Сырдык сыла: Барыллар ыккардыларынааҕы ураты

← Иннинээҕи уларытыыга Кэннинээҕи уларытыыга →

Ис хоһооно сотторолунна Ис хоһооно эбилиннэ

Утумнаах

06:10, 1 Ахсынньы 2009 барыл

Световой год (ly) — сырдык биир сыл иһигэр бырар ырааҕа, ол аата 10¹³ километр кэриҥэ.

Аан Дойду астрономия холбоһук (МАС) ааҕарынан, сырдык ваакуумҥа, гравитация сабыдыала суох биир юлиан сыл иһигэр барар ырааҕа.

Чыыһылата

Сырдык сыла:

$9\,460\,730\,472\,580{,}8$ км. тэҥ.
63 241.1 Астроном кээмэйэ (а.к.)
0.306601 парсек

Сырдык түргэнэ биллэр: сөкүүндэҕэ 299 792 458 метр. Сылга төһө сөкүүндэ баар эмиэ биллэр. Төгүллээтэххэ сырдык сыла тахсар.

Астроном кээмэйэ $149\,597\,870{.}610$ км. Мантан астроном кэрчигин уонна парсегы сырдык сылларынан кээмэйдиэххэ сөп.

Сырдык сылынан кээмэйдэммит ыраахтар

Бу кээмэй араас астроном ыраахтары кээмэйдииргэ сөптөөх:

Масштаб	Кээмэйэ	Быһаарыыта
Сөкүүндэлэр	40.4×10^-9 сырдык сыла.	Ый 376 300 км. кэриҥэ ыраах, ол аата Сиртэн барбыт лазер сырдыга 1.2-1.3 сөкүүндэнэн Ыйга тиийэр.
Мүнүүтэлэр	15.8×10^-6 сырдык сыла.	Биир атромном кээмэйэ 150 мөл. километрга тэҥнээх. Ол аата Күнтэн тахсыбыт сырдык 500 сөкүүндэнэн эбэтэр 8 мүнүүтэнэн Сиргэ тиийэр.
Чаастар	3.2×10^-3 сырдак сыла.	АХШ Пионер уонна Вояджер аппарааттар Күн систематыттан тахсан эрэллэр, ол аата билигин кинилэртэн сигнал 14 чааһынан Сиргэ кэлэр. Бу ырааҕы кинилэр 30 сылынан бардылар.
Сыллар	1.6 сырдык сыла.	Сэрэйии быһыытынан Оорт былыта Күнтэн 50 000 а.к. ыраах. Ол аата сырдык икки сылынан тиийэр.
	2.0 сырдык сыла.	Күн гравитациятын сабыдыала (Хилл сферата) — 125 000 а.к. кэриҥэ.
	4.22 сырдык сыла.	Күнтэн ураты ордук чугас сулус Кентавр Проксимата биһигиттэн 1.3 пк, эбэтэр 4,22 сырдык сыла.
Тыһыынча сыл	26×10³ сырдык сыла.	Биһиги Галактикабыт киинэ биһигиттэн ~10 кпк ыраах, эбэтэр ~30 000 сырдык сыла.
Тыһыынча сыл	100×10³ сырдык сыла.	Халлаан Сиигин диаметра - 30 кпк эбэтэр 100 000 сырдык сыла.
Мөлүйүөн сыл.	2.5×10⁶ сырдык сыла.	Ордук чугас спираль халыыптаах Андромеда галактиката биһигиттэн 772 кпк эбэтэр 2,5 мөл. сырдык сыла.
	3.14×10⁶ сырдык сыла.	Үс Муннук M33 галактиката биһигиттэн 3,14 мөл. сырдык сыл ыраах. Бу объект көннөрү харахха көстөр ордук ыраах объект.
	59×10⁶ сырдык сыла.	Ордук чугас галактикалар мустуулара, Кыыс мустуута биһигиттэн 59 мөл. сырдык сыл ыраах.
	150×10⁶ - 250×10⁶ сырдык сыла.	Улуу аттрактор диэн гравитация аномалията биһигиттэн 150—250 мөл. сырдык сыла ыраах.
Миллиард сыл	1.2×10⁹ сырдык сыла.	Слоун Улуу Эркинэ - куйаарга ордук улахан халыып, кээмэйэ 350 Мпк. Сырдык миллиард сыл кырдары ааһар.
Миллиард сыл	13.6×10⁹ сырдык сыла.	Куйаар кээмээйэ.

Интириэһиргэтэр факттар

Астроном кээмэйэ 500 сырдык сөкүүндэтигэр тэҥ, ол аата Күнтэн Сиргэ диэри сырдык 500 сөкүүндэ айанныыр.

Өссө маны көр

Сигэлэр

@@ 1 устуруока: / 1 устуруока: @@
-'''Световой год''' (''ly'') — сырдык биир сыл иһигэр бырар ырааҕа, ол аата 10<sup>13</sup> [[километр]] кэриҥэ.
+'''Световой год''' (''ly'') — сырдык биир сыл иһигэр бырар ырааҕа, ол аата 10<sup>13</sup> километр кэриҥэ.
 [[Аан Дойду астрономия холбоһук]] (МАС) ааҕарынан, сырдык ваакуумҥа, [[гравитация]] сабыдыала суох биир юлиан сыл иһигэр барар ырааҕа.
@@ 22 устуруока: / 22 устуруока: @@
 |Сөкүүндэлэр
 |40.4{{Е|-9}} сырдык сыла.
-|Ый 376 300 км. кэриҥэ ыраах, ол аата Сиртэн барбыт лазер сырдыга 1.2-1.3 сөкүүндэнэн Ыйга тиийэр.
+|Ый 376 300 км. кэриҥэ ыраах, ол аата [[Сир|Сиртэн]] барбыт лазер сырдыга 1.2-1.3 сөкүүндэнэн Ыйга тиийэр.
 |-
 |Мүнүүтэлэр
 |15.8{{Е|-6}} сырдык сыла.
-|Биир атромном кээмэйэ 150 мөл. километрга тэҥнээх. Ол аата Күнтэн тахсыбыт сырдык 500 сөкүүндэнэн эбэтэр 8 мүнүүтэнэн Сиргэ тиийэр.
+|Биир атромном кээмэйэ 150 мөл. километрга тэҥнээх. Ол аата [[Күн|Күнтэн]] тахсыбыт сырдык 500 сөкүүндэнэн эбэтэр 8 мүнүүтэнэн Сиргэ тиийэр.
 |-
 |Чаастар
 |3.2{{Е|-3}} сырдак сыла.
-|АХШ Пионер уонна Вояджер аппарааттар Күн систематыттан тахсан эрэллэр, ол аата билигин кинилэртэн сигнал 14 чааһынан Сиргэ кэлэр. Бу ырааҕы кинилэр 30 сылынан бардылар.
+|АХШ ''Пионер'' уонна ''Вояджер'' аппарааттар Күн систематыттан тахсан эрэллэр, ол аата билигин кинилэртэн сигнал 14 чааһынан Сиргэ кэлэр. Бу ырааҕы кинилэр 30 сылынан бардылар.
 |-
 |rowspan=3| Сыллар
@@ 40 устуруока: / 40 устуруока: @@
 |-
 |4.22 сырдык сыла.
-|Күнтэн ураты ордук чугас сулус [[Кентавр Проксимата]] биһигиттэн 1.3 пк, эбэтэр 4,22 сырдык сыла.
+|Күнтэн ураты ордук чугас сулус [[Кентавр (сулустар бөлөхтөрө)|Кентавр]] Проксимата биһигиттэн 1.3 пк, эбэтэр 4,22 сырдык сыла.
 |-
 |rowspan=2| Тыһыынча сыл
@@ 47 устуруока: / 47 устуруока: @@
 |-
 |100{{Е|3}} сырдык сыла.
-|Халлаан Сиигин диаметра - 30 кпк эбэтэр 100 000 сырдык сыла.
+|[[Халлаан Сиигэ|Халлаан Сиигин]] диаметра - 30 кпк эбэтэр 100 000 сырдык сыла.
 |-
 |rowspan=4| Мөлүйүөн сыл.
 |2.5{{Е|6}} сырдык сыла.
-|Ордук чугас спираль халыыптаах [[Андромеда галактиката]] биһигиттэн 772 кпк эбэтэр 2,5 мөл. сырдык сыла.
+|Ордук чугас спираль халыыптаах [[Андромеда (сулустар бөлөхтөрө)|Андромеда]] галактиката биһигиттэн 772 кпк эбэтэр 2,5 мөл. сырдык сыла.
 |-
 |3.14{{Е|6}} сырдык сыла.
-|[[Үс Муннук]] M33 галактиката биһигиттэн 3,14 мөл. сырдык сыл ыраах. Бу объект көннөрү харахха көстөр ордук ыраах объект.
+|[[Үс Муннук (сулустар бөлөхтөрө)|Үс Муннук]] M33 галактиката биһигиттэн 3,14 мөл. сырдык сыл ыраах. Бу объект көннөрү харахха көстөр ордук ыраах объект.
 |-
 |59{{Е|6}} сырдык сыла.
-|Ордук чугас галактикалар мустуулара, [[Кыыс]] мустуута биһигиттэн 59 мөл. сырдык сыл ыраах.
+|Ордук чугас галактикалар мустуулара, [[Кыыс ((сулустар бөлөхтөрө)|Кыыс]] мустуута биһигиттэн 59 мөл. сырдык сыл ыраах.
 |-
 |150{{Е|6}} - 250{{Е|6}} сырдык сыла.
@@ 64 устуруока: / 64 устуруока: @@
 |rowspan=2| Миллиард сыл
 |1.2{{Е|9}} сырдык сыла.
-|Слоун Улуу Эркинэ - куйаарга ордук улахан халыып, кээмэйэ 350 Мпк. Сырдык миллиард сыл кырдары ааһар.
+|[[Слоун Улуу Эркинэ]] - куйаарга ордук улахан халыып, кээмэйэ 350 Мпк. Сырдык миллиард сыл кырдары ааһар.
 |-
 |13.6{{Е|9}} сырдык сыла.