаз — 6; кварц — 7; топааз — 8; корунд — 9; алмаас — 10.

Таас кытаанаҕын билээри тургутуллар эттиги эталон тааһынан аалаллар. Холобур 5-тээх эталон чинчийиллэр эттиккэ суол хааларар буоллаҕына, оттон 4-тээх эталоҥҥа эттик бэйэтэ суол хаалларар буоллаҕына — эттик кытаанаҕа быһа барыллаан 4,5 диэн тойоннонор.

Моос кытаанаҕа Минерал Абсолют кытаанаҕа Ойуу Хотторор
1 Тальк (Mg3Si4O10(OH)2) 1 Киһи тыҥыраҕар
2 Гипс (CaSO4·2H2O) 3 Киһи тыҥыраҕар
3 Кальцит (CaCO3) 9 Алтан манньыакка
4 Флюорит (CaF2) 21 Быһахха, өстүөкүлэҕэ
5 Апатит (Ca5(PO4)3(OH-,Cl-,F-)) 48 Быһахха, өстүөкүлэҕэ
6 Ортоклаз (KAlSi3O8) 72 Игиигэ
7 Кварц (SiO2) 100 Алмааска
8 Топааз (Al2SiO4(OH-,F-)2) 200 Алмааска
9 Корунд (Al2O3) 400 Алмааска
10 Алмаас (C) 1600

Туһаныллыбыт сирдэр[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]