Иоганн Гутенберг

Йоханнес Генсфлейш зур Ладен цум Гутенберг (үксүн Иоганн Гутенберг диэн ааттанар) (1390-с сыллар — 1468 сыллаахха бэс ыйын 3 күнэ), немец тимир ууһа уонна айааччыта. Кини 1450-с сылларга бэчээт үлэтинэн биллэр, уонна чуолаан типографияны айбытынан биллэр.

Гутенберг Германия Майнц куоратыгар атыыһыт Friele Gensfleisch zur Laden уола буолан төрөөбүтэ. Гутенберг аҕата билигин олорор сирдэрин аатыттан "zum Gutenberg" диэн араспаанньаны ылбыт.

Гутенберг бэчээккэ тимир сплавын көрүҥүн айбыта; уруһуйдар; тииптэри (металл буукубалары) олус чопчу көннөрөр ньыма; уонна саҥа көрүҥнээх бэчээттиир массыына. Кини бэчээттиир массыынатын туһунан санааны арыгы оҥорооччулар туһанар массыыналарыттан ылбыта. Элбэх киһи Гутенберг хамсыыр шрифттээх бэчээти айбыта диир, ол гынан баран, ол иннинэ Кытайга айыллыбыта: бэчээти көр.

Көһө сылдьар шрифт иннинэ дьон блок-бэчээти тутталлара, онно принтер биир тимиртэн эбэтэр мастан бүтүн сирэйи бэчээттиир. Көһө сылдьар шрифтынан бэчээттиир тэрил тимиртэн эбэтэр мастан буукубаны (А, В, С ...) оҥорор, уонна ону араас тылларга хат-хат туттуон сөп. Гутенберг бары айымньылара бэчээттиири түргэнник оҥорбуттара. Ренессанс Европатыгар тупсарыллыбыт информационнай технология информационнай дэлби тэбиини оҥорбута – кылгас кэм иһигэр дьон элбэх тиэмэҕэ элбэх саҥа кинигэлэри бэчээттэппиттэрэ.

Гутенберг Библията

Саҥа кинигэлэр ахсааннара элбэҕэ сорох өттүнэн Гутенберг бэчээттэппит киэҥник биллэр Библиятыттан – Гутенберг Библиятыттан тахсыбыта. Бу элбэх ахсаанынан оҥоһуллубут бастакы Библия дьоно этэ; Гутенберг 1455 сыллаахха бэс ыйын 23 күнүгэр саҕалаабыта. Гутенберг сэмэй бизнесмен буолбатах этэ, уонна бэйэтин систиэмэтиттэн элбэх харчыны ылбатаҕа. Кини сокуоннай кыһалҕалаах этэ, уонна массыыналарын партнерыгар Иоганн Фустка сүтэрбитэ. Ол кэмҥэ архиепископ Гутенбергы уопсастыбаҕа кылаатын иһин аһынар этэ, онон киниэхэ сыл аайы таҥас, арыгы уонна бурдук харчытынан биэнсийэ ылыахтааҕын эппитэ. Гутенберг 1468 сыллаахха Германияҕа Майнц куоракка өлбүт.

Олоҕун тухары Гутенберг ситиһиилээх буолбатах этэ, ол гынан баран кини айымньыта олус суолталаах этэ. Кылгас кэм иһигэр сонуннар уонна кинигэлэр Европаны олус түргэнник кэрийэллэрэ. Учуонайдар үчүгэйдик кэпсэтиэхтэрин сөп этэ, ол научнай өрөбөлүүссүйэни уонна саҥа технологияны аҕалыыга көмөлөспүтэ. аҕабыыттар, суруйааччылар уонна учуонайдар эрэ буолбакка, өссө элбэх европеецтар ааҕарга үөрэммиттэрэ.

Билигин 60 Гутенберг Библията баар. Кинилэр, үксүн, бэчээттиир тэриллэр хамсыыр шрифынан оҥорбут саамай былыргы кинигэлэрэ буолуохтарын сөп.

Гутенберг галактиката уонна Гутенберг бырайыага Гутенберг аатын тутталлар. АХШ Айова штатыгар Гуттенберг куорат кини аатынан ааттаммыт.