Ахсынньы 10: Барыллар ыккардыларынааҕы ураты
Ис хоһооно сотторолунна Ис хоһооно эбилиннэ
2 устуруока: | 2 устуруока: | ||
== Бэлиэ күннэр == |
== Бэлиэ күннэр == |
||
* {{Флагификация|ООН}} — Киһи |
* {{Флагификация|ООН}} — Киһи быраабын күнэ |
||
* Дойдулар ардыларынааҕы [[харамайдар]] (кыыллар) бырааптарын күнэ |
* Дойдулар ардыларынааҕы [[харамайдар]] (кыыллар) бырааптарын күнэ |
||
* Аан дойдутааҕы [[футбол]] күнэ |
* Аан дойдутааҕы [[футбол]] күнэ |
||
* {{Флагификация|Марий Эл}} ([[Арассыыйа]]) — [[Марийдар| |
* {{Флагификация|Марий Эл}} ([[Арассыыйа]]) — [[Марийдар|Мари]] суругун-бичигин күнэ |
||
* {{Флагификация|Арассыыйа}} — |
* {{Флагификация|Арассыыйа}} — Ис дьыала министиэристибэтин сибээс сулууспата тэриллибит күнэ |
||
* {{Флагификация|Таиланд}} — Конституция күнэ |
* {{Флагификация|Таиланд}} — Конституция күнэ. |
||
== Түбэлтэлэр == |
== Түбэлтэлэр == |
22:28, 9 Ахсынньы 2020 барыл
Ахсынньы 10 диэн Грегориан халандаарыгар сыл 344-с күнэ (ордук хонуктаах сылга 345-c күнэ). Сыл бүтүө 21 күн баар.
Бэлиэ күннэр
- ХНТ — Киһи быраабын күнэ
- Дойдулар ардыларынааҕы харамайдар (кыыллар) бырааптарын күнэ
- Аан дойдутааҕы футбол күнэ
- Марий Эл (Арассыыйа) — Мари суругун-бичигин күнэ
- Арассыыйа — Ис дьыала министиэристибэтин сибээс сулууспата тэриллибит күнэ
- Таиланд — Конституция күнэ.
Түбэлтэлэр
- 1724 — Иркутскайдааҕы епископ III-үс Иннокентий Амма Солобуодатыгар умайбыт таҥара дьиэтин оннугар саҥаны тутарга уураах таһаарбыт.
- 1768 — Британия энциклопедиятын маҥнайгы таһаарыыта бэчээттэммит.
- 1799 — Франция уһун официальнай кээмэйин быһыытынан метры ылыммыт.
- 1901 — Швеция киин куоратыгар Стокһольмҥа бастакы Нобель бириэмийэлэрэ анаммыттар.
- 1930 — «О новом административно-территориальном районировании в Якутской Автономной Социалистической Республике» диэн ЯЦИК уурааҕынан Булуҥ уокуруга ликвидацияламмыт. Ити күҥҥэ «Об организации национальных объединений в районах расселения малых народностей Севера» уурааҕынан национальнай (эбээн, эбэҥки, дулгаан) оройуоннар тэриллибиттэр, ол иһинэн ликвидацияламмыт Булуҥ уокуругун территориятыгар: Анаабыр национальнай (киинэ — Удьаа), Булуҥ национальнай (киинэ — Булуҥ), Эдьигээн национальнай (киинэ — Эдьигээн). Ону кытары Саха сирин арҕаа өттүгэр Бүлүү-Марха национальнай оройуона (киинэ — Чуона өрүһүн төрдүгэр, 1931 сыллаахтан Садын оройуона) уонна соҕуруу өттүгэр Тукулан национальнай оройуона (киинэ — Алдан өрүһүгэр Томмот аттыгар) тэриллибиттэрэ.
- 1930 — РСФСР иһигэр Остяк-Вогул, Ямал-Ненец, Таймыыр (Дулгаан-Ненец), Эбэҥки, Витим-Өлүөхүмэ (Эбэҥки), Чукотка, Коряк уонна Лаамы-Эбээн национальнай уокуруктара тэриллибиттэр. Бу уокуруктарга элбэх сир Саха АССР-тан таһаарыллыбыта, кэлин сорох уокуруктар эһиллибиттэрин кэннэ ол сирдэр ыаллыы сытар эрэгийиэннэр састааптарыгар киирбиттэрэ.
- 1932 — Таиланд конституциялаах монархияҕа кубулуйбут.
- 1948 — ХНТ Генеральнай Ассамблеята Киһи быраабын биирдэһиллибит декларациятын ылыммыт.
- 1951 — "Правда" хаһыакка "Саха литературатын устуоруйатын сөпкө сырдатар туһугар" диэн Семен Борисов ыстытыйата бэчээттэммит. Өксөкүлээх Өлөксөй, Алампа уонна Николай Неустроев туcтарынан "Три якутских просветителя-реалиста" диэн кинигэ ааптара Георгий Башарин устуоруйа фальсификаторынан буруйдаммыта.
- 1984 — ХНТ Генеральнай Ассамблеята Пытка утары конвенцияны билиммит.
- 1996 — Нельсон Мандела Соҕуруу Африка Өрөспүүбүлүкэтин саҥа конституциятыгар илии баттаабыт. Бу дойдуга расалар тэҥ бырааптаммыттар.
- 1997 — Казахстан киин куората Алматыттан Акмолаҕа (Нур-Султаҥҥа) көһөрүллүбүт.
Төрөөбүттэр
- 1805 (сенат уурааҕа суруллубут күнэ) — Василий Федоров - Манчаары Баһылай — бэйэтин киһи быһыытынан дьоһунун көмүскээн номоххо уонна саха устуоруйатыгар киирбит киһи. Маны таһынан кини ырыалара устуоруйаҕа бастакы ааптара биллэр сахалыы уус-уран айымньыларынан билиниллиэхтэрин сөп.
- 1815 — Ада Лавлейс — Англия математига. Чарльз Бэббидж суоттуур массыынатын ойуулаабытынан уонна бастакынан программа суруйбутунан биллэр.
- 1821 — Николай Некрасов — бэйиэт, прозаик, публицист, нуучча литэрэтиирэтин классига.
- 1890 — Ахмад-Заки Валиди-Тоҕан (Валидов) — бэлиитикэ диэйэтэлэ, башкиир омугун босхолонор хамсааһын баһылыга (1917—1920 сс.); публицист; историк, востоковед-тюрколог, бөлөһүөпүйэ дуоктара (1935), профессор, Манчестер университетын бочуоттаах дуоктара (1967).
- 1897 — Максим Аммосов — сэбиэскэй судаарыстыба уонна баартыйа диэйэтэлэ. Саха сирэ өрөспүүбүлүкэ буоларыгар сүҥкэн оруоллаах. Биэс сыл Казахстааҥҥа үлэлээбитэ, өлүөн иннинэ Кыргыстааны салайбыта.
Өлбүттэр
- 1799 — Александр Сергеевич Пушкин — нуучча улуу бэйиэтэ, суруйааччыта, драматуура уонна прозаига. Пушкин өссө нуучча тылын тарҕатааччыта уонна тылы уларыппыт реформатор быһыытынан биллэр.
- 1896 — Альфред Нобель — Швеция учуонайа, инженера, сэрии сэбин оҥорооччута. Динамиты айбытынан уонна Нобель бириэмийэтин олохтообутунан киэҥник биллэр.
- 1917 — Прокопий Сокольников — саха бастакы идэтийбит бырааһа, уопсастыбаннай диэйэтэл, сырдатааччы.
- 1935 — Алексей Пономарев — Мэҥэ-Хаҥалас Мэлдьэхситин олохтооҕо, 128 сааһыгар тиийбит ытык кырдьаҕас.
- 1964 — Павел Кугаевскай — РСФСР уонна Саха АССР оскуолаларын үтүөлээх учуутала.
|