Балаҕан ыйын 1: Барыллар ыккардыларынааҕы ураты
Ис хоһооно сотторолунна Ис хоһооно эбилиннэ
| 14 устуруока: | 14 устуруока: | ||
== Төрөөбүттэр == |
== Төрөөбүттэр == |
||
* [[1923]] — [[Николаев Семен Иванович (Сомоҕотто)|Семен Николаев - Сомоҕотто]] (29.10.2004 өлб.) — |
* [[1923]] — [[Николаев Семен Иванович (Сомоҕотто)|Семен Николаев - Сомоҕотто]] (29.10.2004 өлб.) — устуоруйа билимин хандьыдаата, этнография эйгэтигэр сахалартан бастакы үрдүк үөрэхтээх чинчийээччи, сүүстэн тахса үлэ ааптара. |
||
* [[1930]] — [[Оконешников Егор Иннокентьевич|Егор Оконешников]] — норуот үөрэҕириитин туйгуна, филология билимин хандьыдаата, терминограф. |
* [[1930]] — [[Оконешников Егор Иннокентьевич|Егор Оконешников]] — норуот үөрэҕириитин туйгуна, филология билимин хандьыдаата, терминограф. |
||
* [[1941]] — [[Аралбай, Кадим Абдулгалимович|Кадим Аралбай]] — [[Башкортостан]] |
* [[1941]] — [[Аралбай, Кадим Абдулгалимович|Кадим Аралбай]] — [[Башкортостан]] норуодунай бэйиэтэ. |
||
* [[1949]] — [[Аммосов Иннокентий Николаевич|Иннокентий Аммосов]] — 2002—2008 сс. [[Чурапчы улууһа|Чурапчы улууhун]] баhылыга, [[СӨ норуотун хаһаайыстыбатын үтүөлээх үлэһитэ]], Чурапчы улууһун ытык олохтооҕо. |
* [[1949]] — [[Аммосов Иннокентий Николаевич|Иннокентий Аммосов]] — 2002—2008 сс. [[Чурапчы улууһа|Чурапчы улууhун]] баhылыга, [[СӨ норуотун хаһаайыстыбатын үтүөлээх үлэһитэ]], Чурапчы улууһун ытык олохтооҕо. |
||
* [[1950]] — [[Алекперов Вагит Юсуфович|Вагит Алекперов]] — «Лукойл» ньиэп хампаанньатын бэрэсидьиэнэ уонна кыттыгас бас билээччитэ. |
* [[1950]] — [[Алекперов Вагит Юсуфович|Вагит Алекперов]] — «Лукойл» ньиэп хампаанньатын бэрэсидьиэнэ уонна кыттыгас бас билээччитэ. |
||
* [[1952]] — [[Харлампьева Наталья|Наталья Харлампьева]] — саха норуодунай бэйиэтэ, [[Саха сирин суруйааччыларын сойууһа|Саха Сирин суруйааччыларын сойууһун]] бэрэссэдээтэлэ, |
* [[1952]] — [[Харлампьева Наталья|Наталья Харлампьева]] — саха норуодунай бэйиэтэ, [[Саха сирин суруйааччыларын сойууһа|Саха Сирин суруйааччыларын сойууһун]] бэрэссэдээтэлэ, Арассыыйа суруйааччыларын Сойууһун чилиэнэ. |
||
* [[1959]] — [[Махаров Александр Егорович|Александр Махаров]] — геодезист, сири олохтооччу. |
* [[1959]] — [[Махаров Александр Егорович|Александр Махаров]] — геодезист, сири олохтооччу. |
||
* [[1983]] — [[Николаев Любомир Владимирович|Любомир Николаев]] — мадьыны, [[Дыгын оонньуулара|Дыгын оонньууларын]] |
* [[1983]] — [[Николаев Любомир Владимирович|Любомир Николаев]] — мадьыны, [[Дыгын оонньуулара|Дыгын оонньууларын]] чөмпүйүөнэ (2013). |
||
== Өлбүттэр == |
== Өлбүттэр == |
||
00:30, 31 Атырдьах ыйын 2020 барыл
Балаҕан ыйын 1 диэн Грегориан халандаарыгар сыл 244-с күнэ (ордук хонуктаах сылга 245-c күнэ). Сыл бүтүө 121 күн баар.
Бэлиэ күннэр
Түбэлтэлэр
- 1720 — Сибиир норуоттарыгар христианскай итэҕэли ылыммыт дьон үс сыл устата бары түһээнтэн босхолоноллорун туһунан уураах тахсыбыт. Босхо кыһыл көмүс сүрэх, чаанньык, алтан иһит, “ырбаахыта тиктиҥ” диэн холуста, таҥара мэтириэтэ (икона) бэриллэрэ. Саха киһитэ маннык чэпчэтиини сүрдээх өйдөөхтүк туһаммыта: маҥнай оҕолорун биир-биир сүрэхтиир, онтон – кэргэнин, тиһэҕэр – бэйэтин. Түмүгэр сүүрбэччэ сыл дьаһаахтан босхолоноллоро.
- 1759 — Коллежскай асессор Михаил Лебедев Саха сирин бойобуодатынан анаммыт. Кини бу солоҕо 1761 сыл сэтинньи 30 күнүгэр дылы сулууспалаабыта.
- 1870 — Седан кыргыһыытыгар Пруссия Францияны быһаарыылаахтык кыайбыт. Бу кыайыы Германия судаарыстыбалара холбоһоллоругар улахан суолталаах этэ.
- 1923 — Дьоппуоҥҥа Улахан Канто сирин хамсааһыныгар Токио уонна Иокогама урусхалламмыттар, 105 000 киһи өлбүт. Дьоппуоннар истэригэр бу алдьархай европалыы сиэринэн-майгынан, демократиянан аһара үлүһүйүү сэтигэр буолбут диэн санаа олохсуйбут.
- 1939 — Германия Польшаҕа саба түспүт, Аан дойду иккис сэриитэ саҕаламмыт.
- 1952 — Пулитцер бириэмийэтин ылбыт Эрнест Хемингуэй романа «Оҕонньор уонна байҕал» тахсыбыт.
- 1969 — Ливияҕа полковник Муаммар Каддафи былааһы ылбыт. Кини бу дойдуну 42 сыл тухары салайбыта, түмүгэр 2011 сыллаахха Ливияҕа гражданскай сэрии саҕаламмыта.
- 1991 — Узбекистан тутулуга суоҕун биллэрбит.
Төрөөбүттэр
- 1923 — Семен Николаев - Сомоҕотто (29.10.2004 өлб.) — устуоруйа билимин хандьыдаата, этнография эйгэтигэр сахалартан бастакы үрдүк үөрэхтээх чинчийээччи, сүүстэн тахса үлэ ааптара.
- 1930 — Егор Оконешников — норуот үөрэҕириитин туйгуна, филология билимин хандьыдаата, терминограф.
- 1941 — Кадим Аралбай — Башкортостан норуодунай бэйиэтэ.
- 1949 — Иннокентий Аммосов — 2002—2008 сс. Чурапчы улууhун баhылыга, СӨ норуотун хаһаайыстыбатын үтүөлээх үлэһитэ, Чурапчы улууһун ытык олохтооҕо.
- 1950 — Вагит Алекперов — «Лукойл» ньиэп хампаанньатын бэрэсидьиэнэ уонна кыттыгас бас билээччитэ.
- 1952 — Наталья Харлампьева — саха норуодунай бэйиэтэ, Саха Сирин суруйааччыларын сойууһун бэрэссэдээтэлэ, Арассыыйа суруйааччыларын Сойууһун чилиэнэ.
- 1959 — Александр Махаров — геодезист, сири олохтооччу.
- 1983 — Любомир Николаев — мадьыны, Дыгын оонньууларын чөмпүйүөнэ (2013).
Өлбүттэр
- 1557 — Жак Картье — билиҥҥи Канада сирин Францияҕа бас билиннэрбит француз чинчийээччитэ.
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||