Халыып:Бу күн:07-29

Бэлиэ күннэр

• Баабыр аан дойдутааҕы күнэ (ааҥл. International Tiger Day) — баабыры харыстыырга болҕомто тардар күн. 2010 сыллаахха Петербурга буолбут "Тигриный саммит" диэн ааттаммыт аан дойдутааҕы таһымнаах мунньахха олохтоммута.
• Молдавия Молдавия — Конституция күнэ.
• Румыния Румыния — Өрөгөй ырыатын күнэ.

Түбэлтэлэр

• 1836 — Парижка Триумф аркатын үөрүүлээхтик аспыттар. Бу арканы 1806 сыллаахха Наполеон кыайыыларын уруйдаан тутан саҕалаабыттар эрээри, 20 сылынан биирдэ бүтэрбиттэр.
• 1942 — Суворов уордьана олохтоммут. Сэрии кэмигэр сатабылларын көрдөрбүт генералларга уонна эписиэрдэргэ биэрэллэрэ.
• 1954 — Джон Р. Р. Толкин «Властелин колец» бастакы чааһын бэчээккэ таһаарбыт.
• 1958 — Сэбиэскэй Сойуус Сир бастакы спутнигын орбитаҕа таһаарбытын кэннэ эһиилигэр АХШ-га Национальнай Аэронавтикаҕа уонна Космоска Администрация (НАСА) тэриллибит.
• 1978 — суруйааччы Сэмэн Данилов бу күн бэйэтин күннүгэр суруйбут бэлиэтээһиниттэн: «... Бурятияттан өлөн-быстан кэлэн олоробун. Омугун уратытын сүтэрэн бүтэн эрэр дьон аймаҕы илэ көрөн, санаам айманан, сүрэҕим сүһүрэн кэллим. Бүрээттэр бэйэлэрэ итини улаханы сүтэрэн эрэр курдук санамматтар быһыылаах. Истэрэ — тот, дьоннуу дьиэлээхтэр-уоттаахтар, санныларыгар дьоннуу таҥастаахтар. Онтон ордук кинилэргэ туох да наадата суох. Алдьархайа ити баар. Аччыгыйдар алдьархайбыт...».
• 1981 — Лондоҥҥа принц Чарльз уонна леди Диана уруулара буолбут. Уруу сиэрин-туомун телетрансляциятын аан дойду үрдүнэн 700 мөлүйүөнтэн тахса киһи көрбүт.
• 1985 — Михаил Горбачёв Сэбиэскэй Сойуус ядернай дэлби тэптэриини барытын тохтоторун туһунан биллэрбит. Мораторий 1986 сыл тохсунньу 1 күнүгэр диэри биллэриллибит.
• 2009 — Дьокуускайга ЮНЕСКО уонна Түмэллэр аан дойдутааҕы сэбиэттэрэ (ИКОМ) өйөбүллэринэн ыытыллыбыт «Хотугу эргимтэ цивилизацията аан дойду түмэллэригэр: бэҕэһээ, бүгүн, сарсын» диэн норуоттар ыккардыларынааҕы кэмпириэнсийэ саҕаламмыт. Манна араас аан дойду түмэллэригэр харалла сытар Саха сирин омуктарын култууратыгар сыһыаннаах экспонааттар каталогтара тахсар буолуоҕа диэн этиллибит.

Төрөөбүттэр

• 1817 — Иван Айвазовскай (1900 өлб.), нуучча маринист худуоһунньуга.
• 1888 — Владимир Зворыкин (1982 өлб.), нуучча инженерэ, телевидениены айааччылартан биирдэстэрэ. Муром куорат атыыһытын уола. Аан дойду бастакы сэриитигэр сибээскэ сулууспалаабыта. Өрөбөлүүссүйэ кэнниттэн Сибииргэ үрүҥнэр баһылаан олордохторуна онно араадьыйаны хааччыйыыга үлэлээбитэ, тас дойдуларга сылдьан араадьыйа саппаас чаастарын атыылаһара. 1919 сыллаахха АХШ-ка командировкаҕа сылдьар кэмигэр Колчак хотторон, Арассыыйаҕа төннөр кыаҕа суох буолбута, онон онно олохсуйа хаалбыта. 1929 сыллаахха кинескобу, 40-с сылларга өҥнөөх тэлэбиисэри оҥорбута.
• 1939 — РСФСР үтүөлээх бырааһа, медицина билимин хандьыдаата К. К. Михеев төрөөбүт.
• 1900 — Эйвинд Юнсон (1976 өлб.), швед суруйааччыта уонна публициһэ, Нобель бириэмийэтин лауреата (1974). Сэрии кэмигэр нацизмы утарар хаһыат таһаарар этэ. Айымньыларыгар тоталитаризмы утарбыта, киһи көҥүлүн туойбута.

Өлбүттэр

• 1890 — Винсент ван Гог, Недерланд постимпрессионист уруhуйдьута.