Захаров Андрей Иванович

Захаров Андрей Иванович (18.08.1912—29.12.1997) — биллиилээх саха бэлиитигэ, 1943 сыллаахтан ВКП(б) Саха Сиринээҕи обкомун пропагандаҕа уонна агитацияҕа сэкиритээрэ Саха сиригэр ыһыахтары сөргүппүт өҥөлөөх (1944 сыллаахтан "Кыайыы ыһыахтарын" тэрийбитэ). Кэлин тыа хаһаайыстыбатын миниистирин солбуйааччытынан үлэлээбитэ, РСФСР уонна Саха АССР Үрдүкү Сэбиэттэрин дьокутаатынан хаста да талылла сылдьыбыта.

Саха сиригэр каадырдары күүһүрдэр үлэни далааһыннаахтык ыыппыта. Оннук Саха сириттэн сылдьар абитуриеннар киин вузтарга киирэллэригэр льготалаах миэстэннэн туһаналларын, киирэр эксээмэннэрин Дьокуускайга туттаралларын тэрийбитэ. Киирбит оҕолор бүддьүөт суотугар үөрэнэр сирдэригэр тиийэллэрин хааччыйбыта. Ону таһынан, оҕолор нуучча тылын үчүгэй таһымнаахтык баһылаан үөрэххэ киирэллэригэр суол аһынныннар диэн ССРС киин уобаластарыттан оскуола учууталларын аҕалыыны тэрийбитэ, ону тэҥэ саха (национальнай) оскуолаларыгар нуучча тылын бэһис кылаастан буолбакка бастакы кылаастан үөрэтэллэрин ситиспитэ.

Олоҕун олуктара

• 1912 сыллаахха атырдьах ыйын 18 күнүгэр Арҕаа-Хаҥалас улуус (билиҥҥи Хаҥалас улууһа) Нөмүгү нэһилиэгэ дьадаҥы бааһынай дьиэ кэргэнигэр төрөөбүт. Аҕата аҕыс саастааҕар өлбүт.
• 1928 с. — комсомолга киирбит.
• 1930 с. — Өктөм сэттэ кылаастаах оскуолатын, интернатка олорон, бүтэрбит.
• 1930—1937 сс. — пионердар тэрилтэлэрин бюротун бэрэссэдээтэлэ, Арҕаа Хаҥаластааҕы комсомол райкомугар секретарьдаабыт. Ол кэннэ комсомол обкомугар эппиэтинэстээх үлэҕэ көспүт.
• 1937 с., ыам ыйа — ВКП(б) кэккэтигэр киирбит.
• 1937—1939 сс. — Москубаҕа ЦК ВКП(б) иһинэн Үрдүкү пропагандистар куурустарыгар үөрэммит. Үөрэҕин бүтэрэн, 15 сыл партия обкомун эппиэтинэстээх үлэлэрин толорбут: инструктор, сектор сэбиэдиссэйэ, кадр салаатын сэбиэдиссэйин солбуйааччыта, тыа хаһаайыстыбатын салаатын сэбиэдиссэйэ, ССКП обкомугар секретарь.
• 1943 с, ахсынньы — 1947 с., атырдьах ыйа — ВКП(б) Саха Сиринээҕи обкомун пропагандаҕа уонна агитацияҕа сэкрэтээрэ.
• 1951 с. — партия обкомун секретарынан хаттаан талыллыбыт.
• 1961 с. диэри — ССРС НА Саха Сиринээҕи филиалын тыл, литература уонна история Институтугар, тыа хаһаайыстыбатын миниистирин бастакы солбуйааччытынан үлэлээбит.
• Пенсияҕа тахсан баран, 1985 сылга диэри киин куораттарга олоро сылдьыбыт.
• РСФСР уонна Саха АССР Үрдүкү Сүбэлэрин дьокутаатынан хаста да талылла сылдьыбыт.

Наҕараадалара уонна ытык ааттара

• «Үлэ Кыһыл Знамята» уордьан
• «Бочуот Знага» уордьан
• Хаҥалас улууһун Ытык олохтооҕо

Сигэлэр

• Хангаласская Централизованная Библиотечная Система:Захаров Андрей Иванович Архыыптаммыт 2016, Кулун тутар 4 күнүгэр.
• Сайт Якутского отделения КПРФ:Секретаря обкома обвиняли в национализме. Как это было…
• Андрей Иванович Захаров: ахтыылар / хом. И. Е. Томский, И. П. Заморщиков — Дь.: «Сахаполиграфиздат», 1999. — 344 с.
• Пухов Дмитрий. Андрей Иванович как он есть: [85-летию со дня рождения Андрея Ивановича Захарова] //«Коммунист». — 1997. — 21 авг. — С.2.
• Захаров А. И. «Кыым» — олох историята: [партия уонна тыыл ветерана А. И. Захаровтыын кэпсэтии / кэпсэттэ Ж. Стрюкова] // «Кыым». — 1996. — Ахсынньы 24 к.
• Заморщиков Иннокентий. Человек в истории республики: [к 90-летию со дня рождения обществ., гос. и полит. деятеля А. И. Захарова] // «Якутия». — 2002. — 15 авг. — С. 3.
• Докторов П. Секретарь обкома обвинялся в национализме. Как это было / П. Докторов // «Коммунист». — 2012. — 5 июня. — С.2—4.