Кыттааччы ырытыыта:Умсуура Собакина
 Түргэнник саҕалыырга көмөлөһөр ыстатыйа
|
Умсуура Собакина, нөрүөн нөргүй! |
 Бастакы хардыылар
|
Бикипиэдьийэ кыттааччыларын аатыттан эйигин сахалыы салааҕа киирбиккинэн! Манна кыттыбыккыттан астыныаҥ уонна элбэх туһаны ылыаҥ дии саныыбыт.
Суруйуу сүрүн сиэрдэрэ манныктар: харса суох суруйан ис уонна үтүөнү оҥорорго дьулус. Бикипиэдьийэ иһигэр баар ыстатыйалар, матырыйаал барыта (ол иһигэр эн суруйбутуҥ эмиэ) туспа, анал лиссиэнсийэнэн тарҕанар/туһаныллар. Ол лиссиэнсийэ аата GNU Free Documentation License. Маннык лиссиэнсийэлээх суруйуулары ким баҕарар көҥүл туһаныан (суруйбут дьону ааттаан туран) уонна уларытыан сөп. Саҥа манна кэлбит дьон сороҕор бас билии быраабын кэһээччилэр. Бас билээччиттэн көҥүлэ суох тиэкистэри уонна ойуулары Бикипиэдьийэҕэ киллэрэр табыллыбат. Сиһилии манна көр — Авторские права (нууччалыы). Өссө биир алҕас бырайыак сыала-соруга өйдөммөтөҕүнэ тахсааччы. Бикипиэдьийэ диэн энциклопедия, туох да атын буолбатах. Сиһилии манна көрүөххүн сөп — Чем не является Википедия (нууччалыы). Бикипиэдьийэ ыстатыйаларыгар илии баттаммат (суруйбут дьон испииһэктэрэ тутатына атын сиргэ — көннөрүү историятыгар суруллан иһэр). Ол гынан баран ыстатыйалары ырытыыга, эбэтэр аналлаах кэпсэтии сирдэригэр кэпсэтиэххин баҕардаххына бука диэн илиитэ баттыыр буолаар. Ол маннык — түөрт тильда бэлиэтин субуруччу туруораҕын (~~~~), эбэтэр үстүрүмүөн хапталыгар анал тимэҕи баттыыгын ( Бэйэҕин кыттааччы тус сирэйигэр билиһиннэриэххин сөп. Бу Эн тус бэйэҥ бас билэр кыракый сириҥ буолар. Холобур онно омук тылларын билииҥ туһунан суруйуоххун сөп. Харса суох суруйан ис, хайдах сөпкө сурулларын сүбэлиэхпит, сыыйа-баайа бэйэҥ да билсэн иһиэҥ. Туох эмэ өйдөммөт буоллаҕына манна Бикипиэдьийэ:Ыйытыылар тугу баҕарар ыйытыаххын сөп. Тугу эрэ тупсарыаххын, бэйэҥ этиигин киллэриэххин баҕардаххына Кэпсэтэр сиргэ киирээр, эбэтэр бу киһиэхэ (HalanTul) нууччалыы да сахалыы да суруйаар.
Hello and welcome to the Sakha Wikipedia! We appreciate your contributions. We hope you enjoy your time here!
|
 Ыстатыйаны ааттааһын
| |
 Как править статьи
| |
 Правила и указания
| |
 Изображения
| |
 Авторские права
| |
 Глоссарий
|
Ген диэн тугуй? Ген диэн наследственнай фактор. Кини биир чопчу бэлиэни эбэтэр организм толорор үлэтин информациятын илдьэ сылдьар. Наследственность тутула уонна үлэтэ буолар. Ол курдук, ботаник, үүнээйи физиолога уонна генетик Вильгельм Йоханнсен "ген" диэн тиэрмини 1909 сыллаахха киллэрбитэ.Нуклеиновай кислота арыллыытын кэнниттэн ген быһаарыыта уларыйбыта. Кинини ДНК учаастага (вирустарга РНК учаастага) курдук быьаарар буолбуттара. Организмҥа ген холбоһуга генотип диэн буолар. Генотип тулалыыр эйгэ уонна сайдыы дьайыытынан хайдах фенотип буоларын быһаарар. Удьуорга гены биэрии фенотипическай бэлиэ сүрүн утумнааьына буолар. Ген мутация түмүгүнэн уларыйыан сеп.
Днк
Днк икки спираллыы эриллибит полимернай сыаптартан турар. Кини мономера түөрт нуклеотидтан: аденозинтан, цитидинтан, гуамозинтан уонна тимидинтан - турар.
Историята
Грегор Мендель аан бастаан 1865 сыллаахха экспериментальнай дакаастабылынан наследственность бытархай дьайыыга баарын көрдөрбүтэ. 1866 сыллаахха доклад сурук нөҥүө тахсыбыта. Грегор Мендель горох бэлиэтин хайдах удьуордуурун уерэппитэ. Кини 8000 араас бэлиэлээх үүнээйилэри булкуһуннаран ырыппыта. Бу эксперименнэр Мендель баһыйар(доминатный) уонна баһыттарар(рецессивный) бэлиэлэр уратыларын, гетерозигота уонна гомозигота туох атыннаахтарын, тутулуга суох бэлиэни удьуордааһыны көрдөрбутэ.
Ген свойствалара
дискретность - ген булкуспата
стабильность - тутулун хаалларар дьо5ур
лабильность - элбэхтэ мутациялыыр дьо5ур
элбэх аллелизм - үгүс геннар популяция5а элбэх молекулярнай форма5а үөскүүллэр
Специфичность - хас биирдии ген бэйэтин бэлиэтин кодтуур