Гаврилова Мария Кузьминична
Гаврилова Мария Кузьминична (07.12.1928—06.11.2010) — география билимин доктора, Саха Өрөспүүбүлүкэтин билимнэрин Академиятын академига.
Олоҕун олуктара[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
- 1928 сыл ахсынньы 7 күнүгэр Дьокуускайга төрөөбүтэ. Саха норуотун чулуу уола, өрөбөлүүссүйэ иннинэ «Холбос» кэпэрэтиибинэй эргиэни тэрийбит уонна 1938 с. репрессияҕа түбэспит Гаврилов Кузьма Осипович кыыһа. Аҕата Кузьма Осипович Гаврилов Москваҕа «Союззолото» тэрилтэ экономиһа этэ, ол иһин оҕо сааһа Москваҕа ааспыта.
- 1947 сыллаахха Дьокуускай 2 №-дээх оскуолатын кыһыл көмүс мэтээллээх бүтэрбитэ. «Норуот өстөөҕүн» кыыһа буолан мэдээлин 1989 сыллаахха эрэ туттарбыттара.
- 1954 сыллаахха Ломоносов аатынан Москва Ил университетын геграфия факультетын бүтэрбитэ. Идэтэ «климатология уонна метеорология»
- 1960 сыллаахха Ленинград куоракка гидрометеорология институгар кандидат диссертацияны көмүскүүр. Темата «Радиационный климат Арктики». Бу диссертация туспа кинигэнэн тахсыбыта уонна АХШка англ тылынан эмиэ тахсыбыта.
- 1958 сыллаахха Дьокуускайга Ирбэт тоҥу чинчийэр Институтка үлэҕэ киирэр.
- 1985 сыллаахха География Институтугар доктор диссертациятын көмүскүүр.
- 2010 сыл сэтинньи 6 күнүгэр өлбүтэ.
Дьиэ кэргэнэ, аймахтара[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
- Аҕата — Гаврилов Кузьма Осипович (01.12.1890—1938), 1920-с сылларга «Саха омук» уонна «Саха кэскилэ» түмсүүлэр төрүттээччидэртэн биирдэстэрэ, саха суругун-бичигин комитетыгар дьарыктаммыта. 1918 сыллаахха «Холбос» потребществоны тэрийбит. 1938 сыллаахха, кулун тутар 5 түүнүгэр, репрессияҕа түбэһэн, хаайыллыбыт. Алта ыйынан 15 мүнүүтэлээх суута буолбут; «ытарга» диэн уураахтанан, ол күҥҥэ уураах толоруллан, күн сириттэн 48 сааһыгар хомолтолоохтук барбыт. Төрөөбүт дойдутугар, Мэҥэ-Хаҥалас улууһугар, Бүтэйдээх орто оскуолатыгар кини сырдык аата сүктэриллибит.[1]
- Ийэтэ - Харитонова Мария Федоровна, Улуу Сыһыыга бастакы оскуоланы арыттарбыт Харитонов Федор Иванович кыра кыыһа, Хатырыкка ликбез арыйбыт дьахтар. Кини бастакы кэргэнэ Охлопков Игнатий Игнатьевич Максим Аммосов бииргэ үөскээбит атаһа эбит. Кини өлбүтүн кэннэ, иккис кэргэнинээн кэлин, оттутарын ааһан баран холбоспуттар.[2]
- Кэргэнэ — Босиков Василий Афанасьевич, Саха АССР культуратын үтүөлээх үлэһитэ, Российскай Федерация культуратын үтүөлээх үэһитэ, П. А. Ойуунускай аатынан Саха Өрөспүүбүлүкэтин бириэмийэтин лауреата, Саха Өрөспүүбүлүкэтин Ытык гражданина, музыка Үрдүкү оскуолатын ректора[1].
Айымньылара[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
250 наука үлэлээх, ол иһигэр 14 монография.
- «Климат и многолетнее промерзание горных пород», 1978.
- «Современный климат и вечная мерзлота на континентах», 1985.
- «Климаты холодных регионов Земли», 1998, 2003.
- Аан Дойду метеорология тэрилтэтин «Климат уонна криосфера» диэн проблема эксперта.
Наҕараадалара уонна ытык ааттара[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
- Саха АССР билимин үтүөлээх деятелэ
- Российскай Федерация билимин үтүөлээх деятелэ
- Саха Өрөспүүбүлүкэтин билимин Академиятын академига
- Россия естественнай билимнэрин Академиятын академига
- Россия гидрометеосулууспатын ытык үлэһитэ
Өссө маны көр[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
Быһаарыылар[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
- ↑ 1,0 1,1 Уххан сирэ:16.02.2013 («Вестник Якутии», № 6, 15 февраля 2012 г., Алексей Амбросьев — Сиэн Мунду «Ему было всего 48 лет, и у него была фамилия Гаврилов, а не Осипович!»
- ↑ Айыы Далбар Хотуна. Иккис кинигэ. Н.И. Протопопова. Дь. Бичик, 2001, 6-10 сс.