Муус устар 29: Барыллар ыккардыларынааҕы ураты

Бикипиэдьийэ диэн сиртэн ылыллыбыт
Ис хоһооно сотторолунна Ис хоһооно эбилиннэ
8 устуруока: 8 устуруока:


== Түбэлтэлэр ==
== Түбэлтэлэр ==
* [[1429]] — [[Сүүс сыллаах сэрии]] кэмигэр Жанна д’Арк салайааччылаах сэрии [[Орлеан]]ы ылбыт.
* [[1627]] — Франция кардинаала [[Ришельё кардинал|Ришельё]] сорудаҕынан [[Канаада|Канааданы]] чинчийэр уонна олохсутар соруктаах ''"Сүүс акционер хампаанньата"'' тэриллибит.
* [[1627]] — Франция кардинаала [[Ришельё кардинал|Ришельё]] сорудаҕынан [[Канаада|Канааданы]] чинчийэр уонна олохсутар соруктаах ''"Сүүс акционер хампаанньата"'' тэриллибит.
* [[1731]] сыллаахха Сенат уурааҕынан Саха уеһын састаабыттан Охуоскай сирдэрэ [[Саха сирин дьаһалталарынан уонна сирдэринэн араарыы устуоруйата|араарыллыбыттара]], туспа Охуоскай салалта (Охотское правление) үөскээбитэ, киинэ Охуоскай остуруокка буолбута. Бу салалтаҕа [[Лаамы]] кытылын барытын, [[Үт]] сирин, [[Камчаатка]]ны уонна [[Курил арыылар|Курил арыыларын]] киллэрбиттэрэ.
* [[1731]] сыллаахха Сенат уурааҕынан Саха уеһын састаабыттан Охуоскай сирдэрэ [[Саха сирин дьаһалталарынан уонна сирдэринэн араарыы устуоруйата|араарыллыбыттара]], туспа Охуоскай салалта (Охотское правление) үөскээбитэ, киинэ Охуоскай остуруокка буолбута. Бу салалтаҕа [[Лаамы]] кытылын барытын, [[Үт]] сирин, [[Камчаатка]]ны уонна [[Курил арыылар|Курил арыыларын]] киллэрбиттэрэ.
13 устуруока: 14 устуруока:
* [[1852]] — оччотооҕуга эдэр суруйааччы [[Тургенев Иван Сергеевич|И. С. Тургенев]] (Муму, Отцы и дети) хаайыыга угуллубут. «Московские ведомости» хаһыакка Н. Гоголь өлбүтүгэр ыстатыйа суруйбутун былаастар өрө турууга ыҥырда диэн сыаналаабыттар. Эбэн эттэххэ Иван Сергеевич — дворянин этэ, Арслан Турген (Түргэн Хахай) диэн татаар муурзатын сыдьаана.
* [[1852]] — оччотооҕуга эдэр суруйааччы [[Тургенев Иван Сергеевич|И. С. Тургенев]] (Муму, Отцы и дети) хаайыыга угуллубут. «Московские ведомости» хаһыакка Н. Гоголь өлбүтүгэр ыстатыйа суруйбутун былаастар өрө турууга ыҥырда диэн сыаналаабыттар. Эбэн эттэххэ Иван Сергеевич — дворянин этэ, Арслан Турген (Түргэн Хахай) диэн татаар муурзатын сыдьаана.
* [[1863]] — [[Арассыыйа|Арассыыйаҕа]] таһыйыыны хааччахтаабыттар.
* [[1863]] — [[Арассыыйа|Арассыыйаҕа]] таһыйыыны хааччахтаабыттар.
* [[1897]] — физик [[Джозеф Томсон]] Лондоннааҕы хоруоллук уопсастыбатыгар [[электрон]]у арыйбытын туһунан кэпсээбит.
* [[1943]] — [[Нуучча Босхолуур Аармыйата]] төрүттэммит (нууччалыы кылгатан РОА).
* [[1945]] — Дахау концлааҕыр босхоломмут.
* [[1956]] сыллаахха Саха АССР Үрдүкү Суута 1928—1929 сылларга Саха АССР Совнаркомун бэрэссэдээтэлэ буола сылдьыбыт, 1932-35 сылларга Дьокуускайы салайбыт [[Бубякин Николай Васильевич|Николай Бубякины]] буруйа суоҕунан реабилитациялаабыта. 1938 сыллаахха репрессияҕа түбэһэн 1942 сыллаахха хаайыыга өлбүт эбит.
* [[1956]] сыллаахха Саха АССР Үрдүкү Суута 1928—1929 сылларга Саха АССР Совнаркомун бэрэссэдээтэлэ буола сылдьыбыт, 1932-35 сылларга Дьокуускайы салайбыт [[Бубякин Николай Васильевич|Николай Бубякины]] буруйа суоҕунан реабилитациялаабыта. 1938 сыллаахха репрессияҕа түбэһэн 1942 сыллаахха хаайыыга өлбүт эбит.
* [[1978]] — [[Ойуунускай аатынан Судаарыстыбаннай бириэмийэ]] "Ханидо уонна Халерха" ааптарыгар [[Курилов Семен Николаевич|Семен Куриловка]] уонна Ньурбаттан төрүттээх Дьокуускай билиҥҥи киинин сүрүн дьиэлэрин ("Лена" гостиница, ЛОРП дьиэтэ, Өксөкүлээх киинэ, АЛРОСА дьиэтэ уо.д.а.) бырайыактаабыт архитекторга [[Саввинов Дмитрий Иванович|Дмитрий Саввиновка]] анаммыт.
* [[1978]] — [[Ойуунускай аатынан Судаарыстыбаннай бириэмийэ]] "Ханидо уонна Халерха" ааптарыгар [[Курилов Семен Николаевич|Семен Куриловка]] уонна Ньурбаттан төрүттээх Дьокуускай билиҥҥи киинин сүрүн дьиэлэрин ("Лена" гостиница, ЛОРП дьиэтэ, Өксөкүлээх киинэ, АЛРОСА дьиэтэ уо.д.а.) бырайыактаабыт архитекторга [[Саввинов Дмитрий Иванович|Дмитрий Саввиновка]] анаммыт.

22:27, 28 Муус устар 2021 барыл

Муус устар 29 диэн Григориан халандаарыгар сыл 119-с күнэ (ордук хонуктаах сылга 120-c күнэ). Сыл бүтүө 246 күн баар.

Бэлиэ күннэр

Аан дойдуга Үҥкүү күнэ. ЮНЕСКО быһаарыытынан 1982 сыллаахтан француз балетмейстера Жан Жорж Новер төрөөбүт күнүгэр болдьохтонон бэлиэтэнэр.

Түбэлтэлэр

  • 1429Сүүс сыллаах сэрии кэмигэр Жанна д’Арк салайааччылаах сэрии Орлеаны ылбыт.
  • 1627 — Франция кардинаала Ришельё сорудаҕынан Канааданы чинчийэр уонна олохсутар соруктаах "Сүүс акционер хампаанньата" тэриллибит.
  • 1731 сыллаахха Сенат уурааҕынан Саха уеһын састаабыттан Охуоскай сирдэрэ араарыллыбыттара, туспа Охуоскай салалта (Охотское правление) үөскээбитэ, киинэ Охуоскай остуруокка буолбута. Бу салалтаҕа Лаамы кытылын барытын, Үт сирин, Камчаатканы уонна Курил арыыларын киллэрбиттэрэ.
  • 1770 — Англия хапытаана Джеймс Кук аан бастаан Австралияҕа тиксибит.
  • 1852 — оччотооҕуга эдэр суруйааччы И. С. Тургенев (Муму, Отцы и дети) хаайыыга угуллубут. «Московские ведомости» хаһыакка Н. Гоголь өлбүтүгэр ыстатыйа суруйбутун былаастар өрө турууга ыҥырда диэн сыаналаабыттар. Эбэн эттэххэ Иван Сергеевич — дворянин этэ, Арслан Турген (Түргэн Хахай) диэн татаар муурзатын сыдьаана.
  • 1863Арассыыйаҕа таһыйыыны хааччахтаабыттар.
  • 1897 — физик Джозеф Томсон Лондоннааҕы хоруоллук уопсастыбатыгар электрону арыйбытын туһунан кэпсээбит.
  • 1943Нуучча Босхолуур Аармыйата төрүттэммит (нууччалыы кылгатан РОА).
  • 1945 — Дахау концлааҕыр босхоломмут.
  • 1956 сыллаахха Саха АССР Үрдүкү Суута 1928—1929 сылларга Саха АССР Совнаркомун бэрэссэдээтэлэ буола сылдьыбыт, 1932-35 сылларга Дьокуускайы салайбыт Николай Бубякины буруйа суоҕунан реабилитациялаабыта. 1938 сыллаахха репрессияҕа түбэһэн 1942 сыллаахха хаайыыга өлбүт эбит.
  • 1978Ойуунускай аатынан Судаарыстыбаннай бириэмийэ "Ханидо уонна Халерха" ааптарыгар Семен Куриловка уонна Ньурбаттан төрүттээх Дьокуускай билиҥҥи киинин сүрүн дьиэлэрин ("Лена" гостиница, ЛОРП дьиэтэ, Өксөкүлээх киинэ, АЛРОСА дьиэтэ уо.д.а.) бырайыактаабыт архитекторга Дмитрий Саввиновка анаммыт.
  • 1982Кытай нэһилиэнньэтин ахсаана 1 миллиард буолбут. Бу иннинээҕи 30 сыл устата (1950-1980 сс) Кытай дьонун ахсаана быһа холоон икки төгүл элбээбит. Онтон 1979 сыллаахтан ыла "соҕотох оҕо бэлиитикэтэ" киллэриллэн, дьон элбиирин тэтимэ бытаарбыт.
  • 2002СӨ Төрүт сокуонугар уларытыылар киирбиттэр. "Судаарыстыба былааһын олохтоох уорганнара" диэн салаа суох буолбут.

Төрөөбүттэр

  • 1727 — Жан Жорж Новер (ө. 19.10.1810) — хореография ускуустубатын уларыппыт үҥкүүнү үөрэтээччи, француз балетмейстера. Кинини «аныгы балет аҕата» диэн ааттыыллар. ЮНЕСКО быһаарыытынан 1982 сыллаахтан Ж. Ж. Новер төрөөбүт күнүгэр аан дойду Үҥкүү күнүн бэлиэтиир.
  • 1929 — Уржумцев Юрий Степанович (1929—2002), Арассыыйа НА чилиэн-кэрэспэдьиэнэ, 1997—2002 сылларга Саха сиринээҕи Наука киинин Бөрөсүүдьүмүн бэрэстээтэлэ.
  • 1956 — Мэҥэ-Хаҥалас Тараҕай нэһилиэгэр хомусчут Федора Гоголева.

Өлбүттэр

  1. День Сёва в Японии — 29 апреля. История и особенности праздника в проекте Календарь Праздников 2010