Ахсынньы 10: Барыллар ыккардыларынааҕы ураты

Бикипиэдьийэ диэн сиртэн ылыллыбыт
Ис хоһооно сотторолунна Ис хоһооно эбилиннэ
Otchut (ырытыы | суруйуу)
Көннөрүү туһунан суруллубатах
Otchut (ырытыы | суруйуу)
14 устуруока: 14 устуруока:
* [[1799]] — [[Франция]] ''уһун'' официальнай кээмэйин быһыытынан [[Метр системата|метры]] ылыммыт.
* [[1799]] — [[Франция]] ''уһун'' официальнай кээмэйин быһыытынан [[Метр системата|метры]] ылыммыт.
* [[1901]] — [[Швеция]] киин куоратыгар [[Стокһольм]]ҥа бастакы [[Нобель бириэмийэтэ|Нобель бириэмийэлэрэ]] анаммыттар.
* [[1901]] — [[Швеция]] киин куоратыгар [[Стокһольм]]ҥа бастакы [[Нобель бириэмийэтэ|Нобель бириэмийэлэрэ]] анаммыттар.
* [[1930]] — «О новом административно-территориальном районировании в Якутской Автономной Социалистической Республике» диэн ЯЦИК уурааҕынан Булуҥ уокуруга ликвидацияламмыт. Ити күҥҥэ «Об организации национальных объединений в районах расселения малых народностей Севера» уурааҕынан 5 национальнай (эбээн) оройуоннара тэриллибиттэрэ, ол иһинэн ликвидацияламмыт Булуҥ уокуругун территориятыгар: [[Анаабыр улууһа|Анаабыр национальнай]] (киинэ — Удьаа), [[Булуҥ улууһа|Булуҥ национальнай]] (киинэ — Булуҥ), [[Эдьигээн улууһа|Эдьигээн национальнай]] (киинэ — Эдьигээн). Ону кытары Бүлүү - Марха национальнай оройоуна тэриллибитэ (киинэ — [[Чуона (өрүс)|Чуона өрүһүн]] төрдүгэр).
* [[1930]] — [[РСФСР]] иһигэр [[Ханты уонна Манси автономиялаах уокуруга|Ханты-Манси]], [[Ямал-Ненец автономиялаах уокуруга|Ямал-Ненец]], [[Таймыыр]] ([[Дулгааннар|Дулгаан]]-[[Дьураактар|Ненец]]), [[Эбэҥки автономиялаах уокуруга|Эбэҥки]], Витим-Өлүөхүмэ (Эбэҥки), [[Чукотка автономиялаах уокуруга|Чукотка]], Коряк уонна [[Лаамы-Эбээн национальнай уокурук|Лаамы-Эбээн]] национальнай уокуруктара тэриллибиттэр.
Тукулан национальнай (киинэ — Алдан өрүскэ Томмот аттыгар, бу оройуон састаабар Алдан өрүс уонна салаалара, Төмтөөн өрүс алын тардыыта уонна Амма өрүс үөһээ тардыыта.
* [[1930]] — [[РСФСР]] иһигэр [[Ханты уонна Манси автономиялаах уокуруга|Ханты-Манси]], [[Ямал-Ненец автономиялаах уокуруга|Ямал-Ненец]], [[Таймыыр]] ([[Дулгааннар|Дулгаан]]-[[Дьураактар|Ненец]]), [[Эбэҥки автономиялаах уокуруга|Эбэҥки]], Витим-Өлүөхүмэ (Эбэҥки), [[Чукотка автономиялаах уокуруга|Чукотка]], Коряк уонна [[Лаамы-Эбээн национальнай уокурук|Лаамы-Эбээн]] национальнай уокуруктара тэриллибиттэр. Бу уокуруктарга элбэх сир Саха АССР-тан таһаарыллыбыттара, кэлин сорох уокуруктар эһиллибиттэрин кэннэ ол сирдэр ыаллыы сытар эрэгийиэннэр састааптарыгар киирбиттэрэ.
* [[1932]] — [[Таиланд]] конституциялаах монархияҕа кубулуйбут.
* [[1932]] — [[Таиланд]] конституциялаах монархияҕа кубулуйбут.
* [[1948]] — [[Холбоһуктаах нациялар тэрилтэлэрэ|ХНТ]] Генеральнай Ассамблеята [[Киһи быраабын биирдэһиллибит декларацията|Киһи быраабын биирдэһиллибит декларациятын]] ылыммыт.
* [[1948]] — [[Холбоһуктаах нациялар тэрилтэлэрэ|ХНТ]] Генеральнай Ассамблеята [[Киһи быраабын биирдэһиллибит декларацията|Киһи быраабын биирдэһиллибит декларациятын]] ылыммыт.

03:19, 9 Ахсынньы 2020 барыл

Ахсынньы 10 диэн Грегориан халандаарыгар сыл 344-с күнэ (ордук хонуктаах сылга 345-c күнэ). Сыл бүтүө 21 күн баар.

Бэлиэ күннэр

Түбэлтэлэр

  • 1724 — Иркутскайдааҕы епископ III-үс Иннокентий Амма-Солобуодатыгар умайбыт таҥара дьиэтин оннугар саҥаны тутарга уураах таһаарбыт.
  • 1768 — Британия энциклопедиятын маҥнайгы таһаарыыта бэчээттэммит.
  • 1799 — Франция уһун официальнай кээмэйин быһыытынан метры ылыммыт.
  • 1901Швеция киин куоратыгар Стокһольмҥа бастакы Нобель бириэмийэлэрэ анаммыттар.
  • 1930 — «О новом административно-территориальном районировании в Якутской Автономной Социалистической Республике» диэн ЯЦИК уурааҕынан Булуҥ уокуруга ликвидацияламмыт. Ити күҥҥэ «Об организации национальных объединений в районах расселения малых народностей Севера» уурааҕынан 5 национальнай (эбээн) оройуоннара тэриллибиттэрэ, ол иһинэн ликвидацияламмыт Булуҥ уокуругун территориятыгар: Анаабыр национальнай (киинэ — Удьаа), Булуҥ национальнай (киинэ — Булуҥ), Эдьигээн национальнай (киинэ — Эдьигээн). Ону кытары Бүлүү - Марха национальнай оройоуна тэриллибитэ (киинэ — Чуона өрүһүн төрдүгэр).

Тукулан национальнай (киинэ — Алдан өрүскэ Томмот аттыгар, бу оройуон састаабар Алдан өрүс уонна салаалара, Төмтөөн өрүс алын тардыыта уонна Амма өрүс үөһээ тардыыта.

Төрөөбүттэр

  • 1805 (сенат уурааҕа суруллубут күнэ) — Василий Федоров - Манчаары Баһылай — бэйэтин киһи быһыытынан дьоһунун көмүскээн номоххо уонна саха устуоруйатыгар киирбит киһи. Маны таһынан кини ырыалара устуоруйаҕа бастакы ааптара биллэр сахалыы уус-уран айымньыларынан билиниллиэхтэрин сөп.
  • 1815 — Ада Лавлейс — Англия математига. Чарльз Бэббидж суоттуур массыынатын ойуулаабытынан уонна бастакынан программа суруйбутунан биллэр.
  • 1821 — Николай Некрасов — бэйиэт, прозаик, публицист, нуучча литэрэтиирэтин классига.
  • 1890 — Ахмад-Заки Валиди-Тоҕан (Валидов) — бэлиитикэ диэйэтэлэ, башкиир омугун босхолонор хамсааһын баһылыга (1917—1920 сс.); публицист; историк, востоковед-тюрколог, бөлөһүөпүйэ дуоктара (1935), профессор, Манчестер университетын бочуоттаах дуоктара (1967).
  • 1897 — Максим Аммосов — сэбиэскэй судаарыстыба уонна баартыйа диэйэтэлэ. Саха сирэ өрөспүүбүлүкэ буоларыгар сүҥкэн оруоллаах. Биэс сыл Казахстааҥҥа үлэлээбитэ, өлүөн иннинэ Кыргыстааны салайбыта.

Өлбүттэр