Тарасов Савва Иванович

Тарасов Савва Иванович (25.04.1934—06.11.2010) — саха норуодунай поэта, тылбаасчыт, ССРС суруйааччыларын Сойууһун чилиэнэ.

Олоҕун олуктара[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]

1934 с. муус устар 25 күнүгэр Горнай улууһун Солоҕон нэһилиэгэр төрөөбүтэ. Аҕата Иван Яковлевич эдэр эрдэҕинэ хамначчыт эбит, Аҕа дойду Улуу сэриитин саҕана колхуос бэрэссэдээтэлэ. Кини бэйэтэ, убайа Прокопий Яковлевич (Боокко Борокуоппай), эдьиийэ Степанида Яковлевна, абаҕалара Григорий Яковлевич Тарасов (Куллаарар Дьөгүөр), убайа Адам Яковлевич Тарасов ыаллыы улуустарга, Алдан бириискэлэригэр тиийэ биллибит олоҥхоһуттар эбит.
ЫБСЛКС КК иһинэн Киин комсомольскай оскуоланы, А. М. Горькай аатынан Литературнай институт иһинэн Үрдүкү литературнай курстары үөрэнэн бүтэрбит.
1953 с. Бэрдьигэстээх орто оскуолатын бүтэрэн баран, суруналыыс үлэтигэр сыстан барар. «Эдэр коммунист» хаһыат баһылык редактора, «Хотугу сулус» сурунаал редакторын солбуйааччыта, «Кыым» хаһыат культураҕа салаатын салайааччытынан үлэлээбит.
1964 сылтан ССРС суруйааччыларын сойууһун чилиэнэ.
1993—1998 сс. Саха Сирин суруйааччыларын холбоһугун салайааччытынан үлэлээбит, Россия суруйааччыларын холбоһугун бырабылыанньатын секретарынан үлэлии сылдьыбыт.
2010 с. сэтинньи 6 күнүгэр 76 сааһыгар күн сириттэн барбыт.

Айар үлэтэ[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]

Савва Тарасов айар үлэҕэ тардыһыытын олоҥхо эйгэтэ күөртээбитэ. 1950 с. саҕалаан бэчээттэнэр эбит. Хоһоонноро өрөспүүбүлүкэ сурунаалларыгар уонна хаһыаттарыгар 1950 с. бэчээттэнэллэр. Бастакы «Таптыыр сахам тылынан» хоһооннорун кинигэтэ 1961 сыллаахха тахсыбыта. Онтон ыла хоһоон уонна поэма сүүрбэччэ кинигэтэ бэчээттэммитэ.
Саха тылыгар Е. Исаев «Суд памяти», С. Островскай «Мама», В. Шекспир «Макбет», «Гамлет», «Король Лир» уонна Эврипид «Медея» поэмаларын тылбаастаабыт.
Кини хоһоонноругар элбэх ырыа-тойук суруллубут.
Бэйэтэ, республика бастыҥ поэтын быһыытынан, поэт Михаил Тимофеевтыын Саха Сирин өрөгөйүн ырыатын тылын суруйбута. Бу үлэтэ Саха Өрөспүүбүлүкэтин Ил Түмэнин Махтал суругунан бэлиэтэммит^[1].
П. Ойуунускай, А. Кулаковскай — Өксөкүлээх Өлөксөй уо. д. а. үйэ-саас тухары хаалалларын туһугар элбэх сырыыны сырылаабыт, өҥөнү оҥорбут.
1995 с. Дьокуускайга буолан ааспыт Россия суруйааччыларын холбоһугун тахсыы Пленумун тэрийээччилэртэн биирдэстэрэ эбит.
Савва Тарасов биллэр общественнай үлэһит: үгүс сыллар тухары Азия уонна Африка дойдуларын суруйааччыларыгар сэбиэскэй кэмитиэт чилиэнэ этэ, «Саха конгреһын» солбуйааччыта, «Олоҥхо» ассоциация вице-бэрэсидьиэнэ, Саха Сирин кырдьаҕастарын сүбэлэрин чилиэнэ эбит. Россия суруйааччыларын холобоһугун Х сийиэһигэр Үрдүкү Сүбэ чилиэнинэн талыллыбыта.

Ырыа буолбут хоһоонноро[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]

Саха Өрөспүүбүлүкэтин өрөгөйүн ырыата (С. И. Тарасов уонна М. Е. Тимофеев тыллара, Кирилл Герасимов музыката)
Баҕа санаа (Дмитрий Емельянов музыката)^[2]
Бастакы хаар сылаас нуолура (Марфа Данилова музыката)^[3]
Миэхэ эн мэлдьитин (Павел Семенов музыката)^[4]
Сибэккилэр түһүүллэр (Виталий Андросов музыката)^[5]
Тыыннаах диэн үчүгэй даҕаны (Виталий Андросов музыката)^[6]
Үчүгэйиэн, сааскы киэһэ (Герман Комраков музыката)^[7]
Фестиваль ырыата (Захар Винокуров музыката)^[8]

Наҕараадалара уонна ытык ааттара[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]

Саха норуодунай поэта
ССРС суруйааччыларын Сойууһун чилиэнэ (1964)
Российскай Федерация культуратын үтүөлээх үлэһитэ
Саха Өрөспүүбүлүкэтин культуратын үтүөлээх үлэһитэ
Саха комсомолун бириэмийэтин лауреата
П. А. Ойуунускай аатынан Государственнай бириэмийэ лауреата
Россия Улахан литературнай бириэмийэтин лауреата^[9]^[10] (2004)
Саха Өрөспүүбүлүкэтин духуобунаһын Академиятын академига
Ем. Ярославскай аатынан Өрөспүүбүлүкэ суруналыыстарын бириэмийэтин лауреата^[11]
Казахстан Республикатын «Алаш» литературнай бириэмийэтин лауреата
Саха Өрөспүүбүлүкэтин Духуобунаһын академиятын академига
Саха Өрөспүүбүлүкэтин Ил Түмэнин Махтал суруга^[1] (2005)
Саха Өрөспүүбүлүкэтин Ытык гражданина^[12] (2009)
Пушкин мэтээлэ^[13] (2010)
Горнай улууһун Ытык олохтооҕо^[14]

Библиография[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]

Алгыстаах алаhа. Ыстатыйалар, ахтыылар, бэлиэтээhиннэр. — Якутскай, 1981
Ситтэрбэтэх кэрэлэр. Хоhооннор, поэма. — Якутскай, 1982
Кун айыы киhитэ. Хоhооннор. — Якутскай, 1984
Саха кылыhаҕа. Хоhооннор, поэма. — Якутскай, 1988
Холумтан буора. Хоhооннор. — Якутскай, 1992
Ылламматах ырыалар. Хоhооннор. — Якутскай, 1994
На берегах Синэ. Стихи. — М.: Современник, 1984
Цветок аласа. — М.: Сов. писатель, 1989

Быһаарыылар[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]

Өссө маны көр[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]

Сигэлэр[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]

[iltumen-1] 1,0 ^1,1 Государственное собрание (Ил Тумэн) Республики Саха (Якутия):XXVI пленарное заседание Ил Тумэн открылось Архыыптаммыт 2016, Кулун тутар 5 күнүгэр.

[2] Ырыа кырдала:Баҕа санаа

[3] Ырыа кырдала:Бастакы хаар сылаас нуолура

[4] Ырыа кырдала:Миэхэ эн мэлдьитин

[5] Ырыа кырдала:Сибэккилэр түһүүллэр

[6] Ырыа кырдала:Тыыннаах диэн үчүгэй даҕаны

[7] Ырыа кырдала:Үчүгэйиэн, сааскы киэһэ

[8] Ырыа кырдала:Фестиваль ырыата

[9] Сайт Союза писателей России:Объявление лауреатов за 2004 год

[10] Газета «Полярный круг» 05.07.2004:Большая литературная премия России

[11] РОО «Союз журналистов РС(Я)»:Лауреаты Республиканской журналистской премии имени Ем. Ярославского

[12] Официальный информационный портал Республики Саха (Якутия):Почетные граждане Республики Саха (Якутия)

[13] SakhaNews:Якутский поэт Савва Тарасов награжден медалью Пушкина

[14] Официальный информационный портал Республики Саха (Якутия):Почетные граждане, известные люди Горного улуса Архыыптаммыт 2014, Кулун тутар 14 күнүгэр.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]