Дьыл: Барыллар ыккардыларынааҕы ураты
Көннөрүү туһунан суруллубатах Тиэк: Мобиилаттан уларытыы |
Көннөрүү туһунан суруллубатах Тиэк: Мобиилаттан уларытыы |
||
27 устуруока: | 27 устуруока: | ||
[[Категория:Күн-дьыл]] |
[[Категория:Күн-дьыл]] |
||
[[Категория:Кэм]] |
[[Категория:Кэм]] |
||
Эбэ мууha устуутуттан аныгыскы эбэ мууhа устуутугар дылы кэми дьыл дэнэр |
Эбэ мууha устуутуттан аныгыскы эбэ мууhа устуутугар дылы кэми дьыл дэнэр. |
||
Уваровскай "Ахтыыларга суруйар: "Дьыл бу кэмигэр самыыр ол дойдуга уон ордуга биэстии-алталыы тууннээх куннэ ахсаабакка туhэр" Дьыл ейдебул кыhынны эрэ кэмнэ сыhыаннаах буолбата5а ити этииттэн да кестер. |
|||
Аны былыргы ырыаны керуе5ун:"Бу хайа кэм эбитэй диэн |
|||
ейдеен кердехпунэ- |
|||
Муус устар эбэккэйим эбит! |
|||
Эргэ дьыл эстибит- |
|||
Сана Дьыл салаллыбыт эбит |
|||
До5оттоор!" |
|||
Эбэ мууhа устуута, айыл5а уhуктуута космическай кестуу буолла5а. Дьэ, ол кэмнэргэ, эбэ мууhа устуута, халлаанна кестер ыйы саха дьин бастакы ыйа - "Муус устар ыйа" уэскээтэ дииллэрэ. Билинни кэмнэ эбэ мууha хаhан устарый? Май ыйга. Оччотугар, саха дьин бастакы ыйа - Муус устар ыйа май ыйга (сеп тубэhэр дьыл кэмигэр) сэп тубэсиhиэхтээх. |
|||
Аны Худяков (Бичик 2002с. 35 стр. алгыыhыт тылын еhун суhэн ылбытын аа5ыа5ын эрэ: " Дьыл ыпсыытыгар, ый санатыгар кун утуетугэр урун туна5ынан ибир ыhыа5ынан ыhабын". Уэhээ этиллэр тыллартан маннык ситим баара кестер: Муус устар - эргэ дьыл эстэр - Дьыл ыпсыыта - Сана Дьыл - Ыhыах. |
|||
Ессе биир тугэн; ааспыт уйэ 80-с сылларыгар дылы "Эбэ ирэр - илийэр, хаатын толорор кэмнэрэ" диэн ааттаан алаадьы тутан уескэ киирэн тугу эрэ ботугуруур - сипсийэр эмээхситтэр баар буолаллара. Санаан кердеххе, дьэ ол "эбэ хаатын толорон ере анньан тахсан" Сана Дьыл уескуур буолуон эмиэ сеп. |
22:23, 10 Олунньу 2014 барыл
Дьыл — 1) сыл; 2) дьыл-күн — бириэмэ, кэм; холобур: дьыл кэмэ — сыл кыһынҥы, сайыҥҥы, күһүҥҥү, сааскы кэмнэрэ[1].
Сылы икки дьылга — кыһыҥҥа уонна сайыҥҥа - араараллар.
Сайын өттө муус устар 14 күнүттэн алтынньы 14 күнүгэр дылы барар, кыһын өттө алтынньы 14 күнүттэн муус устар 14 күнүгэр диэри салҕанар.
Эбэтэр сылы түөрт дьылга араарыы эмиэ баар: саас, сайын, күһүн уонна кыһын.
Саас — кулун тутар 21 күнүттэн ыам ыйын 22 күнүгэр дылы.
Сайын — ыам ыйын 21 күнүттэн атырдьах ыйын 20 күнүгэр диэри.
Күһүн — атырдьах ыйын 20 күнүттэн алтынньы 14 күнүгэр диэри.
Кыһын — алтынньы 14 күнүттэн кулун тутар 21 күнүгэр диэри[2].
Өссө маны көр
Быһаарыылар
- ↑ География Якутии: учеб. для 9-го кл. сред. шк./ И. И. Жирков [и др.]. — Якутск: «Бичик», 2004. — 300, [1] с.: ил, карты; 20 см. — ISBN 5-7696-1049-2
- ↑ Ыал Бии Билиитэ. Хомуйан оҥордулар Тумусов Ф. С. — Дьокуускай: «Кудук», 2001. — ISBN 57863-0180-X
Бу айылҕаҕа сыһыаннаах сиппэтэх ыстатыйа. Көннөрөн уонна эбэн көмөлөһүөххүн сөп. |
Эбэ мууha устуутуттан аныгыскы эбэ мууhа устуутугар дылы кэми дьыл дэнэр. Уваровскай "Ахтыыларга суруйар: "Дьыл бу кэмигэр самыыр ол дойдуга уон ордуга биэстии-алталыы тууннээх куннэ ахсаабакка туhэр" Дьыл ейдебул кыhынны эрэ кэмнэ сыhыаннаах буолбата5а ити этииттэн да кестер. Аны былыргы ырыаны керуе5ун:"Бу хайа кэм эбитэй диэн
ейдеен кердехпунэ- Муус устар эбэккэйим эбит! Эргэ дьыл эстибит- Сана Дьыл салаллыбыт эбит До5оттоор!"
Эбэ мууhа устуута, айыл5а уhуктуута космическай кестуу буолла5а. Дьэ, ол кэмнэргэ, эбэ мууhа устуута, халлаанна кестер ыйы саха дьин бастакы ыйа - "Муус устар ыйа" уэскээтэ дииллэрэ. Билинни кэмнэ эбэ мууha хаhан устарый? Май ыйга. Оччотугар, саха дьин бастакы ыйа - Муус устар ыйа май ыйга (сеп тубэhэр дьыл кэмигэр) сэп тубэсиhиэхтээх. Аны Худяков (Бичик 2002с. 35 стр. алгыыhыт тылын еhун суhэн ылбытын аа5ыа5ын эрэ: " Дьыл ыпсыытыгар, ый санатыгар кун утуетугэр урун туна5ынан ибир ыhыа5ынан ыhабын". Уэhээ этиллэр тыллартан маннык ситим баара кестер: Муус устар - эргэ дьыл эстэр - Дьыл ыпсыыта - Сана Дьыл - Ыhыах. Ессе биир тугэн; ааспыт уйэ 80-с сылларыгар дылы "Эбэ ирэр - илийэр, хаатын толорор кэмнэрэ" диэн ааттаан алаадьы тутан уескэ киирэн тугу эрэ ботугуруур - сипсийэр эмээхситтэр баар буолаллара. Санаан кердеххе, дьэ ол "эбэ хаатын толорон ере анньан тахсан" Сана Дьыл уескуур буолуон эмиэ сеп.