Хрома
Хрома өрүс — Саха сирин хотугулуу-илин өттүгэр устар өрүс (үрэх).
Уһуна 711 км (сорох сиргэ 685 км дэнэр), тардыытын иэнэ 19700 км². Полоуснай томторооттон (Полоусный кряж) түһэр Тэмтэкэн (?) уонна Немалак (?) Араҥас диэн үрэхтэр силбэһиилэриттэн үөскүүр, Дьааҥы - Индигир намталынан устар уонна Илин Сибиирдээҕи байҕал Хрома тамаҕар (Хромская губа) түһэр.
Тардыытыгар 1333 км² уопсай иэннээх 8000 күөл баар, олортон ордук бөдөҥнөрө: Солунтах, Уһун-Уулах-Түбэтэ, Туоран-Күөл, Сүүрүктээх, Холоруктаах. Балаҕан ыйыттан бэс ыйыгар диэри мууһунан бүрүллэр. Курдат тоҥор.
Хаҥастан икки бөдөҥ салаалаах Тэҥкэли (119 км.) уонна Үрүҥ Уулаах (314 км.)
Кэрэхсэбиллээх чахчылар[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
2009 сыллаахха Аллайыаха улууһугар ууттан 9 миэтэрэ үрдүккэ кытыл үөһээ өттүттэн 2 миэтэрэ кэриҥэ аллара араҥаҕа 6-7 ыйыгар өлбүт Хрома сэлиичээнэ (нууч. хромский мамонтенок) көстүбүтэ. Уһуна 158,5 см, арҕаһынан үрдүгэ — 60 см, ыйааһына — 100 кг кэриҥэ)[1][2].
- Атырдьах ыйын 29 (уруккуннан а.ы. 19) — Дьокуускайдааҕы Бирикээс дьиэтэ Терентий Алексеев диэн сулууспалаахха (служилому человеку) Хрома үрэххэ дьаһаах тутар кыстык (симиэбийэ), остуруок тутар уонна олохтоохтортон дьаһаах хомуйар туһунан сорудах өйдөбүнньүк (нууч. наказная память) суруйбут[3].
Ылыллыбыт сирэ[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
Якутская АССР, словарь-справочник, Якутск, 1980 г.
Быһаарыылар[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
- ↑ Всё о мамонтах(нууч.)(суох сигэ — история). Тургутулунна 18 Муус устар 2019.
- ↑ Учёные завершили полную расшифровку генома якутского мамонта(нууч.)(суох сигэ — история). Тургутулунна 18 Муус устар 2019.
- ↑ РГАДА, Ф. 1177. Якутская приказная изба. Д.949, л. 57-68 (А.А. Калашников История Якутии в фондах федеральных архивов России, справочник. — второе, дополненное. — Якутск: Медиа-холдинг "Якутия", 2012. — С. 206. — 328 с. — 500 экз.)