Зверев Сергей Афанасьевич: Барыллар ыккардыларынааҕы ураты

Бикипиэдьийэ диэн сиртэн ылыллыбыт
Интерактивная навигация по истории
← Иннинээҕи уларытыыгаКэннинээҕи уларытыыга →
Ис хоһооно сотторолунна Ис хоһооно эбилиннэ
КөрөнБиики тиэкис
Ардах18 (ырытыы | суруйуу)
14 683 уларытыы
[хаартыска угулунна, эбии
Ардах18 (ырытыы | суруйуу)
14 683 уларытыы
кКөннөрүү туһунан суруллубатах
16 устуруока: 16 устуруока:
* Федорова-Зверева Федора Ивановна — үһүс кэргэнэ<ref name="ilin"></ref>.
* Федорова-Зверева Федора Ивановна — үһүс кэргэнэ<ref name="ilin"></ref>.
Үһүс кэргэниттэн оҕолоругар өбүгэлэрин аатын биэрбит: Сиэнэкэ, Төгүл, Күөгэйээни, Туйаарыма<ref name="ilin"></ref>.
Үһүс кэргэниттэн оҕолоругар өбүгэлэрин аатын биэрбит: Сиэнэкэ, Төгүл, Күөгэйээни, Туйаарыма<ref name="ilin"></ref>.
* Зверев Дмитрий Сергеевич (11.06.1939—08.09.2012) — уола, Саха Өрөспүүбүлүкэтин үтүөлээх үлэһитэ, Саха Өрөспүүбүлүкэтин суруйааччыларын Сойууһун чилиэнэ, прозаик-публицист.
* [[Зверев Дмитрий Сергеевич]] (11.06.1939—08.09.2012) — уола, Саха Өрөспүүбүлүкэтин үтүөлээх үлэһитэ, Саха Өрөспүүбүлүкэтин суруйааччыларын Сойууһун чилиэнэ, прозаик-публицист.




112 устуруока: 112 устуруока:
[[Категория:1900 сыллаахха төрөөбүттэр]]
[[Категория:1900 сыллаахха төрөөбүттэр]]
[[Категория:От ыйын 6 күнүгэр төрөөбүттэр]]
[[Категория:От ыйын 6 күнүгэр төрөөбүттэр]]
[[Категория:Сунтаарга төрөөбүттэр]]
[[Категория:Сунтаар улууһугар төрөөбүттэр]]
[[Категория:1973 сыллаахха өлбүттэр]]
[[Категория:1973 сыллаахха өлбүттэр]]
[[Категория:Кулун тутар 7 күнүгэр өлбүттэр]]
[[Категория:Кулун тутар 7 күнүгэр өлбүттэр]]

07:46, 22 Муус устар 2013 барыл

Зверев Сергей Афанасьевич — Кыыл Уола

Сергей Афанасьевич Зверев — Кыыл Уола (06.07.1900—07.03.1973) — олоҥхоһут, ССРС суруйааччыларын Сойууһун чилиэнэ (1939).

Олоҕун олуктара

1900 сыл эргэ истиилинэн бэс ыйын 25 күнүгэр, саҥанан от ыйын 6 күнүгэр Бүлүү уокуругун Сунтаар улууһугар Түбэ нэһилиэккэ төрөөбүт[1]. Оҕо эрдэҕиттэн норуот уус-уран айымньытыгар уһуйуллан, сүгүрүйэн улааппыта. Айылҕаттан бэриллибит дьоҕура сайдарыгар остуоруйаһыт Дьаакып Ырдьан улахан сабыдыаллаах эбит. Хамначчыттабыт, Бодойбо бириискэлэригэр оробуочайдаабыт, Кэмпэндээйи тууһун собуотугар болуотунньуктаабыт. Кэлин колхуос бэрэссэдээтэлэ, Ньурбатааҕы тыйаатыр артыыһа буола сылдьыбыт.

Дьиэ кэргэнэ, аймахтара

  • Антон Дьапта — эһэтэ, аатырбыт олоҥхоһут[1].
  • Афанасий Антонов — аҕата, Бүлүү уокуругар биллибит олоҥхоһут, мас ууһа, көмүс ууһа[1].
  • Хара Мотуруона — ийэтэ, остуоруйа кэпсиирин, олоҥхолуурун сөбүлүүр эбит[1].

Үстэ[1] кэргэннэнэ сылдьыбыт (бастакы кэргэнэ төрүү сытан өлбүт), 14 о5оломмут.

  • Анастасия Потаповна — иккис кэргэнэ.
  • Федорова-Зверева Федора Ивановна — үһүс кэргэнэ[1].

Үһүс кэргэниттэн оҕолоругар өбүгэлэрин аатын биэрбит: Сиэнэкэ, Төгүл, Күөгэйээни, Туйаарыма[1].

  • Зверев Дмитрий Сергеевич (11.06.1939—08.09.2012) — уола, Саха Өрөспүүбүлүкэтин үтүөлээх үлэһитэ, Саха Өрөспүүбүлүкэтин суруйааччыларын Сойууһун чилиэнэ, прозаик-публицист.


Айар үлэтэ

Зверев Сергей Афанасьевич — Кыыл Уола

«Мин сүрэҕим» диэн тэттик айымньытыгар олус бэргэнник бэйэтин ырыаhыт, тойуксут быhыытынан аналын уобарастаан эппитэ[2]:

«

Суой, доҕоттоор,
Сэбирдэх күндү күөмэйдээҕэ.
Олохпут уйгулаах үүнүүтүн
Оччугуй ырыаhыта кимий диэтэргит, —
Ол мин сүрэҕим этэ.
Кини —
Кэрэ кэмҥэ үөрэн,
Кэлэр кэскилгэ көҕүйэн,
Көҥдөй агдам иhиттэн
Күөгү көмүс күөмэйбинэн
Көтөн-дайан тахсан,
Чыычаах буолан тырыбынаата,
Ымыы буолан ыллаабыта,
Улуу Ленин партиятын уруйдаабыта,
Ийэ сири,
Иллээх сэбиэскэй кэргэни эҕэрдэлээбитэ,
Алгыстаах олоҕу,
Аан дойду кэскилин айхаллаабыта.

»
Норуот үҥкүүтүн маастара

Сергей Зверев саха үҥкүүтүн культуратын төрүттээччитэ, саха былыргы умнуллан эрэр ритуальнай үҥкүүлэрин yйэтиппит ураты үтүөлээх. 30-н тахса, саха норуотун үҥкүүтүгэр үтүө холобур буолбут, үҥкүүнү айбыт: «Алгыс», «Ситим», «Сэлбэрээскэ», «Хотой», «Кымыс үрдэ» о. д. а. Итини тэҥэ ССРС норуоттарын үҥкүүлэрин туруорбута.
Биир бастыҥ үҥкүүтэ — «Оһуордар».
Зверев үҥкүүлэрэ норуот культуратыгар олоҕуран айыллыбыттара. Саха үҥкүүтүгэр «таҥалай үктээн хаамыы», «үөһээ айыыларга сүгүрүйүү», «туос иhит ойуута», «дэйбиирдээх хаамыы», «күөттэhии», «быа быластааhын», «балталаhыы», «уруйдааhын», «тобук холбоон ойуу» курдук сэдэх хамсаныылары, «сүгүрүйүү» араас көрүҥнэрин айан саха норуотун культуратыгар хаалларбыта[1].

Россия улахан сценаларыгар кыттыыта
  • Государственнай академическай Улахан театр (1947)
  • VI Бүтүн Аан дойдутааҕы эдэр ыччат уонна студеннар фестивальларын культурнай программата (Москва, 1957)
  • Саха АССР культуратын уонна искусствотын Күннэрэ (Москва, 1957, 1965)
  • «Сияние Севера», улахан театрализованнай көрдөрүү (Москва, 1960)
  • Түмсүү Кремлевскай Дыбарыаһа (Москва, 1965)

Айымньылара

Олоҥхолоро
  • «Куллустай Бэргэн»
  • «Кулун кугас аттаах Куллустай Бэргэн»
Поэмалара
  • «Оргуhуохтаах кыыс»
  • «Айхал эйиэхэ, аар тайҕа!»
  • «Уот Кудулу»
  • «Мин сүрэҕим»
  • «Улуу Москуба туhунан тойук»
  • «Суоһалдьыйа Толбонноох»
Тойуктара
  • «Улуу Москуба туһунан тойук»
  • Бэлиэлээх тиһик бэлиэтэ

«Хара саһыл», трагедия

  • «Мэҥэлэр болуоттара»
  • «Барааччы ырыата»
  • «Аҕа алгыһа»
  • «Эбэ алгыhа»
  • «Кыайыахпыт»
  • «Уотунан тыыммыт уоттан умсуо»
Опера-балет

«Суоһалдьыйа Толбонноох» (1959)

Библиография

  • Мин сүрэҕим. — Дьокуускай кн. Изд-та, 1953. — 60 с.
  • «Айхал эйиэхэ, аар тайҕа» \ С. А. Зверев, Г. М. Васильев. — Дьокуускай: Кинигэ изд-та, 1958. — 48 с.
  • Икки үйэ. — Дьокуускай кинигэ изд-та, 1964. — 103 с.
  • Аман өс. — Дьокуускай: кинигэ изд-та, 1971. — 294 с.
  • Күрүлэс күргүөм күннэргэ; Культура дьиэлэригэр, фольклорнай коллективтарга көмө \ Хомуйда В. В. Илларионов, Л. Ф. Рожина. — Бэрдьигэстээх. 1992. — 39 с.
  • Улуу Москуба туһунан тойук; поэма \ Хомуйан онордо Д. С. Зверев. Художник Н.Игнатьев. — Дьокуускай, 1999. — 74 с.

Аатын үйэтитии

  • Сунтаар сэлиэнньэтин уулуссатыгар Сергей Зверев аата иҥэриллибит[3] (1998)

Наҕараадалара уонна ытык ааттара

  • РСФСР культуратын үтүөлээх үлэһитэ[4]
  • Саха АССР искусствотын үтүөлээх диэйэтэлэ[5]
  • «Үлэ Кыһыл Знамята» уордьан[6]

Быһаарыылар

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 1,7 Исторический, культурологический журнал «Илин», № 2(21) — 2000:Его называли «Посланник небес»…
  2. ↑ Национальная библиотека Республики Саха (Якутия):Илларионов В. В.:Сергей Зверев айар үлэтин олуктара
  3. ↑ Сунтаар нэһилиэгин салалтатын 1998 сыл алтынньы 5 күнүнээҕи 164 №-дээх «Уулусса аатын уларытыы туһунан» Дьаһайыыта // Сунтаар сулуhа. — 1998. — Алтынньы 20 к.»
  4. ↑ Указ Президиума Верховного Совета РСФСР // Соц. Якутия. — 1968. — 1 мая
  5. ↑ Указ Президиума Верховного Совета Якутской АССР // Соц. Якутия. — 1951. — 29 дек.
  6. ↑ Указ Президиума Верховного Совета СССР // Соц. Якутия. — 1971. — 2 сент.

Кини туһунан

  • Айыылартан айдарыылаах: С. А. Зверев Кыыл Уолун туһунан ахтыылар\Хомуйан оҥордо В. В. Илларионов. — Дьокуускай: Бичик, 2000 — 188 с.
  • Бугаев Н. И. Зверев Д. С. К вопросу о национальной специфике якутского поэтического творчества: На примере произведений С. А. Зверева-Кыыл Уола \инст. гуманитарных исследований РС(Я). — Якутск. 1999. — 33 с.

Сигэлэр

Төрдө — «https://sah.wikipedia.org/w/index.php?title=Зверев_Сергей_Афанасьевич&oldid=290119»