Тохсунньу 13: Барыллар ыккардыларынааҕы ураты

Бикипиэдьийэ диэн сиртэн ылыллыбыт
Ис хоһооно сотторолунна Ис хоһооно эбилиннэ
2 устуруока: 2 устуруока:


== Бэлиэ күннэр ==
== Бэлиэ күннэр ==
Арассыыйаҕа '''Эргэ Саҥа Дьыл''' бэлиэтэнэр. Арассыыйа импиэрийэтэ 1918 сыллаахха диэри бөдөҥ алҕастаах Юлиан халандаарынан олорбута. Ол халандаар сыл ахсын хастыы да чаас айылҕа дьиҥнээх халандаарыттан куоттаран иһэрэ, онон 19 үйэ тухары 14 хонук хаалбыта.
Арассыыйаҕа '''Эргэ Саҥа Дьыл''' бэлиэтэнэр. Арассыыйа импиэрийэтэ 1918 сыллаахха диэри бөдөҥ алҕастаах [[Юлиан халандаара|Юлиан халандаарынан]] олорбута. Ол халандаар сыл ахсын хастыы да чаас айылҕа дьиҥнээх халандаарыттан куоттаран иһэрэ, онон 19 үйэ тухары 13 хонугунан хаалбыта. Атын дойдулар ордук чопчу [[Григориан халандаара|Григориан халандаарыгар]] эрдэ көспүттэрэ.
* {{Флагификация|Арассыыйа}} — Арассыыйа бэчээтин күнэ (РСФСР Үрдүкү Сэбиэтэ 1991 сыллаахха ыам ыйын 5 күнүгэр бэлиэтэнэр Сэбиэскэй бэчээт күнүн оннугар олохтообут)
* {{Флагификация|Арассыыйа}} — Арассыыйа бэчээтин күнэ (РСФСР Үрдүкү Сэбиэтэ 1991 сыллаахха ыам ыйын 5 күнүгэр бэлиэтэнэр Сэбиэскэй бэчээт күнүн оннугар олохтообут)
* {{Флагификация|Монголия}} — Конституция күнэ.
* {{Флагификация|Монголия}} — Конституция күнэ.

21:53, 12 Тохсунньу 2021 барыл

Тохсунньу 13 диэн Григориан халандаарыгар сыл 13-с күнэ. Сыл бүтүө 352 күн (ордук хонуктаах сылга 353 күн) баар.

Бэлиэ күннэр

Арассыыйаҕа Эргэ Саҥа Дьыл бэлиэтэнэр. Арассыыйа импиэрийэтэ 1918 сыллаахха диэри бөдөҥ алҕастаах Юлиан халандаарынан олорбута. Ол халандаар сыл ахсын хастыы да чаас айылҕа дьиҥнээх халандаарыттан куоттаран иһэрэ, онон 19 үйэ тухары 13 хонугунан хаалбыта. Атын дойдулар ордук чопчу Григориан халандаарыгар эрдэ көспүттэрэ.

  • Арассыыйа Арассыыйа — Арассыыйа бэчээтин күнэ (РСФСР Үрдүкү Сэбиэтэ 1991 сыллаахха ыам ыйын 5 күнүгэр бэлиэтэнэр Сэбиэскэй бэчээт күнүн оннугар олохтообут)
  • Монголия Монголия — Конституция күнэ.
  • Литва Литва — Көҥүлү көмүскээччилэри кэриэстиир күн (1991).

Түбэлтэлэр

  • 532 — Византия Импиэрийэтин киин куоратыгар Константинопольга ипподромҥа колесница сүүрдүүтүн кэмигэр «Ника» диэн ааттаммыт былааһы утары бөдөҥ долгуйуу саҕаламмыт. Долгуйууну аармыйа хам баттаабытыгар элбэх хаан тохтубута биллэр.
  • 1703 — Петр I ыйааҕынан нуучча бастакы хаһыата «Ведомости» тахсыбыт.
  • 1852 — (урукку истиилинэн тохсунньу 1 күнүттэн) Саха уобалаһа Иркутскай күбүөрүнэттэн араарыллыбыт, Илин Сибиир күбүрүнээтэристибэтигэр күбүөрүнэ бырааптах туспа уобалас (самостоятельная область на правах губернии) буолбут. Онон Саха сиригэр бастакы күбүрүнээтэр Константин Григорьев анаммыт. Быһаарыныы сыл аҥаарын инниттэн 1851 сыл от ыйын 11 күнүгэр (саҥа истиилинэн от ыйын 23 күнэ) ылыныллыбыт эбит: ол күн "Саха уобалаһын салайыы туһунан" балаһыанньа бигэргэммит.
  • 1874 — Арассыыйа аармыйатыгар рекрутунан хомуур оннугар призывтаах хомуур олохтоммут. Ол саҕана нуучча аармыйатыгар христианскай итэҕэллээх дьон уонна иудейдэр ыҥырыллаллара, онтон мусульманнар, буддистар, көс туора урдустар (инородецтар) ыҥырыллыбаттара. Сатыы сэриигэ сулууспа болдьоҕо 6 сыл этэ, онтон флотка — 7 сыл.
  • 1906 — Арассыыйа Ис дьыалатын миниистирэ Петр Дурново Саха уобалаһын губернаторыгар Виктор Булатовка ыйыытыгар премьер-миниистир Сергей Виттеҕэ ыытыллыбыт телеграммаҕа илии баттаабыт Сахалар сойуустарын кыттыылаахтарын барыларын түргэнник тутарга, хаайарга уонна эппиэтинэскэ тардарга модьуйбут. Тохсунньу 5 күнүгэр Сахалар сойуустарын Киин Кэмитиэтэ туох баар түһээннэртэн уонна төлөбүрдэртэн аккаастанарын туһунан Арассыыйа премьер-миниистиригэр телеграмманан биллэрбитэ.
  • 1910 — Нью-Йоркка аан дойду устуоруйатыгар бастакы аһаҕас араадьыйа эфирэ буолбут. Метрополитен-операттан Cavalleria rusticana уонна Pagliacci диэн опералар тыыннаах толоруулара трансляцияламмыттар.
  • 1940 — Хотугу Муустаах далайга сэбиэскэй ледокол «Георгий Седов» аатырбыт 812 хонуктаах арктическэй дрейфэтэ түмүктэммит.
  • 2002 — Саха Өрөспүүбүлүкэтин бэрэсидьиэнин талыытын иккис туура буолбут. Вячеслав Штыров 59,2% куолаhы ылан кыайбыт, иккис буолбут хандьыдаат Федот Тумусов 34,6% ылбыт, барыларын утары — 3,89%, уопсайа быыбардааччы 75,54%-а куоластаабыт.

Төрөөбүттэр

Өлбүттэр

  • 1972 — Лука Харитонов — I Атамай нэһилиэгиттэн (билигин Горнай улууска киирэр) төрүттээх тылы чичнчийээччи, филология билимин дуоктара, профессор, РСФСР уонна Саха АССР билим үтүөлээх диэйэтэлэ. Кини саха тылын фонетикатыгар, морфологиятыгар үлэлэрэ аныгы саха тылын кырамаатыкатын тулааһыннарыттан биирдэстэрэ буолаллар.
  • 2010 — Надежда Николаева — учуонай, музыковед, хандьыдаакка диссэртээссийэтэ олоҥхоҕо уонна саха оператын олоҕуруутугар анаммыта.