Ааҥылыйа

Ааҥылыйа (ааҥ. England) — Улуу Британия холбоһуктаах чааһа. Ааҥылыйа Улуу Британия соҕуруу чааһыгар турар. Соҕуруу өттүттэн — Ла-Манш, илин өттүттэн — Хотугу байҕал. Киин куората — Лондон.

Устуоруйа

Былыргы кэмҥэ аныгы Ааҥылыйа сирэ бриттар диэн племянан олохтоммут этэ. 55 сыллаахха Цезарь Ааҥылыйа сирин сэриилээбитэ. Риим импиэрийэ састаабыгар V үйэҕэ дылы сылдьыбыта.

V—XI үйэлэргэ германнар бриттары Уэльска уонна соҕуруу Шотландияҕа көһөрбүттэрэ. Германнар аныгы Ааҥылыйа сирдэригэр араас хоруоллуктары оҥорбуттара. Бары сэттэ хоруоллугу викингтар эрэ холбообуттара, ол кэмтэн «Британия баһылыга» диэн должность баар буолбута.

Устуоруйуктар санааларынан бастакы Ааҥылыйа харабыллара 1066 сылтан эрэ саҥалаллар. Нормааннар кэлбиттэрин кэннэ.

XIII үйэ бүтүүтүгэр, Уэльс сирдэри толору сэриилээн ылбыттара. Елизавета I кэнниттэн Иаков I Шотландия династияттан хоруоллуу кэлбитэ. Ол иһин Шотландия уонна Ааҥылыйа холбоспуттара. Ол кэмҥэ Улуу Британия хоруоллуга тэриллибитэ.

Киэгирээпийэ

Ааҥылыйа ландшааба үксүн көҥө уонна наһаа уһун буотах сыырдаах. Хотугу диэки быдан хайалаах буолар.

Климата үксүн байҕал.

Олохтоохторо

Ааҥылыйа олохтоохторун ахсааннара — 56 489 800 киһи. Үксүн ааҥллар.

Быһаарыылар