Тохсунньу 13: Барыллар ыккардыларынааҕы ураты

Интерактивная навигация по истории

← Иннинээҕи уларытыыга Кэннинээҕи уларытыыга →

Ис хоһооно сотторолунна Ис хоһооно эбилиннэ

КөрөнБиики тиэкис

Утумнаах

15:44, 12 Тохсунньу 2021 барыл

Тохсунньу 13 диэн Грегориан халандаарыгар сыл 13-с күнэ. Сыл бүтүө 352 күн (ордук хонуктаах сылга 353 күн) баар.

Бэлиэ күннэр

Арассыыйаҕа Эргэ Саҥа Дьыл

Арассыыйа Арассыыйа — Арассыыйа бэчээтин күнэ (РСФСР Үрдүкү Сэбиэтэ 1991 сыллаахха ыам ыйын 5 күнүгэр бэлиэтэнэр Сэбиэскэй бэчээт күнүн оннугар олохтообут)
Монголия Монголия — Конституция күнэ
Литва Литва — Көҥүлү көмүскээччилэри кэриэстиир күн (1991)

Түбэлтэлэр

532 — Византия Импиэрийэтин киин куоратыгар Константинопольга ипподромҥа колесница сүүрдүүтүн кэмигэр «Ника» диэн ааттаммыт былааһы утары улахан маассабай долгуйуу саҕаламмыт. Долгуйууну аармыйа хам баттаабытыгар элбэх хаан тохтубута биллэр.
1703 — Петр I ыйааҕынан нуучча бастакы хаһыата «Ведомости» тахсыбыт.
1852 — (урукку истиилинэн тохсунньу 1 күнүттэн) Саха уобалаһа Иркутскай күбүөрүнэттэн араарыллыбыт, Илин Сибиир күбүрүнээтэристибэтигэр күбүөрүнэ бырааптах туспа уобалас (самостоятельная область на правах губернии) буолбут. Онон Саха сиригэр бастакы күбүрүнээтэр Константин Григорьев анаммыт. Быһаарыныы сыл аҥаарын инниттэн 1851 сыл от ыйын 11 күнүгэр (саҥа истиилинэн от ыйын 23 күнэ) ылыныллыбыт эбит: ол күн "Саха уобалаһын салайыы туһунан" балаһыанньа бигэргэммит.
1874 — Арассыыйа аармыйатыгар рекрутунан хомуур оннугар призывтаах хомуур олохтоммут. Ол саҕана нуучча аармыйатыгар христианскай итэҕэллээх дьон уонна иудейдэр ыҥырыллаллара, онтон мусульманнар, буддисттар, көс инородецтар ыҥырыллыбаттара. Сатыы сэриигэ сулууспа болдьоҕо 6 сыл этэ, онтон флотка — 7 сыл.
1906 — Арассыыйа Ис дьыалатын миниистирэ Петр Дурново Саха уобалаһын губернаторыгар Виктор Булатовка ыйыытыгар премьер-миниистир Сергей Виттеҕэ ыытыллыбыт телеграммаҕа илии баттаабыт Сахалар сойуустарын кыттыылаахтарын барыларын түргэнник тутарга, хаайарга уонна эппиэтинэскэ тардарга модьуйбут. Тохсунньу 5 күнүгэр Сахалар сойуустарын Киин Кэмитиэтэ туох баар түһээннэртэн уонна төлөбүрдэртэн аккаастанарын туһунан Арассыыйа премьер-миниистиригэр телеграмманан биллэрбитэ.
1910 — Нью-Йоркка аан дойду устуоруйатыгар бастакы аһаҕас араадьыйа эфирэ буолбут. Метрополитен-операттан Cavalleria rusticana уонна Pagliacci диэн опералар тыыннаах толоруулара трансляцияламмыттар.
1940 — Хотугу Муустаах далайга сэбиэскэй ледокол «Георгий Седов» аатырбыт 812 хонуктаах арктическэй дрейфэтэ түмүктэммит.
2002 — Саха Өрөспүүбүлүкэтин бэрэсидьиэнин талыытын иккис туура буолбут. Вячеслав Штыров 59.2% куолаhы ылан кыайбыт, иккис буолбут хандьыдаат Федот Тумусов 34,6% ылбыт, барыларын утары — 3,89%, уопсайа быыбардааччы 75,54%-а куоластаабыт.

Төрөөбүттэр

1909 — Василий Попов — биллиилээх олоҥхоһут, ырыаһыт.
1981 — Ньургуйаана Шадрина — Саха тыйаатырын артыыһа, киинэ артыыһа.

Өлбүттэр

1972 — Лука Харитонов — филология билимин дуоктара, профессор, РСФСР уонна Саха АССР үтүөлээх наука диэйэтэлэ.
2010 — Надежда Николаева — учуонай, музыковед, хандьыдаакка диссертацията олоҥхоҕо уонна саха оператын олоҕуруутугар анаммыта.

@@ 11 устуруока: / 11 устуруока: @@
 * [[1703]] — [[Бүөтүр I|Петр I]] ыйааҕынан нуучча бастакы хаһыата «Ведомости» тахсыбыт.
 * [[1852]] — (урукку истиилинэн тохсунньу 1 күнүттэн) [[Саха уобалаһа]] Иркутскай күбүөрүнэттэн араарыллыбыт, [[Илин Сибиир]] күбүрүнээтэристибэтигэр күбүөрүнэ бырааптах туспа уобалас (самостоятельная область на правах губернии) буолбут. Онон Саха сиригэр бастакы күбүрүнээтэр [[Григорьев Константин Никифорович|Константин Григорьев]] анаммыт. Быһаарыныы сыл аҥаарын инниттэн 1851 сыл от ыйын 11 күнүгэр (саҥа истиилинэн [[от ыйын 23]] күнэ) ылыныллыбыт эбит: ол күн "Саха уобалаһын салайыы туһунан" балаһыанньа бигэргэммит.
 * [[1874]] — [[Арассыыйа]] аармыйатыгар ''рекрутунан хомуур'' оннугар ''призывтаах хомуур'' олохтоммут. Ол саҕана нуучча аармыйатыгар христианскай итэҕэллээх дьон уонна иудейдэр ыҥырыллаллара, онтон мусульманнар, буддисттар, көс инородецтар ыҥырыллыбаттара. Сатыы сэриигэ сулууспа болдьоҕо 6 сыл этэ, онтон флотка — 7 сыл.
+* [[1906]] — [[Арассыыйа]] Ис дьыалатын миниистирэ Петр Дурново [[Саха уобалаһа|Саха уобалаһын]] губернаторыгар [[Булатов Виктор Николаевич|Виктор Булатовка]] ыйыытыгар премьер-миниистир Сергей Виттеҕэ ыытыллыбыт телеграммаҕа илии баттаабыт [[Сахалар сойуустара|Сахалар сойуустарын]] кыттыылаахтарын барыларын түргэнник тутарга, хаайарга уонна эппиэтинэскэ тардарга модьуйбут. Тохсунньу 5 күнүгэр [[Сахалар сойуустара|Сахалар сойуустарын]] Киин Кэмитиэтэ туох баар түһээннэртэн уонна төлөбүрдэртэн аккаастанарын туһунан Арассыыйа премьер-миниистиригэр телеграмманан биллэрбитэ.
 * [[1910]] — [[Нью-Йорк]]ка аан дойду устуоруйатыгар бастакы аһаҕас [[араадьыйа]] эфирэ буолбут. Метрополитен-операттан Cavalleria rusticana уонна Pagliacci диэн опералар тыыннаах толоруулара трансляцияламмыттар.
 * [[1940]] — [[Хотугу Муустаах далай]]га сэбиэскэй ледокол «Георгий Седов» аатырбыт 812 хонуктаах арктическэй дрейфэтэ түмүктэммит.
+* [[2002]] — [[Саха Өрөспүүбүлүкэтэ|Саха Өрөспүүбүлүкэтин]] бэрэсидьиэнин талыытын иккис туура буолбут. [[Штыров Вячеслав Анатольевич|Вячеслав Штыров]] 59.2% куолаhы ылан кыайбыт, иккис буолбут хандьыдаат [[Федот Тумусов]] 34,6% ылбыт, барыларын утары — 3,89%, уопсайа быыбардааччы 75,54%-а куоластаабыт.
 == Төрөөбүттэр ==
 * [[1909]] — [[Попов Василий Николаевич|Василий Попов]] — биллиилээх [[олоҥхоһут]], ырыаһыт.
+* [[1981]] — [[Ньургуйаана Шадрина]] — [[Саха тыйаатыра|Саха тыйаатырын]] артыыһа, киинэ артыыһа.
 == Өлбүттэр ==
 * [[1972]] — [[Харитонов Лука Никифорович|Лука Харитонов]] — филология билимин дуоктара, профессор, [[РСФСР]] уонна [[Саха АССР]] үтүөлээх наука диэйэтэлэ.
+* [[2010]] — [[Николаева Надежда Николаевна|Надежда Николаева]] — учуонай, музыковед, хандьыдаакка диссертацията [[Олоҥхо|олоҥхоҕо]] уонна саха оператын олоҕуруутугар анаммыта.
 {{ыйдар}}